Pan Andrzej niedługo osiągnie wiek, który będzie go chronił przed zwolnieniem. – Jestem zatrudniony na umowę na czas określony i powinienem jeszcze pracować przez pięć lat. Boję się jednak, że mam mniejsze prawa niż ktoś z umową bezterminową. Czy rodzaj umowy ma znaczenie w takiej sytuacji? Słyszałem też, że w niektórych przypadkach można zwolnić pracownika w wieku ochronnym. Czy to prawda? – pyta czytelnik.
Okres ochrony przedemerytalnej pracownika obowiązuje niezależnie od umowy, na jaką jest zatrudniony. Jeśli, jak w przypadku pana Andrzeja, umowa będzie obowiązywała jeszcze przez pięć lat, a czytelnik wiek chroniący go przed zwolnieniem osiągnie wcześniej, to pracodawca nie będzie mógł jej rozwiązać. Jeśli wygaśnie wcześniej, ochrona nie obowiązuje.
Zasada ochrony przedemerytalnej nie oznacza jednak, że pracownik na cztery lata przed emeryturą zawsze może spać spokojnie. Czasem okoliczności mogą zmusić pracodawcę do pożegnania się z podwładnym. Wiek nie ma znaczenia, jeśli ciężko naruszy on podstawowe obowiązki pracownicze lub z własnej winy utraci uprawnienia do wykonywania danej pracy. W takich przypadkach może dojść do zwolnienia dyscyplinarnego. Jeśli informacja o katalogu podstawowych obowiązków pracowniczych jest zawarta w regulaminie pracy, pracownik, który jest z nim zapoznany, nie może tłumaczyć się ich nieznajomością. Ochrona przed zwolnieniem przestaje też obowiązywać w razie upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Teoretycznie pracownik, który osiągnął wiek chroniący go przed zwolnieniem, nie musi się martwić o pensję. Zakaz wypowiedzenia pracy dotyczy też wypowiedzenia zmieniającego, co oznacza, że pracodawca nie może zmienić warunków pracy i płacy. Są jednak wyjątki. Jeśli pracodawca wprowadził zmiany w systemie wynagradzania w całym zakładzie albo dotyczą one grupy pracowników, do której należy osoba w okresie ochronnym, wówczas nawet wiek nie ochroni przed zmianą wynagrodzenia. Również wtedy, gdy w wyniku orzeczenia lekarskiego pracownik nie może wykonywać dotychczasowej pracy lub utracił uprawnienia do wykonywania pracy na swoim stanowisku. Ochrona może też ulec zmniejszeniu, gdy dochodzi do zwolnień grupowych. Wprawdzie jeśli pracodawca zatrudnia powyżej dwudziestu pracowników, zwolnienie nie grozi, ale mogą ulec zmianie warunki pracy i wynagrodzenia.
Jeśli pracodawca wręczy pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę, zanim ten osiągnął wiek chroniący go przed zwolnieniem (nawet na dzień przed objęciem go okresem ochronnym), nie będzie miało znaczenia, że bieg wypowiedzenia kończy się wtedy, gdy pracownik będzie już podlegał ochronie. Liczy się moment, w którym zostało ono wręczone, a nie termin, w którym upłynie jego okres, wobec czego pracownik będzie musiał pożegnać się z etatem.
Podstawa prawna
Art. 39–44, art. 52 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. nr 24, poz. 141).