Starosta postanowił wypowiedzieć umowę o pracę naczelnikowi wydziału w starostwie. Powodem była utrata zaufania do urzędnika spowodowana wynikami audytu. Ponieważ pełnił on jednak funkcję radnego rady gminy, więc starosta zwrócił się do niej o wyrażenie zgody na wypowiedzenie umowy o pracę. Rada gminy jej nie wydała. W uzasadnieniu uchwały wskazała, że radny aktywnie bierze udział w komisji budżetu i finansów, której jest przewodniczącym, i w pracach rady. Dlatego – jej zdaniem – by w dalszym ciągu mógł wypełniać swoją funkcję, należy zapewnić mu stabilność zatrudnienia. Czy odmowa wydania zgody była zasadna?
Nie, gdyż jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 lipca 2017 r. (sygn. akt II OSK 1454/17), ogólnikowe uzasadnienie w uchwale odmowy wydania zgody na rozwiązanie umowy o pracę radnego związane z zapewnieniem mu stabilności zatrudnienia nie usprawiedliwia jej braku. Co więcej, NSA wskazał, że wyniki audytu są dostatecznie mocnym argumentem, który pozbawia radę gminy możliwości odmowy wyrażenia zgody na rozwiązanie z nim stosunku pracy. Zdaniem sądu rada nie ma uprawnień do oceny znaczenia audytu do podważenia zasadności wniosku o wyrażenie zgody.
Ostatecznie rozstrzyga sąd
NSA podkreślił także, że uchwała rady o wyrażeniu zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym nie rozstrzyga, czy ma on być zwolniony. Akt ten jedynie usuwa przeszkodę i pozwala na rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę, do którego należy ocena przyczyn wypowiedzenia, a w razie rozwiązania stosunku pracy rozstrzygnięcie sporu będzie należało do właściwości sądu powszechnego.
Na tę kwestię zwrócił uwagę również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z 9 marca 2017 r. (sygn. akt VIII SA/Wa 129/17) wskazał, że weryfikacja okoliczności stanowiących podstawę rozwiązania umowy o pracę i ocena ich zasadności należy do właściwego sądu pracy, jeżeli powstaje spór na tym tle. W ocenie warszawskiego sądu administracyjnego rada może jednak dokonać analizy, czy podane przez pracodawcę okoliczności nie są pozorne, a rzeczywistym powodem rozstania z pracownikiem są okoliczności związane z wykonywaniem mandatu radnego. W tym przypadku nie mogłaby wydać zgody na rozwiązanie stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art. 25 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) rozwiązanie wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest członkiem. Rada gminy odmówi zgody, jeżeli jego podstawą są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.
Swoboda wykonywania mandatu
WSA w Warszawie wyjaśnił ponadto, że szczególna ochrona stosunku pracy radnego ujęta w art. 25 ust. 2 u.s.g. ma na celu zapewnienie swobodnego i skutecznego sprawowania tej funkcji. Nie jest to jednak tożsame z zabezpieczeniem chroniącym go bezwzględnie przed utratą pracy. Rada gminy, podejmując uchwałę, nie może ingerować w uprawnienia pracodawcy do zakończenia stosunku pracy z radnym. Ochrona zatrudnienia jest uzasadniona wyłącznie wtedy, gdy zostanie udowodnione, że do rozwiązania umowy o pracę nie doszłoby, gdyby pracownik nie posiadał mandatu radnego. Zdaniem warszawskiego sądu administracyjnego przez art. 25 ust. 2 u.s.g. ustawodawca powierzył radzie funkcję kontrolną uprawniającą do ingerencji w indywidualny stosunek pracy łączący pracodawcę z pracownikiem – radnym. W ten sposób przyznał takim pracownikom szczególną ochronę, która ma zapewnić im swobodę w wykonywaniu mandatu, a nie szczególne przywileje w zakresie trwałości stosunku pracy. WSA w Warszawie podkreślił, że ochrona zatrudnienia radnego nie ma charakteru bezwzględnego. Oznacza to, że jeżeli podstawą odmowy nie są zdarzenia związane z wykonywaniem przez niego mandatu, to rada gminy ma obowiązek wykazać przyczyny usprawiedliwiające odmowę wyrażenia zgody z uwagi na status radnego i nie może się ograniczać do oceny, czy podane przez pracodawcę przyczyny uzasadniają rozwiązanie z nim stosunku pracy (por. wyroki NSA: z 13 maja 2016 r., sygn. akt II OSK 211/16 oraz z 6 lipca 2016 r., sygn. akt II OSK 847/16).
Ustawodawca przyznał radnym szczególną ochronę, która ma zapewnić im swobodę w wykonywaniu mandatu, a nie szczególne przywileje w zakresie trwałości stosunku pracy.
Podstawa prawna
Art. 25 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.).