Wnioski dotyczące planów przestrzennych trzeba składać na wzorcowym formularzu

Ministerstwa Rozwoju i Technologii wydało właśnie rozporządzenie ze wzorem formularza wniosku dotyczącego aktu planowania przestrzennego. Czy ten formularz należy stosować do wszystkich procedur planistycznych wszczętych na nowych zasadach, a więc po reformie planistycznej? Jak powinien postąpić organ, jeśli wniosek zostanie złożony w postaci tradycyjnego pisma ‒ czy niestosowanie tego wzoru powinno skutkować odrzuceniem tego wniosku lub uwagi? Co zrobić w sytuacji, gdy uzasadnienie będzie wymagało więcej miejsca, niż przewidziano we wzorze?

Pytanie dotyczy rozporządzenia ministra rozwoju i technologii w sprawie wzoru formularza pisma dotyczącego aktu planowania przestrzennego (dalej: rozporządzenie), które zostało opublikowane 20 listopada br., a weszło w życie 28 listopada.

Uzupełnienie luki

Rozporządzenie wypełnia dyspozycję z art. 8g ust. 5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.), który stanowi, że minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza wniosku, o którym mowa w art. 8g ust. 1 u.p.z.p. Zgodnie zaś z tym przepisem (dodanym do u.p.z.p. od 24 września br., czyli od daty wejścia w życie reformy planistycznej):

1) wniosek do projektu aktu planowania przestrzennego,

2) uwagę, o której mowa w art. 8i ust. 1 pkt 1 u.p.z.p. (chodzi tutaj o uwagę składaną w razie konsultacji społecznych),

3) wniosek o sporządzenie aktu planowania przestrzennego,

4) wniosek o zmianę aktu planowania przestrzennego,

5) wniosek i rezygnację, o której mowa w art. 8f u.p.z.p. (chodzi o wniosek dotyczący informacji i danych udostępnianych w Rejestrze Urbanistycznym; ten ostatni przepis wchodzi w życie 1 stycznia 2026 r.)

– składa się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej, na formularzu w postaci papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego.

Wprowadzenie formularza ma usprawnić pracę organów, do których dokumenty wpływają, a wnioskodawcom ułatwić formułowanie własnego stanowiska w sposób możliwie precyzyjny i pełny. – I choć powyższy artykuł 8g wszedł w życie 24 września br., to do 27 listopada brakowało wzoru formularza, w którym możliwe było zajmowanie stanowiska w ramach wymienionych w nim procedur planistycznych – mówi Aneta Fornalik, adwokat z kancelarii Sowisło Topolewski Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych S.K.A.

W jakich sytuacjach stosować

Formularz jest ten sam dla różnego rodzaju wniosków dotyczących aktów planowania przestrzennego. Zgodnie z wyjaśnieniami do opublikowanego wzoru, wypełniając go, należy wybrać m.in. rodzaj pisma składanego do właściwego organu oraz dokument, którego dotyczy wniosek. A zatem w jakich konkretnie sprawach należy stosować gotowy szablon? – Formularz ten zgodnie z par. 1 rozporządzenia będzie stosowany w przypadku składania wniosków do projektu aktu planowania przestrzennego, wniosków o sporządzenie lub zmianę aktu planowania przestrzennego oraz uwag do konsultowanego projektu aktu planowania przestrzennego – wymienia Piotr Jarzyński z Kancelarii Prawnej Jarzyński & Wspólnicy Sp.k. Przy czym pod pojęciem aktu planowania przestrzennego należy rozumieć zgodnie z art. 2 pkt 22 u.p.z.p.:

• plan ogólny gminy,
• miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,
• uchwałę ustalającą zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane,
• audyt krajobrazowy,
• plan zagospodarowania przestrzennego województwa.

Skutki niezastosowania

– Z formularza powinni korzystać wszyscy interesariusze planowania i zagospodarowania przestrzennego, czyli osoby fizyczne i prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (np. stowarzyszenia zwykłe), jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, organy władzy publicznej, jednostki pomocnicze gminy oraz organy doradcze i konsultacyjne gminy – dodaje Piotr Jarzyński.

