Przeniesienie pracownika lub urzędnika do innego urzędu może nastąpić na jego wniosek. Nie jest to jednak możliwe bez zgody dyrektora generalnego urzędu, w którym jest on zatrudniony.
W ustawie z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej został uregulowany mechanizm, który pozwala urzędom na pozyskiwanie doświadczonych pracowników bez konieczności przeprowadzania naboru, a pracownikom znacząco ułatwia zmianę pracy oraz awans wewnątrz służby. Narzędziem tym jest przeniesienie urzędnika służby cywilnej, a także pracownika służby cywilnej, do innego urzędu, również w innej miejscowości, na jego wniosek lub za jego zgodą na podstawie art. 64 ustawy.
Konieczne porozumienie
Na podstawie art. 64 ustawy o służbie cywilnej może zostać przeniesiony zarówno pracownik, jak i urzędnik służby cywilnej. Przepisu tego nie stosuje się natomiast do osób zajmujących wyższe stanowiska w służbie cywilnej. Przeniesienia dokonuje dyrektor generalny urzędu, w którym urzędnik służby cywilnej lub pracownik służby cywilnej ma być zatrudniony, w porozumieniu z dyrektorem generalnym urzędu, w którym dotychczas jest zatrudniony. Pracownik może być stroną inicjującą przeniesienie albo wyrazić na nie zgodę. W pierwszym przypadku pracownik składa wniosek, który może zostać zaakceptowany bądź odrzucony przez dyrektora generalnego. W drugim z inicjatywą zmiany występuje dyrektor generalny urzędu, do którego pracownik miałby zostać przeniesiony, a pracownik wyraża zgodę na przeniesienie. Dopiero zawarcie porozumienia między dotychczasowym i nowym pracodawcą oraz akceptacja pracownika stanowią podstawę dla dokonania przez nowego pracodawcę aktu przeniesienia, w oparciu o który, z dniem określonym w tym akcie, pracownik zmienia pracodawcę, przechodząc do nowego urzędu.
Przeniesienie nie powoduje rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy, dlatego przenoszonemu pracownikowi nie wystawia się świadectwa pracy. Pracownik u nowego pracodawcy zachowuje też uprawnienie do urlopu wypoczynkowego, bieżącego oraz zaległego, do którego nabył prawo u dotychczasowego pracodawcy.
Konsekwencją ciągłości stosunku pracy jest także wliczanie do stażu pracy w urzędzie, do którego pracownik został przeniesiony, okresu zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. Ma to istotne znaczenie przy ustalaniu okresu wypowiedzenia umowy o pracę. [PRZYKŁAD 1]
W razie przeniesienia pracownika lub urzędnika do innego urzędu, jego akta osobowe wraz z pozostałą dokumentacją w sprawach związanych ze stosunkiem pracy przekazuje się do urzędu, w którym ma on być zatrudniony.
Ustalenie warunków pracy
Po przeniesieniu pracownika lub urzędnika do innego urzędu jego stosunek pracy jest kontynuowany. Ulega jednak pewnym modyfikacjom, zarówno podmiotowym, jak i przedmiotowym. Nowy pracodawca ustala przeniesionemu pracownikowi nowe warunki pracy i płacy, stosownie do nowego stanowiska pracy. Zakres zmian wynikających z przeniesienia na podstawie art. 64 ustawy może być bardzo szeroki. Ustawodawca wskazuje tylko na zmianę urzędu oraz miejscowości (a więc zmianie ulegają strony stosunku pracy oraz miejsce jej wykonywania), jednak mogą się także zmienić stanowisko i wynagrodzenie przysługujące pracownikowi. Należy też podkreślić, że przepisy nie dają przenoszonemu gwarancji, iż nowe warunki zatrudnienia nie będą mniej korzystne od dotychczasowych. Dlatego też, pomimo iż przepisy nie wprowadzają takiego obowiązku, przed wyrażeniem zgody na przeniesienie pracownik lub urzędnik powinien być poinformowany nie tylko o urzędzie, w którym miałby być zatrudniony, lecz także o stanowisku pracy i wysokości wynagrodzenia.
