TSUE ustali, czy zmiana zasad wynagradzania większej grupy osób wymaga przeprowadzenia procedury zwolnień grupowych.
Czy pracodawca składający wypowiedzenia zmieniające grupie pracowników (w zakresie wynagradzania) powinien przeprowadzić konsultacje ze związkami zawodowymi oraz poinformować o tym urząd pracy? Pracodawcy i zatrudnieni mogą już wkrótce poznać odpowiedź na to pytanie. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia (X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) skierował bowiem pytanie prejudycjalne w tej sprawie do Trybunału Sprawiedliwości UE (sygn. C–149/16).
– Motywacją do zadania pytania TSUE było niejednolite orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawie problematyki stosowania przepisów o wypowiedzeniach zmieniających w zestawieniu z przepisami ustawy o zwolnieniach grupowych oraz dyrektywy z 20 lipca 1998 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych – wskazuje Aleksandra Rutkowska, sędzia Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia, przewodnicząca w sprawie, w której zadano pytanie do trybunału.
Podobne postępowanie trafiło już wcześniej do Sądu Najwyższego (SN). Ten również uznał, że omawianą wątpliwość powinien rozstrzygnąć TSUE.
Jest wątpliwość
Sprawa, którą zajmuje się wrocławski sąd, dotyczy trzech pracownic szpitala, którym w sierpniu 2015 r. wręczono wypowiedzenia zmieniające (podobnie jak pozostałym pracownikom). Dotyczyły one zmiany zasad naliczania okresów zatrudnienia uprawniających do nabycia nagrody jubileuszowej, skutkującej znaczącym obniżeniem tych świadczeń. Jednocześnie pracodawca nie przeprowadził procedury przewidzianej w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 192). Czyli m.in. nie skonsultował swoich działań ze związkami zawodowymi i nie poinformował o nich urzędu pracy, choć liczba złożonych wypowiedzeń zmieniających przekroczyła progi wskazane w ustawie (co skutkuje koniecznością przeprowadzenia wspomnianej procedury).
Pracownice zwróciły się więc do sądu o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia warunków pracy i płacy. W związku z tym postanowił on wystąpić do TSUE o udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy prawo unijne (dyrektywa nr 98/59/WE z 20 lipca 1998 r.) wymaga, aby pracodawca dokonujący wypowiedzeń zmieniających jedynie w zakresie warunków wynagradzania (ze względu na trudną sytuację finansową) zastosował procedurę zwolnień grupowych, pomimo, że przepisy krajowe dotyczące zbiorowych redukcji nie odnoszą się do wypowiedzeń zmieniających?
W uzasadnieniu wskazano m.in. na rozbieżności w orzecznictwie SN w omawianym zakresie.
– Są one na tyle istotne, że w postanowieniu z 14 października 2015 r. Sąd Najwyższy odmówił udzielenia odpowiedzi na pytanie Sądu Okręgowego w Łodzi o wykładnię przepisów ustawy z 13 marca 2003 r. (w związku z art. 42 k.p.) z przepisami dyrektywy 98/59/WE w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych (Dz.U. UE. L 1998/225/16) – podkreśla sędzia Aleksandra Rutkowska.
Potrzebne rozstrzygnięcie
Również dotychczasowe orzecznictwo TSUE nie jest w omawianej kwestii jednoznaczne. Na przykład w wyroku z 11 listopada 2015 r. w sprawie C–224/14 uznał on, że dyrektywa nr 98/59/WE dotyczy jedynie zwolnień w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale jednocześnie podkreślił, że niekorzystna dla pracownika zmiana istotnych elementów jego umowy (z powodów niezwiązanych z zatrudnionym) mieści się w pojęciu zwolnienia w rozumieniu przepisów o zbiorowych redukcjach etatów.
– Istotne znaczenie w przypadku wypowiedzenia zmieniającego ma to, że po jego złożeniu może dojść do definitywnego rozwiązania umowy, ale tylko jeśli decyzję o nieprzyjęciu nowych warunków zatrudnienia podejmie pracownik. Trudno więc w takich przypadkach uznać, że to sam pracodawca decyduje o zakończeniu zatrudnienia – zauważa Anna Lazari, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy.
Prawnicy nie mają jednak wątpliwości co do tego, że do momentu rozstrzygnięcia przez TSUE pracodawcy, którzy składają wypowiedzenia zmieniające w liczbie przekraczającej progi wskazane w ustawie z 13 marca 2003 r., powinni przeprowadzać procedurę zwolnień grupowych.
