Wójt nie może aneksować umowy o kredyt, jeśli nie ma upoważnienia rady do zwiększenia zadłużenia

Ponieważ jest okres wakacyjny, nie odbywają się sesje rady gminy. Tymczasem już teraz pojawiła się potrzeba zwiększenia kredytu w rachunku bieżącym gminy. W uchwale budżetowej jest zawarte upoważnienie dla wójta do zaciągnięcia kredytu do kwoty 5 mln, a aneks ma zwiększyć kwotę do 6 mln zł. Czy wójt może w pierwszych dniach sierpnia podpisać aneks do umowy kredytowej, dzięki czemu zwiększyłaby się możliwość pokrycia deficytu występującego w trakcie roku? Czy rada gminy mogłaby zatwierdzić upoważnienie dla wójta pod koniec sierpnia?

Pytanie dotyczy kredytu zaciąganego przez gminę na pokrycie deficytu, zatem przypomnijmy art. 69 prawa bankowego. W myśl ust. 1 tego przepisu przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Z ust. 2 wynika zaś m.in., że umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który został udzielony, oraz zasady i termin jego spłaty.

Pożyczka na pokrycie deficytu

Zgodnie z art. 89 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:

1) pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu JST;

2) finansowanie planowanego deficytu budżetu JST;

3) spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;

4) wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.

Niezbędne w uchwale

Z kolei treść uchwały budżetowej reguluje art. 212 u.f.p. I tak: zgodnie z ust. 1 tego artykułu uchwała określa m.in.:

1) łączną kwotę planowanych dochodów budżetu JST, z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych;

2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu JST, z wyodrębnieniem wydatków bieżących i majątkowych;

3) kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu JST wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu JST;

4) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu JST;

5) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu JST;

6) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 (na pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu JST) i w art. 90 (chodzi tu o pożyczki w państwowych funduszach celowych oraz w państwowych i samorządowych osobach prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych);

6a) limit zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, innych niż określone w pkt 6 (chodzi tutaj o limit zaciągniętych kredytów i pożyczek państwowego długu publicznego);

7) kwotę wydatków na spłatę przypadających w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, wymagalnych zobowiązań z tytułu udzielonych przez JST poręczeń i gwarancji;

8) szczególne zasady wykonywania budżetu JST w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw;

9) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy;

10) inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego JST.

Zgoda organu stanowiącego

Wymóg ujmowania w uchwale budżetowej upoważnienia pozwalającego zarządowi JST na zaciąganie zobowiązań w określonej wysokości wynika z art. 212 ust. 2. W uchwale budżetowej organ stanowiący JST może upoważnić zarząd do:

• zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych, o których mowa we wspomnianych wyżej art. 89 ust. 1 i art. 90;
• zaciągania zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, innych niż określone w punkcie powyżej;
• dokonywania zmian w budżecie, w zakresie określonym w art. 258.

Zwiększyć kwotę upoważnienia może tylko organ stanowiący. Nie może tego robić post factum, czyli po podpisaniu aneksu przez wójta. Potwierdzają to wnioski zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej z Łodzi z 8 lipca 2024 r. (WK-602/31/2024). Izba stwierdziła, że: „organ wykonawczy przekroczył upoważnienie do zaciągania zobowiązań wynikające z uchwały budżetowej, podpisując 1 sierpnia 2023 r. aneks do umowy o kredyt w rachunku bieżącym nr 19/2023/1/K z 26 maja 2023 r., zwiększający kwotę kredytu do 7 mln zł”. W tym czasie obowiązywała zaś uchwała, w której rada miejska upoważniła burmistrza do zaciągania zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek na pokrycie deficytu jedynie do wysokości 6 mln zł. Rada zmieniła uchwałę dopiero po podpisaniu aneksu. RIO uznała takie postępowanie za nieprawidłowe.

Podsumowując: wójt gminy nie może podpisać aneksu do umowy kredytowej przed zmianą poziomu upoważnienia do 6 mln zł. Przepisy nie przewidują, by rada gminy zatwierdziła kwoty nowego upoważnienia po dacie podpisania aneksu zwiększającego poziom kredytu. ©℗