Przekształcenia publicznych szpitali mają za zadanie poprawić zarządzanie nimi na tyle, żeby te przestały się wreszcie zadłużać.
Co drugi samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) przynosi straty. Łączne długi szpitali przekroczyły w 2012 r. 10, 7 mld zł. Ponad 2,7 mld zł z tej kwoty to zobowiązania, które powinny być natychmiast spłacone.
Wszystko wskazuje jednak na to, że kończy się czas bezkarnego zadłużania. Już w 2013 r. samorządy, którym te placówki podlegają, będą musiały przekształcić je w spółki kapitałowe lub zlikwidować. Tak zdecydowała ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. nr 112, poz. 654 z późn. zm.), która weszła w życie 31 lipca 2011 r.
Uproszczone warunki
Od półtora roku gminy, powiaty i województwa mogą dokonywać przekształceń dobrowolnie. Odbywa się to na uproszczonych zasadach. Zmiany formy prawnej nie poprzedza bowiem likwidacja SPZOZ.
Samorządy przyjęły jednak postawę wyczekującą. Na podstawie ustawy o działalności leczniczej powstało dotychczas zaledwie 18 spółek. Większość z nich powołały powiaty.
Do przekształceń przygotowują się już kolejne samorządy. Na Mazowszu ma być w przyszłym roku przekształconych w spółki pięć szpitali, a w województwie lubuskim trzy. Samorządowcy chcą skorzystać z pomocy państwa, bo dzięki niej szpitale mogą się pozbyć długów. Liczą także na poprawę zarządzania nimi. Spółka musi bowiem utrzymywać dyscyplinę finansową i nie może już przynosić strat. Ma za to możliwość zarabiania na płatnym leczeniu.
Najwięcej spółek powstało wcześniej, bo w latach 2009–2011. Zmiany dokonywały się według zasad określonych w planie B. Przekształcenie było poprzedzone likwidacją SPZOZ. Z tej możliwości skorzystały 62 samorządy, głównie powiaty i gminy. Przeprowadziły zmiany organizacyjnoprawne w 80 podlegających im publicznych placówek. W efekcie realizacji programu powstały 54 spółki.
Rząd miał zarezerwowane na ten cel 1,38 mld zł, ale wydał mniej, bo 753 mln zł. Pozwoliło to zredukować zadłużenie przekształconych w ramach planu B zakładów o połowę. Udział w nim był dobrowolny.
Pokrycie straty
Jednak już w 2013 r. zmiany w formie prawnej staną się dla wielu placówek medycznych i samorządów koniecznością. Zdecyduje o tym wynik finansowy szpitali za 2012 r.
W 2013 r. stratę wykazała połowa z 1326 SPZOZ. Na podstawie tegorocznych sprawozdań samorządy zdecydują, co dalej z ich szpitalami. Pierwszy scenariusz wynikający z ustawy przewiduje, że do 1 października 2013 r., czyli w ciągu trzech miesięcy od zatwierdzenia sprawozdań, pokryją ujemny wynik szpitala. W sytuacji gdy przerasta to możliwości finansowe samorządu, ten w ciągu kolejnych 12 miesięcy musi wybrać jedno z dwóch możliwych działań. Albo przekształcić SPZOZ w spółkę kapitałową lub jednostkę budżetową, albo go zlikwidować.
Pomoc państwa
Likwidacja może nastąpić w drodze wydania uchwały. Nawet po zamknięciu szpitala jego organ założycielski nie uniknie jednak spłaty należności, bo w myśl art. 61 ustawy o działalności stają się one jego zobowiązaniami. Likwidacja dla wielu samorządów będzie ostatecznością i chociażby ze względów społecznych będą się starały jej uniknąć.
Ponadto publiczne zadania samorządu terytorialnego w zakresie ochrony zdrowia są niezbywalne, dlatego będzie je musiał realizować nawet po zlikwidowaniu zadłużonego szpitala. Najkorzystniejszym z punktu widzenia władz samorządowych rozwiązaniem będzie więc zmiana formy organizacyjno-prawnej szpitala. Ministerstwo Zdrowia szacuje, że w przyszłym roku powstanie w ten sposób co najmniej 50 nowych spółek.
Impulsem do tego będzie też pomoc państwa. Zachętą są przewidziane w ustawie umorzenia oraz dotacja z budżetu państwa na spłatę niektórych zobowiązań. Rząd przeznaczy na ten cel 1,4 mld zł. To istotny argument za przekształceniami, bo samorządy nie będą w stanie same – bez pomocy państwa – udźwignąć długów szpitali. Samorządy z przekształceniami będą musiały się spieszyć. Warunkiem skorzystania z rządowych pieniędzy jest zarejestrowanie spółki w rejestrze przedsiębiorców do końca grudnia 2013 r.
To jest tylko część artykułu. W pełnej wersji dowiesz się więcej na temat: Jak zmienić formę prawną lecznicy.
Czytaj cały artykuł w elektronicznym wydaniu eDGP: Szpitale będą spółkami