Na zastępstwo
Przepisy ustawy o służbie cywilnej nie ograniczają możliwości przeniesienia w trybie art. 64 od rodzaju umowy o pracę, w ramach której jest przenoszony pracownik. Tym samym przeniesienie na podstawie tego przepisu może być dokonane również w stosunku do pracownika korpusu służby cywilnej zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas określony w celu zastępstwa nieobecnego pracownika. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na to, że przeniesienie oznacza samo w sobie kontynuację dotychczasowego stosunku pracy, a bezpośrednią konsekwencją – przy braku dodatkowych uzgodnień między stronami stosunku pracy – jest jedynie zmiana pracodawcy. Ponieważ ze względów oczywistych po przeniesieniu w celu zastępstwa konkretnego pracownika niemożliwa jest kontynuacja dotychczasowej umowy u nowego pracodawcy, prawidłowym rozwiązaniem byłaby zmiana warunków zatrudnienia już z dniem przeniesienia, tak aby przeniesiony pracownik nie był u nowego pracodawcy zatrudniony na warunkach niemożliwych u tego pracodawcy. W praktyce oznacza to, że z dniem przeniesienia nowy pracodawca powinien zmienić pracownikowi rodzaj umowy o pracę na umowę na czas określony (w tym jeśli pracownik jest osobą podejmującą po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej – umowę na 12 miesięcy) lub umowę na czas nieokreślony. Może się też zdarzyć, że przeniesienie następuje w celu zastąpienia nieobecnego pracownika. W takim wypadku, nie zmieniając rodzaju umowy o pracę, nowy pracodawca powinien wprowadzić w jej treści modyfikację w postaci wskazania nowej zastępowanej osoby.
W okresie wypowiedzenia
Przeniesienie do innego urzędu może nastąpić także w okresie biegnącego wypowiedzenia umowy o pracę. Należy jednak pamiętać, że po przeniesieniu kontynuowany jest dotychczasowy stosunek pracy. Jeśli więc został on wypowiedziany przez poprzedniego pracodawcę, to pomimo zmiany po stronie pracodawcy ulegnie rozwiązaniu wraz z upływem okresu wypowiedzenia. Dlatego też konieczne jest cofnięcie oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy. Może tego dokonać:
wpracownik (jeżeli to pracownik złożył wcześniej wypowiedzenie umowy o pracę),
wdyrektor generalny, który dokonał wypowiedzenia, albo
wdyrektor generalny urzędu, do którego został przeniesiony pracownik.
Należy przy tym pamiętać, że cofnięcie oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę może być skutecznie dokonane wyłącznie za zgodą drugiej strony stosunku pracy. [PRZYKŁAD 2]
Zwrot kosztów podniesienia kwalifikacji
Kolejnym problemem, który pojawia się w przypadku zmiany pracodawcy w drodze przeniesienia do innego urzędu, jest możliwość dochodzenia przez dotychczasowego pracodawcę zwrotu kosztów poniesionych na dokształcanie pracownika. Dość często zdarza się bowiem, że dzięki zdobytym na koszt pracodawcy wyższym kwalifikacjom pracownicy otrzymują bardziej atrakcyjne oferty pracy z innych urzędów i są zainteresowani przeniesieniem do innego pracodawcy.
Należy podkreślić, że przepisy ustawy o służbie cywilnej nie zawierają regulacji dotyczących wzajemnych praw i obowiązków urzędu oraz członka korpusu służby cywilnej podnoszącego kwalifikacje zawodowe, w związku z powyższym w tym zakresie, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej, zastosowanie znajdują przepisy kodeksu pracy (dalej: k.p.).
Zgodnie z art. 1034 k.p. pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowa nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy rozdziału III kodeksu pracy. Przy czym nie ma obowiązku zawarcia umowy, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Artykuł 1035 k.p. określa okoliczności, które stanowią podstawę żądania przez pracodawcę zwrotu kosztów poniesionych na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika. Na mocy tego przepisu do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika zobowiązany jest pracownik:
1) który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2) z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, nie dłuższym niż trzy lata,
3) który w okresie wskazanym w umowie, nie dłuższym niż trzy lata, rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 943 k.p.,
4) który w okresie wskazanym w umowie, nie dłuższym niż trzy lata, rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 943 k.p., mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach.
