Uchwała radnych nie może zobowiązywać włodarza gminy do podjęcia działań na rzecz przeciwdziałania narkomanii i zażywania innych substancji. Może ona wyłącznie wyznaczać kierunki strategii ochrony zdrowia. Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny.
Spór dotyczył uchwały podjętej przez radnych miasta Leszno, którzy postanowili wyjść naprzeciw problemowi dopalaczy i przeciwdziałać rosnącej konsumpcji tych substancji wśród najmłodszych. W tym celu zobowiązali prezydenta, by powołał specjalny zespół interwencyjny, a także radę ekspercką. Przy czym w uchwale nie tylko określili obowiązki jej członków, ale także wskazali nazwiska konkretnych osób, które miały podjąć się walki z używkami.
Te właśnie zapisy zainicjowały postępowanie, które skończyło się aż przed sądem kasacyjnym. Wojewoda wielkopolski uznał bowiem, że sporna uchwała narusza prawo, i stwierdził jej nieważność. W jego ocenie rada wykroczyła poza swe kompetencje.
Na potwierdzenie swojego stanowiska przywołał art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1515 ze zm.), który reguluje właściwości rady gminy. Stanowi on, że gmina może stanowić tylko o kierunkach działania wójta (tu: prezydenta) i przyjmować sprawozdania z jego działalności. Ale nie ma prawa obligować go do podjęcia jakichkolwiek czynności – stwierdził organ nadzoru.
Wskazał też, że uchwała jest sprzeczna z regulacjami zawartymi w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2016 r. poz. 224 ze zm.), przede wszystkim z art. 10 tejże ustawy. Z przepisu tego wynika bowiem, że co prawda przeciwdziałanie narkomanii należy do zadań własnych gminy (ust. 1), ale to burmistrz lub prezydent opracowuje projekt programu przeciwdziałania narkomanii, który ma realizować strategię rozwiązywania problemów społecznych (ust. 2). Przy czym organ podkreślił, że rada – podczas głosowania nad przyjęciem lub odrzuceniem uchwały dotyczącej programu – może przedłożyć swoje opinie nt. działań profilaktycznych zaproponowanych przez włodarza.
Rada miasta nie zgadzała się z rozstrzygnięciem nadzorczym wojewody i złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Broniła się, że organ źle zinterpretował przepisy, bo art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wprost stanowi, że do właściwości rady należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie jej działania, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Rada przywołała też art. 10 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, z którego wynika, że walka z uzależnieniem należy do zadań własnych gminy. Obejmuje m.in. prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej i szkoleniowej (pkt 3), wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów narkomanii (pkt 4).
Radni podnieśli również, że wcale nie „zlecili” prezydentowi powołania zespołu, a jedynie „zalecili”, o czym świadczyć miało to, iż podjęta przez nich uchwała nie przewidywała jakichkolwiek sankcji za niewykonanie zawartych w niej postanowień. – Zapis ten nie był więc obligatoryjny ani wiążący – podkreślili.
Przegrali jednak przed WSA w Poznaniu. Sąd uznał, że nie mieli oni prawa narzucać prezydentowi obowiązku powołania zespołu do walki z dopalaczami. W ocenie WSA nie mogli również z góry określać, kto ma współtworzyć radę ekspercką, wymieniając jej członków z imienia i nazwiska.
Niekorzystne dla radnych rozstrzygnięcie zapadło również przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Orzekł, że przyjęcie postulatów radnych, którzy zobowiązali prezydenta do powołania zespołu, mogłoby zachwiać równowagą w gminie. Musiałby on bowiem zaakceptować m.in. określony w uchwale skład osobowy rady eksperckiej – stwierdził NSA.
Sędzia Małgorzata Masterniak-Kubiak wskazała, że należy rozróżnić prawo rady miasta do stanowienia o „kierunkach działania wójta”, o którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym, od nałożenia na niego obowiązku podjęcia danego działania. – Ciśnie się na usta refleksja, że choć podział władzy na gruncie samorządów nie jest do końca jednoznaczny i ścisły, to jednak można wyróżnić obowiązki poszczególnych podmiotów – stwierdziła sędzia.
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 29 września 2016 r., sygn. akt II OSK 2061/16.