Ustawa nie rozstrzyga wprost, jaki jest skutek złożenia swojego pisemnego stanowiska z pominięciem formularza. – Wydaje się, że należy przyjąć rygor nieskuteczności prawnej takiej czynności. Formularz jest przecież elementem formy czynności, która ma wywołać skutki prawne (czyli inaczej: czynności prawnej jako jednego z rodzajów czynności konwencjonalnej). Niezachowanie formy formularza może skutkować uznaniem, że dane pismo nie jest tym, o którym mowa w art. 8g ust. 1 u.p.z.p. Ten przepis wyraża bowiem stanowczo obowiązek wyrażenia stanowiska na formularzu, nie pozostawiając swobody dla organów planistycznych co do decyzji o stosowaniu formularzy – mówi Aneta Fornalik.

Zgadza się z tym Piotr Jarzyński. ‒ Formularz ten powinien być stosowany obowiązkowo, a wnioski i uwagi dotyczące aktów planowania przestrzennego złożone w innej formie będą mogły nie zostać rozpatrzone przez gminę – uważa prawnik. I dodaje, że ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie przewiduje procedury uzupełnienia braków formalnych wniosków i uwag dotyczących aktów planowania przestrzennego.

Kiedy start

Mecenas Aneta Fornalik zwraca uwagę, że teoretycznie można jeszcze się zastanawiać nad problemem pism składanych przed wejściem w życie rozporządzenia, a po dacie wejścia w życie reformy planistycznej, w tym wspomnianych przepisów nakazujących składanie wniosków przy pomocy ustandaryzowanego formularza.

‒ Trudno jednoznacznie wskazać na konsekwencje prawne stanowisk zajmowanych w ramach procedur planistycznych zgłoszonych nie na formularzu, przed wejściem w życie przepisów rozporządzenia. Skoro jednak dana osoba miała prawo zajęcia stanowiska w tej procedurze, to nie można tego prawa ograniczać z uwagi na brak formularza. Wówczas należy przyjąć, uwzględniając zasady racjonalnej wykładni prawa, że dopuszczalna była po prostu forma pisemna. Od 28 listopada 2023 r. konieczne jest już stosowanie formularzy, także do procedur w toku – podkreśla mec. Fornalik. Ale uwaga! Dotyczy to tych procedur, które są prowadzone na podstawie znowelizowanych przepisów u.p.z.p. A zatem nie dotyczy postępowań, o których mowa w art. 67 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy ‒ Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (wskazuje on na sytuacje stosowania przepisów dotychczasowych). – Na przykład jeżeli w procedurze przyjęcia planu miejscowego wystąpiono o opinie i uzgodnienia przed 24 września 2023 r., to postępowanie prowadzone jest na podstawie dotychczasowych przepisów, a zatem m.in. także w zakresie formy zgłaszania uwag do planu – dodaje mec. Fornalik.

O czym pamiętać

Formularz składa się z 10 punktów (ten sam wzór, stanowiący załącznik do rozporządzenia, obowiązuje zarówno w formie dokumentu elektronicznego, jak i w wersji papierowej):

• w rubrykach 1‒6 wpisuje się dane podmiotu, który pismo składa, i dane podmiotu, do którego pismo jest składane,
• rubryka 7.1.‒7.3. zawiera miejsce na treść stanowiska,
• rubryki 8‒10 to oświadczenie w sprawie korespondencji elektronicznej, załączniki i miejsce na podpis.

Problem może się pojawić w związku z tym, że na treść pisma zastrzeżono limit 1000 znaków. Co zatem, jeśli ktoś potrzebuje więcej miejsca na pełniejsze uzasadnienie? – W razie konieczności możliwe jest wyrażenie stanowiska na odrębnych, dodatkowych kartach, które dołącza się do formularza – mówi mec. Fornalik. Taką możliwość zaproponowano w wyjaśnieniach do formularza wniosku. Także w przypadku większej liczby wierszy w rubryce 7.2.4 kolejne wiersze dodaje się w formularzu albo zamieszcza na osobnych stronach i dołącza do formularza.

Ponadto, jak przypomniano w wyjaśnieniach do formularza, jeżeli składający pismo działa przez pełnomocnika, to do sporządzonego według wzoru pisma należy dołączyć pełnomocnictwo do reprezentowania składającego pismo lub pełnomocnictwo do doręczeń oraz potwierdzenie uiszczenia opłaty skarbowej ‒ jeżeli obowiązek taki wynika z ustawy o opłacie skarbowej. ©℗