Często można się spotkać z poglądem, że kwotę spodziewanej nadwyżki budżetowej wystarczy ująć w planowanych rozchodach w pozycji „lokaty”. Nie jest to prawidłowe. Trzeba podać jej przeznaczenie w następnych latach.
Treść uchwały budżetowej określa art. 212 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.). Według art. 212 ust. 1 pkt 3 tej ustawy uchwała budżetowa określa kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu JST. Elementem budżetu są również planowane przychody i rozchody.
Podstawowym wymogiem przy opracowaniu budżetu jest równowaga budżetowa polegająca na zabezpieczeniu sfinansowania planowanych wydatków i rozchodów (jeżeli występują) środkami pochodzącymi z dochodów i przychodów. Najczęściej zachowanie równowagi budżetowej wymaga sięgnięcia po kredyty i pożyczki oraz środki pochodzące z emisji papierów wartościowych. Rzadko występuje sytuacja, kiedy JST planuje nadwyżkę budżetową, która nie znajduje przeznaczenia w danym roku.
Jeżeli planowana nadwyżka ma być przeznaczona na sfinansowanie spłaty długu, najczęściej w postaci kredytów i pożyczek, wówczas znajduje to odzwierciedlenie w planowanych rozchodach. Jeżeli natomiast tylko część planowanej nadwyżki JST zamierza przeznaczyć na określone tytuły stanowiące rozchody, wówczas pozostaje jej część, która w danym roku nie będzie zaangażowana. Może być również tak, że planowana nadwyżka budżetowa w ogóle nie będzie zaangażowana w danym roku.
Powstaje wtedy problem, jaki zapis powinien się znaleźć w uchwale budżetowej. Przepis jako taki obowiązuje wiele lat, ale okazuje się, że istnieje zasadnicza różnica w jego interpretacji. Według często spotykanego poglądu kwotę planowanej nadwyżki budżetowej wystarczy ująć w planowanych rozchodach w pozycji „lokaty‘’. Argumentem na rzecz takiego rozwiązania ma być potrzeba matematycznego zbilansowania dochodów i przychodów oraz z drugiej strony wydatków i rozchodów.
Z takim podejściem nie można się zgodzić, gdyż przede wszystkim lokata jako rozchód nie jest elementem budżetu. Według wyjaśnienia zawartego w piśmie Ministerstwa Finansów, nr ST2-4834-27/SZH/2010/1212 z 11 października 2010 r., tworzenie oraz rozwiązywanie lokat jest rozchodem i przychodem JST, przy czym w budżecie powinny być ujęte jako dochód jedynie odsetki od lokaty. Natomiast w sprawozdaniu Rb-NDS o nadwyżce/deficycie dane dotyczące kwot przychodów i rozchodów – po stronie wykonania – powinny wynikać z urządzeń księgowych za dany okres sprawozdawczy. Na marginesie należy zauważyć, że znalazło to odzwierciedlenie w klasyfikacji budżetowej, którą przewiduje par. 994. Z pisma jednoznacznie wynika, że tylko tworzone i rozwiązywane lokaty stanowią odpowiednio rozchody i przychody, ale co bardzo istotne, nie są ujmowane w budżecie JST. Zaplanowana w budżecie nadwyżka budżetowa nie oznacza utworzenia lokaty, co może nastąpić dopiero po zgromadzeniu odpowiednich środków. Z podanych wyżej względów ujmowanie planowanej nadwyżki budżetowej w rozchodach jako lokaty nie znajduje uzasadnienia.
W tej sytuacji wydaje się, że spełnieniem wymogu dotyczącego podania przeznaczenia planowanej nadwyżki budżetu jest wskazanie w treści uchwały budżetowej rodzaju wydatków lub rozchodów podlegających sfinansowaniu w latach następnych z wygospodarowanej nadwyżki budżetowej. Planowana do uzyskania w danym roku nadwyżka może służyć sfinansowaniu zadań o charakterze bieżącym lub inwestycyjnym w roku lub latach następnych.
W praktyce znane są przypadki gromadzenia przez JST nawet przez okres kilku lat środków, które następnie były przeznaczane na finansowanie priorytetowych zadań, głównie z zakresu gospodarki komunalnej (np. na budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej).
W świetle przedstawionej argumentacji nasuwa się wniosek, że zgodnie z art. 212 ust. 1 pkt 3 ustawy o finansach publicznych przeznaczeniem planowanej nadwyżki budżetowej mogą być konkretne wydatki lub rozchody. Lokata jako operacja finansowa służy uzyskaniu dodatkowych środków finansowych. Ale to nie stanowi jeszcze o przeznaczeniu nadwyżki budżetowej na określone wydatki lub rozchody ujmowane w budżecie.
WAŻNE Wymóg podania przeznaczenia planowanej nadwyżki zostanie spełniony po wskazaniu w treści uchwały budżetowej rodzaju wydatków lub rozchodów podlegających sfinansowaniu w latach następnych z wygospodarowanej nadwyżki budżetowej. Planowana do uzyskania w danym roku nadwyżka może służyć sfinansowaniu zadań o charakterze bieżącym lub inwestycyjnym w roku lub latach następnych.