Poradnia psychologiczno-pedagogiczna nie musi zwracać dotacji, jeśli nie ponosi winy za odwołanie zajęć

Nasza gmina dotuje poradnię psychologiczno-pedagogiczną, która jest placówką niepubliczną prowadzącą zajęcia dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju. Z przekazywanych pieniędzy są pokrywane przede wszystkim koszty zajęć prowadzonych przez terapeutów i rachunki za media. W trakcie kontroli wykorzystania środków okazało się, że z powodu absencji podopiecznych zajęcia często się nie odbywają. Czy powołując się na uchwałę rady gminy, możemy zażądać od placówki zwrotu dotacji jako nienależnie pobranej?

Materialnoprawne przesłanki do udzielania dotacji dla niepublicznych placówek prowadzących m.in. poradnie psychologiczno-pedagogiczne w zakresie zadań na rzecz wczesnego wspomagania rozwoju dziecka są wskazane w art. 15 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: u.f.z.o.). Zgodnie z tym artykułem prowadzone przez osoby fizyczne oraz prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego (JST) przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, które zgodnie z art. 127 ust. 5 prawa oświatowego prowadzą wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, otrzymują na każdego podopiecznego objętego wczesnym wspomaganiem rozwoju dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu w wysokości równej kwocie przewidzianej na takie dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej odpowiednio dla gminy lub powiatu. Te środki są przekazywane niezależnie od dotacji podstawowej, o której mowa w art. 16–21, art. 25 ust. 1 i 2, art. 26 ust. 1 i art. 28–30 u.f.z.o. (czyli przekazywanej np. na uczniów niesamorządowych przedszkoli czy niesamorządowych szkół publicznych albo na uczniów objętych innymi formami wychowania przedszkolnego).

Co w uchwale?

Każda JST udziela dotacji zarówno z uwzględnieniem wyżej wspomnianych regulacji, jak i na podstawie specjalnej uchwały dotacyjnej przyjmowanej przez organ stanowiący jednostki samorządowej – jej podstawą jest upoważnienie ustawowe z art. 38 ust. 1 u.f.z.o. Zgodnie z tym przepisem organ stanowiący JST – w drodze uchwały – ustala tryb:

• udzielania i rozliczania dotacji (o których mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–31a i art. 32 u.f.z.o.) oraz
• przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym:
• zakresu danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania,
• terminu przekazania informacji o liczbie odpowiednio dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, o których mowa w art. 34 ust. 2 u.f.z.o. (chodzi o liczbę takich podopiecznych należących do wskazanych kategorii w danym miesiącu roku budżetowego), oraz
• terminu i sposobu rozliczenia wykorzystania dotacji.

Jednak ww. przepisy nie rozstrzygają, kiedy i jak dotacja musi zostać zwrócona, więc nie ma podstaw prawnych, by zażądać zwrotu dotacji. Tę kwestię reguluje jednak ustawa o finansach publicznych (dalej: u.f.p.).

Kiedy trzeba oddać pieniądze?

Artykuł 252 ust. 1 u.f.p. stanowi, że dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, które zostały:

„1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,

2) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości

– podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt 1 lub pkt 2”.

Natomiast zgodnie z ust. 2, jeśli termin wykorzystania dotacji, o których mowa w ust. 1, jest krótszy niż rok budżetowy, to środki należy zwrócić w terminie 15 dni od upływu terminu wykorzystania dotacji. Ponadto z ust. 3–5 art. 252 u.f.p. wynika, że dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są dotacje otrzymane z budżetu JST w wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania. Dotacjami nienależnymi są te udzielone bez podstawy prawnej. A zatem ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości, musi zostać zwrócona do budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Ważne stanowisko

Warto także zwrócić uwagę na stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 13 kwietnia 2023 r. (znak WI.54.15.2023). RIO stwierdziła m.in., że zgodnie z art. 15 u.f.z.o. poradnie psychologiczno-pedagogiczne na każde dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju otrzymują dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu w wysokości równej kwocie przewidzianej na takie dziecko w części oświatowej subwencji ogólnej odpowiednio dla gminy lub powiatu. Finalnie izba uznała, że: „(…) Poradnia nie powinna zwracać dotacji, pomimo że dziecko nie uczestniczyło w zajęciach, gdyż Poradnia poniosła koszty, będąc w gotowości do podjęcia zajęć z dzieckiem objętym wczesnym wspomaganiem rozwoju”.

Podsumowując, w podanym stanie faktycznym gmina nie powinna dochodzić zwrotu dotacji, skoro zajęcia, pokrywane z tego źródła, nie odbyły się z przyczyn niezależnych od placówki. Poradnia pozostawała w gotowości do wykonywania zadań na rzecz dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju i ponosiła chociażby koszty gotowości terapeutów do prowadzenia zajęć oraz rachunków za media. ©℗