Obowiązek szczepień dzieci nigdy nie został podważony. NSA utrzymuje karę nałożoną na rodzica

Odwołując się od kary grzywny za uchylanie się od obowiązkowych szczepień dzieci, nie można powoływać się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 2023 r. Powód? TK nie zakwestionował obowiązku szczepień ochronnych, a jedynie prawny sposób jego realizacji, a szczepienia określone w przepisach wykonawczych obowiązywały przez cały czas – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny

Sprawa dotyczyła kary grzywny, jaką wymierzył wojewódzki inspektor sanitarny rodzicowi za uchylanie się od wykonania obowiązkowych szczepień u jego dwóch małoletnich synów. Mężczyzna odmówił realizacji tego obowiązku, mimo braku przeciw wskazań lekarskich do szczepień i w efekcie zostały na niego nałożone dwie grzywny w kwocie po 300 zł każda. Od tych decyzji odwołał się do ministra zdrowia. Powołał się na prawo odmowy poddania się zabiegom leczniczym i wskazał, że nie powinno się traktować obowiązku szczepień jak podlegającego wykonaniu w każdym przypadku, mimo braku dokumentacji medycznej dopuszczającej do szczepień i braku wykluczenia przez lekarzy przeciwwskazań do zaszczepienia. Minister oddalił odwołania i sprawy trafiły do stołecznego WSA, który skargi dotyczące nałożenia grzywien oraz ich wykonania (rodzic zaskarżył bowiem także podjęte już czynności egzekucyjne) oddalił w całości.

Co stwierdził TK

Skargi kasacyjne (ostatecznie w czterech sprawach) złożył pełnomocnik mężczyzny, powołując się nie tylko na naruszenie konstytucji i europejskiej konwencji praw człowieka, ale wskazał również, że obowiązek szczepień miał w czasie, w którym doszło do ukarania skarżącego, w istocie charakter niekonstytucyjny. Trybunał Konstytucyjny w wyroku zapadłym 3 maja 2023 r. (sygn. akt SK 81/19) zakwestionował bowiem jako niezgodną z konstytucją dotychczasową praktykę, opartą na poprzednio obowiązujących przepisach rozporządzenia z 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Polegała ona na ustalaniu terminów szczepień i liczby dawek w Programie Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez głównego inspektora sanitarnego w formie komunikatu, a nie przez ministra zdrowia w drodze rozporządzenia. Wyrok ten miał jednak odroczoną moc – wszedł w życie dopiero w listopadzie 2023 r., gdy obowiązywało już nowe rozporządzenie w sprawie szczepień, zgodne z wyrokiem TK.

Argumenty skarżącego i NSA

Mimo to niektóre wcześniejsze orzeczenia NSA (jak np. wyrok z grudnia 2023 r., II GSK 1709/23) uchylały decyzje organów sanepidu nakładających grzywny na rodziców odmawiających wykonania obowiązkowych szczepień u dzieci. Tym razem jednak NSA zdecydowanie odrzucił argumenty skarżącego i wszystkie skargi kasacyjne oddalił.

Uzasadniając wyrok, wskazał, że TK słusznie zakwestionował sposób ustalania terminów i dawek szczepień obowiązkowych. Jest to bowiem nałożenie na obywateli obowiązku wykonania danych czynności i powinno być określone w przepisach powszechnie obowiązujących. – Należy jednak pamiętać, że TK w swoim orzeczeniu nie odniósł się do kwestii obowiązku szczepień ochronnych – podkreślił sędzia Marek Krawczak.

Co więcej, NSA wskazał, że odroczenie wejścia w życie wyroku wskazuje na istotną rolę szczepień w polityce zdrowotnej i zachowaniu zdrowia publicznego. – Dzięki temu zachowano ciągłość szczepień i uniknięto sytuacji, w której obowiązek ten przez pewien okres byłby całkowicie zniesiony – powiedział sędzia Krawczak.

Tym samym grzywny zostały prawidłowo wymierzone, na podstawie jeszcze obowiązujących przepisów i w zgodzie z aktualnym rozporządzeniem w sprawie szczepień ochronnych.

– Skarga kasacyjna skupia się głównie na kwestii samego obowiązku szczepień oraz sposobu jego wprowadzenia i egzekwowania. Tymczasem skarżący skutecznie nie podniósł naruszenia przepisów Prawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w tym kwestii przesłanek nałożenia grzywny i jej wysokości, wskazanych w art. 119, 120 i nast. Zaś wyrok TK, na który powoływał się skarżący, nie podważył obowiązku szczepień. Nie ma zatem podstaw do kwestionowania zapadłych decyzji ani kierowania pytań prawnych do TK czy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, o co wnioskowała strona – stwierdził w konkluzji sędzia Krawczak. ©℗