Przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej jest obowiązkiem właściciela nieruchomości, który wynika z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.). Zgodnie z tym przepisem właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez: „przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych; przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych”.
Uprawnienia organu
Natomiast w art. 5 ust. 6 u.u.c.p.g. postanowiono, że nadzór nad realizacją tego m.in. obowiązku sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że wynikający z art. 5 ust. 1 pkt 2 u.u.c.p.g. obowiązek przyłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej powstaje w sytuacji, gdy istnieje wybudowana sieć kanalizacyjna i jest faktyczna możliwość przyłączenia do niej nieruchomości, która nie ma przydomowej oczyszczalni ścieków. Przesłanki te muszą zaistnieć kumulatywnie, aby właściwy organ mógł na podstawie art. 5 ust. 7 u.u.c.p.g. wydać decyzję nakazującą podłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 grudnia 2021 r., sygn. akt III OSK 4485/21). Z powyższego płynie wiosek, że wójt gminy ma kompetencje do kontrolowania wykonania obowiązku przewidzianego art. 5 ust. 1 pkt 2 u.u.c.p.g. W tym zakresie niewątpliwie był uprawniony do wystosowania zawiadomienia do mieszkańców o planowanej kontroli.
Dopuszczalność skargi
Jak wynika z pytania, niektórzy mieszkańcy złożyli skargę na zawiadomienie o kontroli do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Dopuszczalność skargi na czynność wójta gminy w przedmiocie zawiadomienia o przeprowadzeniu kontroli nieruchomości weryfikował Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 17 listopada 2023 r. (sygn. akt II SA/Wr 486/23). Co jednak istotne, z przyczyn formalnych sąd nie oceniał skargi pod względem merytorycznym. Uznał bowiem, że zawiadomienie wójta nie podlega kontroli sądu administracyjnego i nie może być przedmiotem skutecznie wniesionej skargi. Stwierdził, że skarga na pismo informacyjne jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu. W argumentacji WSA odwołał się do prawa o ustroju sądów administracyjnych. Zgodnie z art. 3 par. 2 tej ustawy kontrola działalności administracji publicznej obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
„1) decyzje administracyjne;
2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie, z wyłączeniem postanowień wierzyciela o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu oraz postanowień, przedmiotem których jest stanowisko wierzyciela w sprawie zgłoszonego zarzutu;
4) inne niż określone w pkt 1‒3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (…);
4a) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach, opinie zabezpieczające i odmowy wydania opinii zabezpieczających;
5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;
6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;
7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;
8) bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1‒4 lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadku określonym w pkt 4a;
9) bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących innych niż określone w pkt 1‒3 aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w ustawie z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego oraz postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw”.
Sąd wskazał, że przedmiot zaskarżenia nie mieści się w powyższym katalogu, zaskarżony akt jest bowiem jedynie pismem informującym o zamiarze i terminie przeprowadzenia kontroli. Jednocześnie sąd podkreślił, że wójt gminy działając w ramach kompetencji przyznanych mu przez u.u.c.p.g., poinformował skarżącą o planowanej kontroli wypełnienia obowiązku ustawowego. Pismo to nie rozstrzyga żadnej sprawy administracyjnej, nie kształtuje praw czy obowiązków skarżącej, nie stanowi władczego i jednostronnego rozstrzygnięcia. Ma ono wyłącznie charakter informacyjny.
Podsumowując: zawiadomienie wysłane przez wójta gminy o planowanej kontroli nie podlega zaskarżeniu do sądu. Jest to tylko pismo informacyjne, a w konsekwencji gmina może kontynuować działania kontrolne, mimo że formalnie mieszkańcy wnieśli skargę na wspomniane zawiadomienie. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
art. 5 ust. 1 pkt 2, ust. 6 i 7 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1469; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1852)
art. 3 par. 2 ustawy 30 sierpnia 2002 r. ‒ Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2492; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1615)
ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 775; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 803)
ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383)