Prowadzę firmę przewozową, baza mojego przedsiębiorstwa ulokowana jest bezpośrednio przy drodze gminnej. Po interwencji straży miejskiej zostałem oskarżony przed sądem o zaniechanie utrzymania w należytym stanie zjazdu z drogi publicznej do mojej posesji. Rzekomo za zanieczyszczenie błotem i piaskiem. Uważam, że niesłusznie, akurat tego dnia były trudne warunki atmosferyczne (jest to teren górski). Poza tym od czasu interwencji regularnie czyszczę zjazd. Czy mogę zostać za to skazany?
Z art. 4 pkt 8 ustawy o drogach publicznych wynika, że zjazd to połączenie drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze, stanowiące bezpośrednie miejsce dostępu do drogi publicznej w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Z ustawowej definicji zjazdu płynie wiosek, że służy on zapewnieniu bezpośredniego dostępu nieruchomości do drogi publicznej, a nie do pasa drogowego takiej drogi (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 lutego 2011 r., sygn. akt I OSK 590/10). Zgodnie zaś z art. 30 ust. 1 ustawy o drogach publicznych utrzymywanie zjazdów, łącznie ze znajdującymi się pod nimi przepustami, należy do właścicieli lub użytkowników gruntów przyległych do drogi. Na kanwie ww. regulacji w wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 24 kwietnia 2018 r. (sygn. akt III Ca 1977/17) stwierdzono m.in., że: „art. 30 ustawy o drogach publicznych nakłada na właścicieli lub użytkowników gruntów przyległych do drogi obowiązek utrzymywania zjazdów oraz przepustów znajdujących się pod zjazdami. Mając na uwadze definicję legalną pojęcia utrzymania drogi, zawartą w art. 4 pkt 20 ustawy, i posługując się wykładnią per analogiam, należy stwierdzić, że utrzymywanie zjazdu polega na wykonywaniu robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruch”.
Ustawodawca w sposób jednoznaczny przewidział odpowiedzialność wykroczeniową za ww. zaniechania, przypisując ją zasadniczo właścicielowi gruntów przyległych do drogi publicznej. W art. 102 kodeksu wykroczeń (dalej: k.w.) postanowiono, że kto uchyla się od obowiązku utrzymania w należytym stanie zjazdów z dróg publicznych do przyległych nieruchomości, podlega karze grzywny do 1000 zł albo karze nagany. Z pewnością więc takie uchybienie można przypisać m.in. osobie prowadzącej działalność gospodarczą, ww. przepis karny nie odróżnia bowiem statusu prawnego sprawcy czynu.
Zatem w sytuacji opisanej przez czytelnika wnioskować należy, że ziściły się ustawowe przesłanki czynu opisanego w art. 102 k.w.
Podkreślenia jednak wymaga, że ta okoliczność nie oznacza automatycznie, że przedsiębiorca może zostać skazany. W sytuacji opisanej przez czytelnika warto zwrócić uwagę na art. 33 i 39 k.w. Z tej pierwszej normy wynika m.in., że organ orzekający wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do ukaranego. Z kolei w art. 39 par. 1 k.w. podano, że w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można – biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy – zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpić od jej wymierzenia. Taką okolicznością łagodzącą może być m.in. aktywna postawa przedsiębiorcy po wystąpieniu czynu, czy wskazane w opisie faktycznie trudne warunki atmosferyczne, którym nie mógł sprostać, by utrzymać zjazd z drogi publicznej w należytym stanie.
Zatem, chociaż niewątpliwie opisane przez przedsiębiorcę zaniechanie wypełnia formalne przesłanki wykroczenia z art. 102 k.w., to nie jednak oznacza, że przedsiębiorca zostanie skazany automatycznie na grzywnę czy naganę. Powinien wykazać przed sądem wszelkie możliwe okoliczności łagodzące, które mogą spowodować nadzwyczajne złagodzenie kary, względnie odstąpienie od jej wymierzenia.
Podstawa prawna
• art. 4 pkt 20, art. 30 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2068; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020)
• art. 33, art. 39 par. 1, art. 102 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 821; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1238)
