Lex Kamilek do poprawki

Rodzice nie będą już musieli przedstawiać zaświadczeń o niekaralności, aby towarzyszyć dzieciom na szkolnych wycieczkach. Zwolnione z tego wymogu będą też osoby prowadzące praktyczną naukę zawodu dla uczniów szkół średnich.

Doświadczenia związane z ponad rocznym stosowaniem tzw. ustawy Kamilka pokazały, że wprowadzone w jej ramach regulacje wymagają poprawek. Dlatego Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) przygotowało projekt nowelizacji przepisów, który zawiera zmiany dotyczące głównie weryfikacji przez pracodawców osób mających kontakt z dziećmi w zakresie ich niekaralności oraz standardów ochrony małoletnich.

Zaświadczenie o niekaralności zastąpione oświadczeniem

Dziś art. 21 ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1802) przewiduje, że przed nawiązaniem stosunku pracy lub dopuszczeniem danej osoby do wykonywania czynności wiążących się m.in. z opieką, edukacją, wychowaniem czy uprawianiem sportu przez dzieci, pracodawca lub organizator działalności powinien ją sprawdzić. Ma ustalić, czy jej dane znajdują się w rejestrze z dostępem ograniczonym oraz rejestrze, do którego wpisu dokonuje Państwowa Komisja ds. przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich przed 15. rokiem życia (są one częścią Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym). Dodatkowo wspomniane osoby muszą przedstawić zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego (KRK), które potwierdzi, że nie są skazane za któreś z wymienionych w przepisach ustawy przestępstw na szkodę dziecka.

Wymóg przedstawiania wspomnianego zaświadczenia o niekaralności okazał się szczególnie kłopotliwy dla placówek oświatowych, bo obejmuje on np. rodziców czy opiekunów, którzy uczestniczą razem z dziećmi w szkolnych wycieczkach czy wyjściach na basen lub do kina, a także pracodawców, u których uczniowie odbywają praktyki zawodowe. MS zaproponowało więc, aby w przypadku tych dwóch grup wystarczające było złożenie oświadczenia wskazującego, że osoba nie figuruje w wymienionych wyżej rejestrach oraz nie jest karana.

– Dobrze, że dojdzie do tej zmiany przepisów, bo mocno utrudniały one organizację pracy szkołom. Miały one duże problemy z zapewnieniem odpowiedniej liczby opiekunów, oraz pracodawcami, którzy nie chcieli przyjmować uczniów na praktyki w sytuacji, gdy w zasadzie każdy ich pracownik mający z nimi kontakt musi mieć zaświadczenie z KRK. Nie bez znaczenia jest też to, że jego uzyskanie wymaga czasu oraz opłaty – mówi Urszula Woźniak, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Dodatkowo w zakresie zaświadczenia o niekaralności projekt ustawy zakłada, że nie będą go musiały przedstawiać osoby z ustawowym wymogiem niekaralności (np. policjanci, adwokaci, radcowie prawni) oraz osoby zaproszone na zajęcia szkolne jako goście, które będą brać w nich udział w obecności nauczyciela.

Inną zmianą, która dotyczy zaświadczeń z KRK jest też zwolnienie z ponoszenia opłaty za jego wydanie wolontariuszy oraz studentów odbywających obowiązkowe praktyki w szkole.

Standardy ochrony małoletnich do aktualizacji

W projekcie znalazła się też zmiana odnosząca się do art. 22b–22c ustawy, w których mowa jest o standardach ochrony małoletnich. Taki dokument powinna mieć każda placówka wykonująca określoną w przepisach działalność, m.in. oświatową, opiekuńczą, religijną, artystyczną, sportową, medyczną, do której uczęszczają dzieci. Standardy stanowią zbiór zasad, które mają przede wszystkim zapewniać bezpieczne relacje między małoletnimi a personelem placówki oraz określają procedury podejmowania interwencji w przypadku podejrzenia, że dziecko doświadcza przemocy.

Projekt ustawy doprecyzowuje, że standardy ochrony małoletnich powinny być dostosowane do charakteru i rodzaju placówki lub instytucji, a katalog zasad i procedur zawarty w ustawie jest przykładowy i należy ocenić, czy i w jakim zakresie jego części składowe należy w nich uwzględnić. Co więcej, zgodnie z projektem podmioty zobligowane do opracowania standardów muszą dokonać ich aktualizacji w terminie do 15 sierpnia 2026 r. (jednocześnie w obecnym brzmieniu ustawy przewidziane jest dokonywanie ich oceny co dwa lata i projekt ustawy nie wykreśla tego przepisu).

Nowe zadania dla komendantów policji

W projekcie ustawy jest też kilka zmian w przepisach, na podstawie których działa powołany przy MS zespół ds. analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał uszczerbku na zdrowiu. Ich celem jest wprowadzenie funkcji zastępcy przewodniczącego, przyznanie ekspertom zespołu uprawnienia do korzystania ze zwolnienia z pracy na potrzeby wykonywania czynności związanych z analizą konkretnego przypadku, który trafił do jego oceny (w wymiarze jednego dnia w miesiącu). Wreszcie projekt obliguje wojewódzkich komendantów policji do zgłaszania przewodniczącemu zespołu niezwłocznie po uzyskaniu informacji o tragicznym zdarzeniu, w którym zmarło dziecko.

– Proponowane przez resort zmiany usprawnią pracę zespołu. Zabrakło w nim jednak rozszerzenia wykazu instytucji i organów, do których możemy występować o udostępnienie posiadanej przez nie dokumentacji danej sprawy. Chodzi o wojewodów, którzy przeprowadzają kontrole w szpitalach czy jednostkach pomocy społecznej i są w posiadaniu informacji, które byłyby dla nas przydatne. Będziemy więc taki postulat zgłaszać w naszych uwagach do projektu – podkreśla dr Grzegorz Wrona, adwokat i przewodniczący zespołu ds. analizy zdarzeń. ©℗