Samorządowa instytucja kultury może zaciągać zobowiązania, wykraczające poza rok budżetowy

PYTANIE. Dyrektor biblioteki gminnej planuje przebudowę obiektu, która potrwa dwa lata. Zamierza zaciągnąć zobowiązanie w trybie prawa zamówień publicznych. Czy biblioteka samorządowa może podpisać umowę, które wykracza poza jeden rok budżetowy?

ODPOWIEDŹ. Tak, nie ma przeszkód prawnych, aby biblioteka zawarła umowę, która wykracza poza roczny plan finansowy i będzie generować wydatki w kolejnym roku budżetowym. Konieczne będzie jednak ujęcie pozostałych kosztów zawartej umowy w planie finansowym na kolejny rok.

Jakie zasady obowiązują bibliotekę gminną

Biblioteka gminna jest samorządową instytucją kultury. W myśl art. 9 pkt 13 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) państwowe i samorządowe instytucje kultury należą do sektora finansów publicznych. Na mocy zaś art. 4 pkt 1 prawa zamówień publicznych (dalej: p.z.p.), przepisy tej ustawy stosuje się do zamawiających publicznych, którymi są jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych.

Wobec tego nie ma wątpliwości, że biblioteka samorządowa, jako instytucja sektora finansów publicznych, stosuje przepisy p.z.p., co oznacza, że może być także stroną umów wieloletnich.

Budżet samorządowej instytucji kultury

W myśl art. 46 ust. 1 u.f.p. jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków lub kosztów jednostki, pomniejszonej o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia, składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy, inne składki i opłaty obligatoryjne oraz płatności wynikające z zobowiązań zaciągniętych w latach poprzednich, z zastrzeżeniem art. 136 ust. 4 i art. 153 u.f.p. (mowa w nich o planach wieloletnich – red.]).

Z kolei zgodnie z art. 27 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: u.o.f.d.k.) „instytucja kultury gospodaruje samodzielnie przydzieloną i nabytą częścią mienia oraz prowadzi samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kierując się zasadami efektywności ich wykorzystania. Instytucja kultury może zbywać środki trwałe. (…) Podstawą gospodarki finansowej instytucji kultury jest plan finansowy ustalony przez dyrektora, z zachowaniem wysokości dotacji organizatora. Instytucja kultury sporządza plan finansowy zgodnie z przepisami ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych”.

W u.f.p., do której odwołuje się zacytowany przepis, należy zwrócić uwagę na art. 30 ust. 2, z którego wynika, że „podstawą gospodarki finansowej państwowych i samorządowych osób prawnych jest roczny plan finansowy, obejmujący w szczególności:

1) przychody z prowadzonej działalności;

2) dotacje z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

3) koszty, w tym:

a) uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy oraz składki od nich naliczane,

b) płatności odsetkowe wynikające z zaciągniętych zobowiązań,

c) zakup towarów i usług;

4) środki na wydatki majątkowe;

5) środki przyznane innym podmiotom;

6) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku;

7) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku”.

Uzupełniająco warto przypomnieć, że instytucja kultury (zgodnie z art. 28 ust. 3 u.o.f.d.k.) finansowana jest przez organizatora, może korzystać z dotacji na podstawie:

– podmiotowej – na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów;

– celowej – na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

– celowej na realizację wskazanych zadań i programów.

Stanowisko RIO na temat zadań wykraczających poza rok budżetowy

Wątpliwości pytającego dotyczą tego, że plan finansowy instytucji kultury jest opracowywany tyko na jeden rok, a nie stosuje się do samorządowej instytucji kultury wieloletnich planów finansowych.

Na temat możliwości zaciągania przez samorządowe instytucje kultury zobowiązań wykraczających poza rok budżetowy wypowiedziała się Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu w piśmie z 20 listopada 2024 r. (znak NA.III-422-41/2024). RIO stwierdziła, że dyrektor samorządowej instytucji kultury może zaciągnąć zobowiązania, które przekraczają rok budżetowy, jednakże pod warunkiem „zabezpieczenia na dany rok wydatków w planie finansowym jednostki przy jednoczesnym ujęciu pozostałych kosztów zawartej umowy w planie finansowym roku następnego”.

W konsekwencji powyższego w ocenie izby dopuszczalne jest przeprowadzenie w 2025 r. przez instytucję postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, którego konsekwencją będzie zawarcie umowy, która zostanie zrealizowana w 2026 r. RIO podkreśliła, że samorządowa instytucja kultury musi przy tym przestrzegać reguł i zasad wynikających zarówno z ustawy o finansach publicznych, jak i z prawa zamówień publicznych. ©℗