Na dwuletnią pomoc dla powiatu wójt musi uzyskać upoważnienie, inaczej naruszy dyscyplinę finansów

Mam wątpliwość, jak postąpić z umową zawartą przez burmistrza z powiatem w sprawie pomocy finansowej na przebudowę drogi. Przewiduje ona przekazanie powiatowi dwukrotnie kwot po 100 tys. zł w latach 2023 i 2024. Czy należy ujmować te kwoty w wieloletnim planie finansowym z odpowiednim upoważnieniem dla burmistrza, czy nie ma jednak takiego obowiązku (skoro dotacje są planowane osobno na każdy rok)?

Z art. 216 ust. 2 pkt 5 i art. 220 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) wynika, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki. Ponadto z budżetu JST może być udzielona innym jednostkom pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą udzielenia takiej pomocy jest umowa.

Rozwinięcie tych przepisów zawarto w ustawach samorządowych, w tym na uwagę zasługuje art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, w którym postanowiono, że gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom udzielać pomocy, w tym finansowej.

Dłuższy okres

Wskazane przepisy nie rozstrzygają jednak, czy pomoc finansowa (dotacja) może być udzielona na zadania wieloletnie, czyli takie, o jakich mowa w pytaniu. Przyjęcie założenia o dopuszczalności udzielania pomocy finansowej na okres dłuższy niż rok bezpośrednio wpływa na kwestię ujmowania kwot takiej pomocy w wieloletniej prognozie finansowej. Jest to dokument planowania finansowego przekraczającego jeden rok budżetowy. Ma on podstawy normatywne w art. 226 u.f.p. W jego ust. 1 postanowiono, że „wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:

1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;

2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

3) wynik budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;

5) przychody i rozchody budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;

6) kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób sfinansowania jego spłaty;

6a) relacje, o których mowa w art. 242‒244, w tym informację o stopniu niezachowania tych relacji w przypadkach, o których mowa w art. 240a ust. 4 i 8 oraz art. 240b;

8) kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3”.

Natomiast w ust. 3 podano, że w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:

1) nazwę i cel,

2) jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia,

3) okres realizacji i łączne nakłady finansowe,

4) limity wydatków w poszczególnych latach,

5) limit zobowiązań.

Dodatkowo z art. 228 u.f.p. wynika, że uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej może zawierać upoważnienie dla zarządu JST do zaciągania zobowiązań:

1) związanych z realizacją zamieszczonych w niej przedsięwzięć;

2) z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy.

Stanowisko RIO

W kontekście poruszonej problematyki warto powołać się na stanowisko zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 15 listopada 2023 r. (znak WK-602/55/2023; https://bip.lodz.rio.gov.pl). Izba stwierdziła nieprawidłowość polegającą na tym, że „nie ujęto w wieloletniej prognozie finansowej Gminy (…) obowiązującej w 2020 i 2021 roku zadania polegającego na udzieleniu dotacji celowej Powiatowi (…) na realizację zadania «Przebudowa drogi powiatowej nr 4510E (…)», pomimo zawarcia z powiatem (…) umowy na udzielenie pomocy finansowej w łącznej kwocie 609 656 zł, w tym: w 2020 roku kwota 304 828 zł i w 2021 roku kwota 304 828 zł”. Jak wskazano, było to zawarcie umowy wieloletniej bez stosownego upoważnienia i stanowiło naruszenie art. 226 i art. 228 u.f.p.

Podobne stanowiska wyrażają inne RIO. W uchwale Kolegium RIO w Opolu z 26 listopada 2013 r. (nr 22/53/2013) stwierdzono m.in., że planowanie udzielenia pomocy finansowej z budżetów lat przyszłych w pierwszej kolejności powinno znaleźć odzwierciedlenie w zabezpieczeniu odpowiednich wydatków w wieloletniej prognozie finansowej, a następnie w roku udzielenia pomocy finansowej w podjętej przez organ stanowiący uchwale budżetowej i uchwale w sprawie udzielenia pomocy finansowej. Takiego upoważnienia wójt nie miał, a mimo tego zawarł umowę na dwa lata przewidującą udzielanie pomocy finansowej właśnie w tym okresie. Zatem brak ujęcia zadania w wieloletniej prognozie finansowej uznano w konsekwencji za naruszenie przez wójta gminy przepisów dotyczących upoważnienia dla zarządu JST do zaciągania zobowiązań.

Podsumowując: wieloletnie zadanie ‒ umowa w sprawie pomocy finansowej na realizację zadania innej JST (np. powiatu) ‒ powinno być ujęte w wieloletniej prognozie finansowej. Nie zmienia tego okoliczność, że dotacje z zasady mają charakter roczny i są udzielane z budżetu na konkretny rok. Decyduje ocena zagadnienia jako zadania wykraczającego poza rok budżetowy. Brak ujęcia ww. wydatku w wieloletniej prognozie finansowej w konsekwencji może oznaczać zaciągnięcie zobowiązania bez odpowiedniego upoważnienia dla burmistrza. ©℗