Czy farmaceuta pomoże pacjentom rzucić palenie? Farmaceuci, lekarze i organizacje pacjenckie są na tak. Co na to Ministerstwo Zdrowia?

W krajach Europy Zachodniej pacjent może liczyć na wsparcie farmaceuty w całym procesie rzucania palenia. Polska bardzo blado wypada na tle sąsiadów, ale to dopiero początek zmian w opiece farmaceutycznej.

W trakcie Kongresu Wyzwań Zdrowotnych – najważniejszego wydarzenia branżowego w tym roku - zapytaliśmy ekspertów, co musi się zdarzyć, aby polski pacjent otrzymał kompleksową pomoc w nierównej walce z nałogiem również w aptece. Jednym z pomysłów jest „recepta na rzucenie palenia”, czyli refundowana opieka farmaceutyczna nad pacjentem palącym.

Kenvue Polska było parterem X Kongresu Wyzwań Zdrowotnych, który odbył się w dniach 13-14 marca w Katowicach. W tegorocznej edycji wzięło udział ponad 4600 uczestników. Jeden z paneli dyskusyjnych dotyczył roli farmaceutów w walce z uzależnieniem od wyrobów tytoniowych. Do rozmowy o rzucaniu palenia w aptece zaprosiliśmy przedstawicieli środowiska medycznego, farmaceutycznego oraz organizacji pacjenckich. W debacie wzięła udział Barbara Smela, Head of Regulatory CEE Kenvue. Rozmowom zaproszonych gości przysłuchiwała się obecna na sali przedstawicielka Ministerstwa Zdrowia. Efekt? Zapowiedź zmian systemowych, które pozwolą na włączenie farmaceutów do działań edukacyjnych i profilaktycznych na rzecz pacjentów, także tych palących.

„System leczenia uzależnienia od nikotyny i papierosów w Polsce nie istnieje”

Najpierw garść statystyk. W Polsce mamy około 8 mln palaczy i tylko 3 poradnie wparcia rzucania palenia. Z danych przedstawionych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynika, że w 2021 roku na profilaktykę i leczenie uzależnienia od papierosów państwo wydało niecałe 600 tysięcy zł, natomiast leczenie chorób odtytoniowych układu oddechowego i nowotwory złośliwe powiązane z paleniem kosztowały łącznie ponad 2,5 miliarda zł. Warto dodać, że zestawienie nie zawiera kosztów leczenia chorób układu krążenia, które są najczęstszym schorzeniem Polaków.

Jak poradzić sobie z powyższym problemem biorąc pod uwagę i tak mocno przeciążony system ochrony zdrowia oraz braki kadrowe wśród lekarzy? Gotowość do wdrożenia opieki nad pacjentami uzależnionymi od tytoniu deklarują farmaceuci, to jest: prawie 27 tysięcy ekspertów obecnych w 12 tysiącach aptek w całym kraju.

– Apteka to bardzo dobre miejsce, by uzyskać pomoc w rzucaniu palenia i są na to dowody w postaci sukcesów programów realizowanych w innych krajach. Dlaczego to dobre miejsce? Po pierwsze farmaceuci cieszą się zaufaniem pacjentów, po drugie świetnie znają leki na rzucanie palenia i mają je „pod ręką”, a po trzecie pacjenci stosunkowo często odwiedzają aptekę – mówi dr n.med. Magdalena Cedzyńska, Kierownik Poradni Pomocy Palącym Zakład Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, PIB.

Potwierdzają to wyniki raportu „Rola farmaceutów w walce z chorobami cywilizacyjnymi” przeprowadzonego przez IQVIA na zlecenie Kenvue Polska. Z badania wynika, że polscy pacjenci ufają farmaceutom tak samo jak lekarzom pierwszego kontaktu. Jednak to właśnie z pracownikami aptek pacjenci mają kontakt o wiele częściej. Aż 50% Polaków odwiedza aptekę raz na miesiąc lub częściej, a lekarza rodzinnego z taka samą częstotliwością widzi tylko co 5. ankietowany. Grzechem byłoby więc nie wykorzystać okazji do rozmów o rzuceniu palenia w aptece.

