Pomoc dla stowarzyszenia sportowego nie w uchwale rady, ale w budżecie

Regionalna izba obrachunkowa zakwestionowała nam przekazanie pomocy finansowej dla stowarzyszenia sportowego na montaż trybuny i wiat na stadionie gminnym. Rada gminy podjęła w tym zakresie specjalną uchwałę o udzieleniu dotacji celowej, z powołaniem się na ustawę o finansach publicznych i art. 5 ust. 4 pkt 2 ustawy wolontariackiej. Czy gmina nie może przekazać wsparcia dla takiej organizacji?

Z pytania należy wnioskować, że przekazanie wsparcia dla stowarzyszenia miało nastąpić w formie pomocy finansowej. Warto więc przypomnieć specyfikę tej formy wsparcia. W art. 220 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) postanowiono, że z budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być udzielona innym JST pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą udzielenia tej pomocy jest umowa. Z kolei art. 47 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej: u.d.j.s.t.) stanowi, że JST może udzielać dotacji innym jednostkom na dofinansowanie realizowanych przez nie zadań. Wysokość dofinansowania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący jednostki, która udziela dotacji.

Dodatkowo przepisy dotyczące tej formy wsparcia zawarto w tzw. ustawach samorządowych, w tym w ustawie o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). W art. 10 u.s.g. postanowiono, że wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze współdziałania między JST. Ponadto gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.

Jak przekazać prawidłowo

Z przywołanych regulacji należy więc wnioskować, że przekazywanie wsparcia w formie pomocy finansowej możliwe jest pomiędzy JST, a nie pomiędzy tymi jednostkami a innymi jednostkami spoza sektora finansów publicznych, w tym stowarzyszeniami.

Skoro dotacja ma zostać przekazana jednostce spoza sektora finansów publicznych, to należy również przypomnieć, że w art. 221 u.f.p. postanowiono, że podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu JST dotacje celowe na cele publiczne, związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją tych zadań (ust. 1). Zlecenie zadania i udzielenie dotacji następuje zgodnie z przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: u.d.p.p.w.), a jeżeli dotyczy ono innych zadań niż określone w tej ustawie ‒ na podstawie umowy JST z podmiotem, o którym mowa w ust. 1 (ust. 2). Z kolei, w ust. 3 podano, że umowa, o której mowa w ust. 2, powinna określać:

1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania,

2) wysokość dotacji udzielanej podmiotowi wykonującemu zadanie i tryb płatności,

3) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego,

4) tryb kontroli wykonywania zadania,

5) termin i sposób rozliczenia dotacji,

6) termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji.

Nie ma więc wątpliwości co do tego, że organizacje spoza sektora finansów mogą być beneficjentami środków dotacyjnych z budżetu JST. Wymaga jednak zaznaczenia, że udzielenie wsparcia takiej jednostce nie może nastąpić w formie pomocy finansowej, o której wyżej mowa, a dodatkowo z pominięciem trybów przewidzianych w u.d.p.p.w. Zgodnie z art. 5 ust. 4 pkt 1 i 2 u.d.p.p.w. (na który to przepis powołano się w pytaniu) zlecanie realizacji zadań publicznych, o których mowa w ust. 2 pkt 1, jako zadań zleconych w rozumieniu art. 127 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 151 ust. 1 oraz art. 221 u.f.p., może mieć formy:

1) powierzania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub

2) wspierania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji.

Stanowisko RIO

Podobny przypadek jak pytaniu oceniało Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze. W uchwale nr 268/2023 z 19 grudnia 2023 r. (http://www.zielonagora.rio.gov.pl)

RIO uznała, że rada gminy nieprawidłowo udzieliła pomocy finansowej w formie dotacji celowej dla stowarzyszenia sportowego z przeznaczeniem na rozbudowę infrastruktury sportowej. Nie miała bowiem kompetencji do udzielenia pomocy finansowej innym podmiotom, poza wymienionymi w przywołanych wyżej przepisach. Przypomniano przy tym, że organy samorządu terytorialnego są obowiązane działać ściśle w granicach upoważnień. Nie są upoważnione ani do regulowania tego, co zostało już ustawowo uregulowane, ani do wychodzenia poza zakres upoważnienia ustawowego. Zaznaczono, że powierzanie lub wsparcie wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji, określone w art. 5 ust. 4 pkt 1 i 2 u.d.p.p.w. nie dotyczy pomocy finansowej, lecz trybów zlecania zadań publicznych. Zaznaczono przy tym, że w rozdziale 2 u.d.p.p.w. „Prowadzenie działalności pożytku publicznego na podstawie zlecenia realizacji zadań publicznych” został określony przebieg i zasady otwartego konkursu ofert (w tym działalność komisji konkursowej, zawarcie umów), a nawet zlecenie zadań z pominięciem procedury konkursu – w trybie tzw. małych zleceń.

Finalnie RIO podkreśliła, że ustawodawca nie przewidział możliwości udzielenia pomocy finansowej w formie dotacji celowej bezpośrednio podmiotowi niebędącemu JST lub stowarzyszeniem tych jednostek. Katalog podmiotów uprawnionych do otrzymania lub udzielenia pomocy ma charakter zamknięty.

Podsumowując: gmina nie może przekazać wsparcia dla stowarzyszenia sportowego w formie pomocy finansowej. W tym zakresie możliwe jest udzielenie wsparcia jedynie w trybach określonych u.d.p.p.w., które nie wymagają podejmowania uchwał przez radę gminy, a udzielenie dotacji następuje poprzez zaplanowanie wydatków w budżecie w określonych podziałkach klasyfikacji budżetowej. ©℗