Osoby zajmujące stanowiska asystentów będą wspierać nauczycieli prowadzących zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, a dzięki temu szkoły zapewnią lepszą opiekę nad uczniami.
Asystent będzie mógł zostać przydzielony także osobie niebędącej nauczycielem, która posiada przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia określonych zajęć (taka osoba musi być zatrudniona za zgodą kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej – ministra kultury).
Zgodnie z nowymi regulacjami, na stanowisku asystenckim będzie można zatrudniać osoby posiadające wykształcenie co najmniej na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole podstawowej oraz przygotowanie pedagogiczne. Asystenci mają być zatrudniani na zasadach określonych w Kodeksie pracy. Ustawa przewiduje też, że ich wynagrodzenie nie może być wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dyplomowanego.
Wzmocnienie funkcji opiekuńczych placówek to cel, który przyświecał wprowadzeniu do nowelizacji ustawy przepisów regulujących zasady funkcjonowania świetlic szkolnych. Obowiązek zapewnienia zajęć świetlicowych regulowało dotychczas rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, ze zm.). Przepisy tego aktu zostały obecnie przeniesione do ustawy.
Ustawa wprowadza także zmiany w zakresie odroczenia obowiązku szkolnego. Zgodnie z nowymi przepisami późniejsze posyłanie dziecka do szkoły będzie możliwe na wniosek rodziców, złożony w trakcie roku kalendarzowego, w którym małoletni kończy sześć lat. Do wniosku konieczne będzie dołączenie opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej, potwierdzającej, że istnieje potrzeba odroczenia obowiązku szkolnego w danym roku.