Zadania powinny być planowane w granicach norm, zdarza się jednak, że podwładny przepracował więcej godzin niż obowiązujący go wymiar. Rolą pracodawcy jest wówczas ustalenie, które z nich są nadliczbowymi.
czas pracy / DGP
Pracownik zatrudniony jest w równoważnym systemie czasu pracy z normą dobową wydłużoną do 12 godzin. Dniem wolnym od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy jest sobota. W firmie obowiązuje jednomiesięczny okres rozliczeniowy. Zgodnie z regulaminem pracy pora nocna obejmuje godziny pomiędzy 21.00 a 5.00. Zgodnie z grafikiem w poniedziałek – 2 września pracownik przepracował 14 godzin od 9.00 do 23.00. W poniedziałek – 9 września pracownik przepracował 12 godzin od 8.00 do 20.00. We wtorek – 10 września pracownik przepracował 10 godzin od 6.00 do 16.00. Jak prawidłowo rozliczyć wynagrodzenie pracownika za październik?
We wrześniu było do przepracowania 168 godzin, jednak w tym przypadku pracownik faktycznie wykonywał swoje zadania przez 190 godzin.
Za pracę w godzinach nadliczbowych oprócz normalnego wynagrodzenia przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. lub 50 proc. wynagrodzenia (art. 1511 kodeksu pracy, dalej: k.p.).
Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe składa się z dwóch części, które należy osobno wyliczyć. Podstawa tego wynagrodzenia może być jednoskładnikowa, lub mogą ją stanowić różne elementy płacy, inne dla obliczania wynagrodzenia, a inne dla dodatku za nadgodziny. Pierwsza część to normalne wynagrodzenie za określoną liczbę nadgodzin. Druga to z kolei dodatek za godziny nadliczbowe.
Poniżej przedstawiamy jak krok po kroku ustalić wynagrodzenie pracownika.
Krok 1. Ustalamy dodatki z tytułu przekroczenia normy dobowej (dodatek w wysokości 50 proc.) oraz z tytułu pracy w nocy, w niedziele i święta (dodatek w wysokości 100 proc.):
a) w poniedziałek – 2 września – przekroczenie normy dobowej o 2 godziny, przy czym godziny te przypadają w nocy od 21.00 do 23.00 – (100 proc. dodatku).
b) w poniedziałek – 9 września – pracownik pracował zgodnie z harmonogramem 12 godzin, jednak doszło do naruszenia doby pracowniczej, ponieważ pracę we wtorek rozpoczął o godz. 6.00, a poniedziałkową zakończył o godz. 20.00, zatem 2 godziny pracy we wtorek należy zaliczyć do doby poniedziałkowej, która zakończyła się dopiero we wtorek o godz. 8.00 (50 proc. dodatku);
c) w środę 25 września przekroczenie normy dobowej o jedną godzinę (50 proc. dodatku);
d) w niedzielę 22 września pracownik świadczył pracę przez 4 godziny (100 proc. dodatku).
Łącznie pracownikowi należy się dodatek za 9 godzin nadliczbowych z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy, w tym za 6 godzin w wysokości 100 proc., a za 3 godziny 50 proc.
Krok 2. Ustalamy przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
- Od sumy godzin przepracowanych należy odjąć ustalone już nadgodziny: 190 – 9 = 181
- Od ustalonej liczby godzin trzeba odjąć iloczyn dni wystających ponad pełne tygodnie razy 8 godzin. We wrześniu dniami wystającymi są 1 i 30 września, przy czym 1 września przypadał w niedzielę, więc nie bierzemy go pod uwagę (niedziela jest dla pracownika dniem wolnym) 181 – 8 = 173
- Otrzymany wynik należy podzielić przez 4 tygodnie: 173/4 = 43,25. Z wyliczenia wynika, że pracownik przepracował średnio nie 40, a 43,25 godzin w każdym tygodniu, a więc norma średniotygodniowa została przekroczona o 3,25 godziny.
Pozostaje już tylko pomnożenie nadgodzin tygodniowych przez 4 tygodnie: 3,25 x 4 = 13
Z tytułu przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy pracownikowi należy wypłacić dodatek w wysokości 100 proc. za 13 godzin.
Krok 3. Łącznie pracownikowi obok normalnego wynagrodzenia przysługują następujące dodatki za przepracowane godziny nadliczbowe:
w100 proc. dodatku za 19 godzin (6 godzin z tytułu przekroczenia normy dobowej + 13 godzin z tytułu przekroczenia normy tygodniowej)
oraz
w 50 proc. dodatku za 3 godziny z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.
Krok 4. Sprawdzenie poprawności wyliczeń:
19 godzin (dodatki 100 proc.) + 3 godziny (dodatki 50 proc.) + 168 godzin (wymiar godzin obowiązujący w marcu) = 190 godzin (liczba godzin przepracowanych przez pracownika).
Podstawa prawna
Art. 1511 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Magdalena Skalska, specjalista z zakresu prawa pracy