Umowa o dotację nie zawiera wszystkich elementów. Czy można sporządzić aneks?

Kilka dni temu gmina zawarła umowę z powiatem w sprawie udzielenia mu dotacji celowej na dofinansowanie remontu drogi powiatowej. Umowa nie zawiera wprost terminu wykorzystania dotacji, ale napisano, że podstawą jest art. 250 ustawy o finansach publicznych. Zwrócono nam uwagę, że konieczne jest zawarcie w umowie dokładniejszych informacji dotyczących m.in. terminu wykorzystania. Czy można jeszcze podpisać aneks?

Pytanie dotyczy pomocy finansowej udzielanej w formie dotacji celowej. Nie ma wątpliwości, że gmina może taką dotację przekazać powiatowi. Wynika to z art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), zgodnie z którym wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:

• zadania własne JST;
• zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami JST;
• zadania przejęte przez JST do realizacji w drodze umowy lub porozumienia;
• zadania realizowane wspólnie z innymi JST;
• pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący JST;
• programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 (środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu, a także środki pochodzące z innych źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi).

Ponadto w myśl art. 220 u.f.p. z bud żetu JST może być udzielona innym JST pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Przepis ten dodaje, że podstawą udzielenia pomocy jest umowa, a spory w zakresie zwrotu dotacji rozstrzygają sądy powszechne.

Skoro mowa o dotacji udzielanej przez gminę, to warto również wspomnieć o przepisach regulujących udzielaną przez te jednostki pomoc finansową, które są zawarte w ustawie o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). W art. 10 ust. 2 u.s.g. postanowiono, że gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą sobie wzajemnie bądź innym JST udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że pomoc finansowa może być udzielona jedynie na realizację zadań własnych danej jednostki samorządowej. W przypadku powiatu – ogólny katalog tych zadań określa art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym. Z jego treści wynika, że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie m.in.: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, transportu zbiorowego i dróg publicznych.

Treść umowy

Procedura udzielenia pomocy finansowej jest sformalizowana, konieczne jest podjęcie odpowiednich czynności, a przede wszystkim zawarcie umowy dotacji. Zakres przedmiotowy tej umowy określa art. 250 u.f.p. Z jego treści wynika, że „zarząd jednostki samorządu terytorialnego, udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, zawiera umowę, która określa w szczególności:

• wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane środki dotacji;
• termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;
• termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej, z tym że termin ten nie może być dłuższy niż terminy zwrotu określone w niniejszym dziale”.

Zacytowany wyżej art. 250 u.f.p. wymaga więc, by wśród elementów umowy znalazł się m.in. wspomniany w pytaniu termin wykorzystania dotacji. Termin ten nie może być dłuższy niż 31 grudnia danego roku budżetowego. Wobec tego samo użycie w umowie dotacji sformułowań wskazujących, że jest ona zawarta na podstawie art. 250 u.f.p., jest niewystarczające. Umowa powinna zawierać skonkretyzowany termin wykorzystania dotacji, a odwołanie się do artykułu z ustawy nie spełnia tej przesłanki.

Orzecznictwo

Problem dotyczący określania terminu wykorzystania dotacji był omawiany w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 9 sierpnia 2024 r. (znak RIO-KF-4104-19/2024). W dokumencie stwierdzono:„nieokreślenie w dwóch umowach o udzielenie dotacji celowych zawartych w 2023 r. terminu wykorzystania dotacji (…) Kontrolujący ustalili, że w umowie z 2 października 2023 r., zawartej z Powiatem (…) o udzielenie dotacji celowej na dofinansowanie realizacji zadania pn. „Remont drogi powiatowej nr 1726C Niedźwiedź‒Tokary od km 0+000 do km 3+215” w wysokości 1 276 178,47 zł oraz umowie z 3 lipca 2023 r., zawartej z Ochotniczą Strażą Pożarną w (…) o udzielenie dotacji celowej na dofinansowanie zakupu nowego ciężkiego samochodu w wysokości 726 464,00 zł określono termin przekazania, rozliczenia dotacji i termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej, natomiast nie wskazano terminu wykorzystania ww. dotacji celowych”. W dalszej części wystąpienia RIO odniosła się do wyżej przytoczonego art. 250 u.f.p., akcentując, że przywołana norma prawna określa minimalną treść umowy dotacyjnej. Podkreślono jednoznacznie, że w umowie o dotację celową musi być określony termin wykorzystania tej dotacji w sposób niebudzący wątpliwości. W przeciwnym razie jest to nieprawidłowość, za którą odpowiedzialność ponosi wójt gminy. W ramach wniosku pokontrolnego nakazano jednostce, aby określać w umowach dotyczących udzielenia dotacji celowej, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania i rozliczania tej dotacji, konkretnego terminu wykorzystania dotacji nie dłuższego niż do 31 grudnia danego roku budżetowego.

Odpowiadając zatem na pytanie czytelnika: umowa dotacji celowej, która nie zawiera jednoznacznego i skonkretyzowanego terminu jej wykorzystania przez powiat, jest błędna. Samo tylko powołanie się w na art. 250 u.f.p. jest niewystarczające. Wobec tego gmina powinna dążyć do usunięcia tej nieprawidłowości. Rozwiązaniem może być zawarcie stosownego aneksu do umowy dotacji. ©℗