Mały krok dla Kenvue, wielki krok dla palacza

– Jako firma, której zależy na dbaniu o zdrowie każdego dnia, przychodzimy z rozwiązaniem, które dotyczy aż 8 milionów Polaków. Chodzi o Polaków palaczy, którzy niejednokrotnie podczas kolejnych prób rzucenia nałogu ponoszą klęskę. W Kenvue stworzyliśmy projekt edukacyjny pod nazwą „Rzuć palenie z farmaceutą”, dzięki któremu każdy palacz będzie mógł uzyskać wsparcie w rzuceniu palenia w aptece.

Już dziś farmaceuci mogą korzystać z materiałów wideo dotyczących opieki farmaceutycznej nad pacjentem palącym z chorobami kardiologicznymi, z algorytmu bardzo krótkiej porady czy scenariuszy dialogu z pacjentem. Wszystkie te materiały są dostępne na naszej platformie edukacyjnej. Jeszcze w tym roku pojawi się nowy blok tematyczny dotyczący pomocy pacjentom z chorobami układu oddechowego, którzy wciąż zmagają się z nałogiem. W niedalekiej przyszłości skoncentrujemy się również na pacjentach z chorobami onkologicznymi i diabetologicznymi. Wszystko to są tzw. choroby cywilizacyjne czy choroby stylu życia. Należy tutaj podkreślić, że zmiana nawyków i rzucenie palenia na dobre zwiększą szanse na uniknięcie poważnych chorób, takich jak nowotwory, zawały czy POChP lub – w przypadku pacjentów, którzy już zachorowali – pozbycie się nałogu wydłuży czas życia i będzie miało korzystny wpływ na efekty terapeutyczne prowadzonego leczenia – podkreśla Barbara Smela, Head of Regulatory CEE Kenvue.

Wszystkie ręce na pokład!

Gotowość do wsparcia pacjentów w walce z nałogiem deklarują sami farmaceuci. Mają wiedzę, praktykę i potrafią rozmawiać z pacjentem nawet na trudniejsze tematy. Wskazują jednak, że najpierw konieczne jest wprowadzenie systemowych zmian. Do kluczowych reform zaliczają między innymi refundację opieki farmaceutycznej, ale także dalszą edukację farmaceutów.

– Konieczne jest wsparcie finansowe usługi czy to z programów profilaktyki ministerstwa zdrowia czy od strony NFZ. Istotna jest również edukacja zarówno społeczeństwa, jak i dalsze programy dla farmaceutów. Jesteśmy przekonani, że jeżeli system ochrony zdrowia choć trochę skorzysta z pomocy farmaceutów, dokładając kolejne usługi refundowane, to każdemu się to opłaci, a pacjent będzie zadowolony, że otrzymał tę usługę właśnie w pobliskiej aptece – tłumaczy dr n. farm. Justyna Kaźmierczak - prezes Prezes Śląskiej Izby Aptekarskiej.

Orędownikiem współpracy z farmaceutami jest również prof. dr hab. Piotr Jankowski, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Gerontokardiologii w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Podkreśla, że skoro udało się z wprowadzeniem szczepień czy pomiarów ciśnienia tętniczego do aptek, to dlaczego miałoby się nie udać z usługą wsparcia rzucania palenia.

– Bardzo liczymy na pomoc farmaceutów. Jeśli wspólnie będziemy pracować, to jestem przekonany, że zmniejszymy liczbę palących w naszym kraju – mówi prof. Jankowski.

Ministerstwo „widzi potencjał w farmaceutach”

– Widzimy ogromny potencjał w farmaceutach. Planujemy zmiany, które umożliwią przemodelowanie funkcjonowania aptek i wykorzystanie farmaceutów do innych działań, w tym działań edukacyjnych i profilaktycznych. Chcemy, by farmaceuta mógł świadczyć różnego rodzaju usługi, zwłaszcza, że często jest tym pierwszym przedstawicielem zawodu medycznego, z którym pacjent ma kontakt. Zaufanie do tego zawodu jest ogromne. Mam nadzieję, że przepisy ramowe, które chcemy zaproponować pozwolą na realizację tych nowych zadań – zapewnia Paulina Sosin-Ziarkiewicz, zastępca dyrektora, Departament Polityki Lekowej i Farmacji w Ministerstwie Zdrowia.

Retransmisja panelu: https://www.hccongress.pl/2025/pl/panel/7122.html#speakers