Prowadzenie szkół publicznych jest obowiązkiem poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.

Głównym obowiązkiem jednostki samorządu terytorialnego wobec szkoły publicznej, która jej podlega, jest zapewnienie w placówce bezpieczeństwa i higienicznych warunków nauki.

Ponadto samorząd musi (odwołując się do ustawowej definicji szkoły publicznej):

  • zapewnić mieszkańcom bezpłatne i powszechnie dostępne kształcenie na danym poziomie, uwzględniające podstawę programową;
  • wydawać świadectwa ukończenia nauczania, akceptując przy tym ustalone przez ministra edukacji zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów.

Większość środków na utrzymanie i prowadzenie szkół pochodzi ze środków publicznych. Oznacza to, że za zajęcia przewidziane w planie lekcji - według programów ramowych - prowadzone w określonych limitach godzinowych, od uczniów nie mogą być pobierane żadne opłaty. Opłaty mogą być natomiast pobierane za zajęcia nadprogramowe (na przykład naukę trzeciego języka obcego) czy za świadczenia dodatkowe, w tym wyżywienie i napoje wydawane w stołówkach szkolnych.

Ile wynoszą opłaty za obiad w szkolnej stołówce?>>

Dzieci z obwodu danej szkoły

Samorządowe szkoły podstawowe i gimnazja w pierwszej kolejności przyjmują dzieci zamieszkałe w obwodzie danej placówki edukacyjnej. Do klasy pierwszej szkoły podstawowej ogólnodostępnej, prowadzonej przez gminę, przyjmuje się więc przede wszystkim dzieci zamieszkałe w obwodzie danej szkoły podstawowej - i analogicznie sytuacja wygląda w przypadku klasy pierwszej gimnazjum ogólnodostępnego.

Dzieci zamieszkałe poza obwodem danej szkoły mogą zostać do niej przyjęte na wniosek rodziców, ale tylko w przypadku, gdy szkoła taka dysponuje wolnymi miejscami.

Jakie prawa mają rodzice uczniów w placówkach oświatowych>>

Dziecko wraca z zagranicy

Gmina nie może odmówić przyjęcia do danej szkoły dziecka, którego rodzice przeprowadzili się z innego regionu Polski lub wrócili z zagranicy, nawet jeżeli wiąże się to z utworzeniem dodatkowych miejsc nauki w szkole. Dyrektor nie musi przy tym przeprowadzać egzaminu klasyfikacyjnego potwierdzającego znajomość polskiego czy pozwalającego ocenić wiedzę dziecka (nawet jeśli materiał omawiany w zagranicznej szkole odbiegał od programu obowiązującego w Polsce). Poziom wiedzy takiego ucznia będzie oceniany na bieżąco.

Dojazd do szkoły

Rejonizacja obowiązku szkolnego wymusza na samorządach takie zorganizowanie nauki, by wszystkie dzieci mogły go realizować. Jeżeli droga dziecka z domu do przypisanej mu szkoły przekracza ustawowe odległości (3 km w przypadku uczniów klas 0 – IV oraz 4 km - w przypadku uczniów klas V – VI), obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej.

Dziecko nie musi być jednak dowożone do szkoły spod samego domu>>

Ponadto szkoła musi zapewnić uczniom niepełnosprawnym bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub ośrodka umożliwiającego realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki dzieciom i młodzieży (w tym dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami) lub też zwrócić koszty przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowóz zapewniają rodzice.

Dostęp do biblioteki

Do obowiązków samorządów należy również tworzenie bibliotek, które często działają przy szkołach. Biblioteki muszą być zorganizowane tak, by zapewnić mieszkańcom, w tym uczniom, dogodny dostęp do materiałów bibliotecznych i informacji.

Zarówno gmina, jak i powiat oraz samorząd województwa, muszą zorganizować i prowadzić co najmniej jedną bibliotekę publiczną.