Opłaty za śmieci: Kto jest z nich zwolniony? I komu przysługują zniżki?

Opłaty za odbiór śmieci to coraz większa pozycja w domowych budżetach. Część osób może jednak być z nich zwolniona lub może płacić mniej. Kiedy jest taka możliwość? Na jakich warunkach? I kto o tym decyduje?

Za organizację systemu odbioru śmieci odpowiadają samorządy, a dokładniej – miasta i gminy. Ich zadania w tym obszarze opisuje ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach. Czytamy w niej m.in., że rolą samorządów jest objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi.

W ramach swoich obowiązków gminy ustalają również wysokość opłat za odbiór śmieci ponoszonych przez mieszkańców. Muszą tu oczywiście kierować się zarówno kosztami, jakie same ponoszą, jak i wytycznymi zawartymi w ustawie. Ustawa daje też gminom możliwość wprowadzenia zniżek lub zwolnień z opłat za śmieci dla niektórych mieszkańców.

Zwolnienia lub zniżki w opłatach za śmieci. Kto może z nich skorzystać?

W ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach czytamy, że "Rada gminy, w drodze uchwały, może zwolnić w całości lub w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, w części dotyczącej gospodarstw domowych, w których dochód nie przekracza kwoty uprawniającej do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej o której mowa w art. 8 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (…) lub rodziny wielodzietne, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny".

Zwolnienia lub zniżki w opłatach za śmieci. Jakie kryterium dochodowe?

W praktyce oznacza to, że zwolnieniami mogą być objęte gospodarstwa domowe, w których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 600 zł (w przypadku gospodarstw wieloosobowych) lub 776 zł w przypadku osób samotnie gospodarujących. Takie kryteria dochodowe zawarte są w ustawie o pomocy społecznej. Obowiązują od początku 2022 r., podlegają weryfikacji co 3 lata. To może oznaczać, że od przyszłego roku te kwoty będą wyższe.

Zwolnienia lub zniżki w opłatach za śmieci dla rodzin wielodzietnych

Drugą grupą, którą gminy mogą (choć nie muszą) objąć zniżkami lub zwolnieniami z opłat za śmieci, są rodziny wielodzietne, które spełniają kryteria zawarte w ustawie o Karcie Dużej Rodziny. Zgodnie z tą ustawą przez rodzinę wielodzietną rozumie się rodzinę, w której "rodzic (rodzice) lub małżonek rodzica mają lub mieli na utrzymaniu łącznie co najmniej troje dzieci bez względu na ich wiek". Członkami rodziny wielodzietnej wg tej ustawy są:

• rodzic (rodzice) - przez którego rozumie się także rodzica (rodziców) zastępczych lub osobę (osoby) prowadzącą rodzinny dom dziecka;
• małżonek rodzica;
• dziecko - przez które rozumie się także dziecko, nad którym rodzic sprawuje rodzinną pieczę zastępczą, oraz osobę przebywającą w dotychczasowej rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka.

Obowiązkowa ulga w opłatach za śmieci

Decyzje ws. objęcia ulgą lub zwolnieniem z opłat za śmieci rodzin wielodzietnych i gospodarstw domowych o niskich dochodach leżą w gestii poszczególnych samorządów. Drugi rodzaj ulgi wymieniony w ustawie jest obligatoryjny. Chodzi o zwolnienie z części opłat z odbiór śmieci właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi, kompostujących bioodpady w kompostowniku przydomowym. By skorzystać z tej ulgi, właściciel kompostownika musi złożyć odpowiednie pismo w urzędzie gminy.

Jeśli okaże się, że właściciel nieruchomości, wbrew deklaracji:

• nie posiada kompostownika lub
• nie kompostuje bioodpadów,
• ewentualnie uniemożliwia osobie upoważnionej dokonania oględzin nieruchomości w celu weryfikacji informacji zawartej w deklaracji – właściciel traci przyznane wcześniej zwolnienie z części opłat.

Jak ulgi i zwolnienia z opłat za śmieci funkcjonują w praktyce? Przykład Warszawy

W Warszawie ulga dla właścicieli domów jednorodzinnych, którzy decydują się na kompostowanie bioodpadów wynosi 9 zł w skali miesiąca. Zamiast 107 zł mieszkańcy płacą 98 zł (czyli tyle samo, ile wynosi miesięczna opłata za odbiór śmieci dla właścicieli mieszkań w blokach).

Jeśli chodzi o ewentualne ulgi i zwolnienia w opłatach dla osób najbiedniejszych lub dla rodzin wielodzietnych, stolica wprowadziła tzw. Warszawską Pomoc Osłonową. Ubiegać się o nią mogą tylko gospodarstwa jednoosobowe. Zdecydowano się jednak wprowadzić wyższe kryterium dochodowe niż w ustawie o pomocy społecznej (miesięczny dochód nie może przekraczać 1940 zł netto; to oznacza, że więcej osób może z takiego wsparcia skorzystać). Osoby takie mogą otrzymać zasiłek celowy, którego wysokość będzie wynosić "minimum 50 proc. ponoszonych miesięcznych kosztów opłat za odpady komunalne".

Ulgi i zwolnienia z opłat za śmieci – przykład Poznania

W Poznaniu właściciele nieruchomości jednorodzinnych, którzy kompostują bioodpady w przydomowym kompostowniku mają o 2 zł obniżoną obowiązującą ich opłatę za gospodarowanie odpadami. W stolicy Wielkopolski wysokość opłat za śmieci uzależniona jest od liczby osób zamieszkujących nieruchomość (zgłoszonych w deklaracji). W przypadku nieruchomości klasyfikowanych jako domy jednorodzinne (do 4 lokali mieszkalnych) stawka to 28 zł miesięcznie za osobę. W nieruchomościach powyżej czterech lokali – 25 zł miesięcznie za osobę.

Poznań stosuje też ulgę dla właścicieli nieruchomości zamieszkanych przez rodziny wielodzietne. Na zwolnienie z części z opłaty mogą liczyć właściciele nieruchomości, na których zamieszkują rodziny wielodzietne. Płacą oni tylko za 5 członków rodziny:

• w przypadku nieruchomości zabudowanej budynkiem, w którym znajdują się więcej niż 4 lokale mieszkalne – 125 zł;
• w przypadku nieruchomości zabudowanej budynkiem, w którym znajdują się nie więcej niż 4 lokale mieszkalne – 140 zł.

Wszystkie podane wyższej stawki i informacje o ulgach pochodzą z oficjalnych stron internetowych urzędów miejskich Warszawy i Poznania. Stan na 26.02.2024 r.