Dopłaty do systemu gospodarowania odpadami. Czy trzeba przedłużać uchwałę co roku?

System gospodarowania odpadami jest w naszej gminie deficytowy. Rada gminy planuje podjąć uchwałę w sprawie dopłaty do systemu ze środków budżetu. Zakładamy jednak, że podobny niedobór środków będzie dotyczył kolejnych lat. Czy w związku z tym możemy przedłużyć uchwałę na kolejne lata? Czy trzeba będzie jednak podejmować osobne uchwały?

Z opisu wynika, że wpływy z opłat za gospodarowanie odpadami w gminie nie pokrywają wydatków systemu gospodarowania odpadami. W konsekwencji planowane jest podjęcie uchwały w sprawie pokrycie tego niedoboru.

Problem trzeba rozpatrzyć w kontekście przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.). Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przewiduje art. 6i u.u.c.p.g. Z jego treści wynika zaś, że obowiązek ten powstaje:

1) w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec;

2) w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne;

3) w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe ‒ za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości.

W myśl art. 6r u.u.c.p.g. opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy. Środki z tej opłaty nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. W art. 6r ust. 2 natomiast postanowiono, że z pobranych opłat gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują:

1) odbieranie, transport, zbieranie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych;

2) tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;

3) obsługę administracyjną tego systemu;

4) edukację ekologiczną w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.

Uzupełnienie z dochodów własnych

Z dalszych przepisów wynika też, że z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina może pokryć koszty wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych oraz koszty utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym (art. 6r ust. 2a). Z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina może pokryć koszty utworzenia i utrzymania punktów napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami (ust. 2aa). Ponadto z pobranych opłat gmina może pokryć koszty usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania (ust. 2b). W ust. 2c zaś dodano, że „Środki pochodzące z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostały wykorzystane w poprzednim roku budżetowym, gmina wykorzystuje na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi”.

Jak już wyżej sygnalizowano, niejednokrotnie w gminie pojawia się jednak problem związany z brakiem wystarczających środków. Ustawodawca wprowadził pewne rozwiązanie w tym zakresie. Z art. 6r ust. 2da u.u.c.p.g wynika, że rada gminy może postanowić, w drodze uchwały, o pokryciu części kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z dochodów własnych niepochodzących z pobranej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w przypadku gdy:

1) środki pozyskane z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi są niewystarczające na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, lub

2) celem jest obniżenie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi pobieranych od właścicieli nieruchomości.

Przywołany przepis umożliwia zatem podjęcie przez radę gminy specjalnej uchwały o pokryciu części kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z dochodów własnych niepochodzących z pobranej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Przepis nie precyzuje jednak, z jaką częstotliwością może być podejmowana tego typu uchwała, nie określa również tego, czy może być podjęta jedna ogólna uchwała, czy też w miarę potrzeb mają być podejmowane uchwały związane z aktualnymi potrzebami utrzymania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.

Stanowisko RIO

Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach w piśmie z 2 września 2024 r. (znak WI.54.41.2024) wskazała m.in., że możliwość dopłaty wynikająca z art. 6r ust. 2da u.u.c.p.g. jest wyjątkiem od zasady samobilansowania się systemu gospodaro wania odpadami, w związku z czym powinna mieć zastosowanie tylko w sytuacjach szczególnych i wyjątkowych. Co więcej, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uprawniony jest do podjęcia decyzji w sprawie dopłat do systemu wyłącznie w sytuacji wystąpienia przesłanek ustawowych. „Skoro tak, to nieuprawnione byłoby przyjęcie stanowiska, że uchwała podjęta w danym roku budżetowym obowiązywałaby w następnym roku, albowiem takie stanowisko powodowałoby założenie o ciągłości dopłat w sytuacji, gdy przesłanki ustawowe nie byłyby spełnione. Jeżeli zatem zachodzą przesłanki ustawowe do podjęcia decyzji w sprawie dopłat w kolejnym roku budżetowym, konieczne jest podjęcie nowej uchwały, gdyż podjęta w danym roku budżetowym daje podstawę do pokrywania kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi tylko w tym roku”.

Zatem nie ma podstaw, aby traktować jedną uchwałę rady gminy w sprawie pokrycia kosztów gospodarowania systemu w sposób uniwersalny i wprowadzać na jej mocy dopłaty w kolejnych latach. Co do zasady jedna uchwała powinna być skorelowana z jednym rokiem budżetowym. Jeśli jednak w trakcie planowania budżetu na 2025 r. okaże się, że system gospodarowania odpadami nie będzie się bilansował, to będzie podstawa do podjęcia stosownej uchwały jeszcze w bieżącym roku z mocą obowiązującą w 2025 r. ©℗