W wyżej wymienionych przypadkach zwrotowi podlegają koszty z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.
Mając na uwadze art. 1034 par. 2 k.p., zgodnie z którym umowa nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy rozdziału III kodeksu pracy, a także brzmienie art. 1035 k.p., należy stwierdzić, że zawarty w tym przepisie katalog przesłanek powodujących po stronie pracownika obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych ma charakter zamknięty i nie może być rozszerzany w drodze postanowień umownych pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Umowne rozszerzenie katalogu okoliczności zobowiązujących pracownika do zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych byłoby bowiem regulacją mniej korzystną dla pracownika niż regulacja zawarta w kodeksie pracy
W tym miejscu należy wskazać, że w przeniesienie urzędnika służby cywilnej oraz pracownika służby cywilnej w trybie określonym w art. 64 ustawy o służbie cywilnej zaangażowani są dyrektorzy generalni obydwu urzędów – dotychczas zatrudniającego pracownika oraz urzędu, w którym ma on być zatrudniony. Formalnie przeniesienia dokonuje dyrektor urzędu, w którym urzędnik ma być zatrudniony, jednak dyrektor generalny urzędu zatrudniającego członka korpusu służby cywilnej, kierując się interesem urzędu, może nie wyrazić zgody na jego przeniesienie. Dyrektor generalny urzędu zatrudniającego przenoszonego pracownika może także uzależnić wyrażenie zgody na przeniesienie w trybie art. 64 ustawy o służbie cywilnej od zwrotu kosztów poniesionych na podnoszenie kwalifikacji tego pracownika przez urząd, do którego następuje przeniesienie. ⒸⓅ
WAŻNE
Zwrot „w porozumieniu” należy interpretować jako konieczność osiągnięcia konsensusu co do przeniesienia. Zatem w sytuacji, gdy dyrektor generalny urzędu, w którym pracownik jest dotychczas zatrudniony, nie wyraża zgody na przeniesienie, nie będzie możliwe przeniesienie na podstawie art. 64 ustawy o służbie cywilnej.
!W rozumieniu art. 1031 par. 1 k.p. przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.
W przypadku przeniesienia nie ma prawnej możliwości zawarcia umowy pomiędzy pracownikiem a dyrektorem generalnym urzędu zobowiązującym pracownika służby cywilnej do zwrotu kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
PRZYKŁAD 1
Staż się kumuluje
Pracownik był zatrudniony w urzędzie X przez 24 miesiące. Po tym okresie na podstawie art. 64 ustawy o służbie cywilnej został przeniesiony do urzędu Y. Po 14 miesiącach zatrudnienia w nowym urzędzie pracodawca podjął decyzję o wypowiedzeniu stosunku pracy temu pracownikowi. W takim przypadku obowiązuje 3-miesięczny okres wypowiedzenia umowy o pracę (art. 36 par. 1 pkt 3 kodeksu pracy).
PRZYKŁAD 2
Cofnąć oświadczenie woli
Dyrektor generalny urzędu wypowiedział pracownikowi służby cywilnej umowę o pracę z powodu likwidacji stanowiska. W okresie biegnącego wypowiedzenia inny urząd zainteresował się możliwością pozyskania tego pracownika. Dyrektor generalny tego urzędu wystąpił z wnioskiem do dyrektora generalnego urzędu zatrudniającego pracownika o jego przeniesienie w trybie art. 64 ustawy o służbie cywilnej. Zarówno dyrektor generalny urzędu zatrudniającego pracownika, jak i sam pracownik wyrazili zgodę na to przeniesienie. W takiej sytuacji dyrektor generalny urzędu, w którym ma być zatrudniony pracownik, dokonuje przeniesienia. Po przeniesieniu, jako następca prawny w sprawach ze stosunku pracy powinien, za zgodą pracownika, cofnąć złożone przez jego poprzednika oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy o pracę. W przeciwnym razie, mimo iż w nowym urzędzie nie byłoby przesłanki uzasadniającej to wypowiedzenie (tj. stanowisko nie byłoby likwidowane), umowa o pracę rozwiązałaby się z upływem okresu wypowiedzenia.
Podstawa prawna
Art. 64 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm.).
Art. 36, art. 1031 –1035 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
