Więcej czasu na e-doręczenia

Rząd zamierza przesunąć nawet na 1 stycznia 2025 r. obowiązek korzystania z doręczeń elektronicznych przez urzędy. Samorządy nadal mają pewne wątpliwości.

Jeszcze do ostatniego czwartku jednostki samorządu terytorialnego, ale również organy administracji rządowej czy adwokaci i radcowie prawni (patrz: infografika) szykowali się na wdrożenie e-doręczeń od 10 grudnia br. Ministerstwo Cyfryzacji (MC) poinformowało jednak o zmianie terminu – najpierw na stronie internetowej, a następnie publikując nowy komunikat w tej sprawie w Dzienniku Ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 2540). Powołało się przy tym na konsultacje m.in. ze Związkiem Powiatów Polskich, z Unią Metropolii Polskich i Naczelną Radą Adwokacką.

Docelowo resort zapowiedział przedstawienie Sejmowi projektu nowelizacji ustawy z 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 285; dalej: u.d.e.) – tak, aby możliwe było wydłużenie tego terminu nawet do 1 stycznia 2025 r.

– Minister nie przesądził, jaki powinien być ostateczny termin, może być wcześniejszy niż 1 stycznia 2025 r., jeśli zostanie wydany nowy komunikat już po uchwaleniu nowelizacji – mówi prof. Dariusz Szostek, pełnomocnik rektora Uniwersytetu Śląskiego ds. cyfryzacji, który brał udział w rozmowach z MC.

Nowela już w wykazie

Projekt nowelizacji ustawy o doręczeniach elektronicznych, który będzie umożliwiał przesunięcie terminu wdrożenia e-doręczeń nawet o rok, jest już w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

– W odpowiedzi na postulaty środowisk zrzeszających podmioty zobowiązane do stosowania doręczeń elektronicznych została podjęta decyzja o przesunięciu terminu wejścia w życie obowiązku stosowania doręczeń elektronicznych, jednak nie później niż 1 stycznia 2025 r. Dokładny termin zostanie wskazany w komunikacie, który zostanie wydany co najmniej 90 dni przed tym terminem – uzasadnia MC.

To, czy nowelizacja zostanie przyjęta, będzie zależało od większości parlamentarnej, a czasu na uchwalenie proponowanych przepisów pozostało niewiele.

– Skoro obecny minister widzi taką potrzebę, a system nie jest jeszcze w pełni gotowy i trudno będzie uruchomić go do końca tego roku w sposób zadowalający wszystkich interesariuszy, to liczę na to, że w Sejmie znajdzie się odpowiednia większość dla tej zmiany – podkreśla prof. Dariusz Szostek.

Co ze spółkami?

Na razie wydłużenie terminu komunikatem (do 30 grudnia) nie rozwiązuje problemów, jakie gminy mają z ustaleniem od kiedy e-doręczenia powinny działać w poszczególnych podmiotach. Wątpliwości dotyczą nie tylko szeroko opisywanych szkół i przedszkoli, lecz także spółek komunalnych. Problem sprowadza się do tego, czy spółki te należy traktować jako „inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych”, o których mowa w art. 155 ust. 5 u.d.e., czy też jako „podmioty publiczne inne niż wymienione w ust. 1–7” wskazane w art. 155 ust. 9 u.d.e. W tym pierwszym przypadku terminem wdrożenia e-doręczeń byłby 30 grudnia br., a w drugim – 1 stycznia 2025 r.

W ocenie Beniamina Rozczyńskiego z Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu w doktrynie i orzecznictwie brakuje jednolitej koncepcji definicji terminu „samorządowa osoba prawna”, co prowadzi do problemów z zastosowaniem art. 155 ust. 5 u.d.e.

– Odnosi się to w szczególności do ustalenia statusu prawnego spółek „z udziałem” jednostek samorządu terytorialnego. W związku z powyższym wskazanym byłoby, aby zaliczyć spółki komunalne do „innych podmiotów publicznych” – uważa prawnik.

Różne poglądy

Za przyjęciem terminu 1 stycznia 2025 r. dla spółek komunalnych opowiada się również Sylwester Szczepaniak, koordynator ds. społeczeństwa informacyjnego i smart city w biurze Unii Metropolii Polskich. – Z tego powodu, że nie są to jednostki wymienione w art. 155 ust. 1–7, należałoby je zaliczyć do jednostek wskazanych w art. 155 ust. 9 jako pozostałe podmioty publiczne – mówi ekspert.

Innego zdania jest Mateusz Karciarz z Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy w Poznaniu. Podkreśla, że co do zasady panuje zgoda, że spółka komunalna jest samorządową osobą prawną oraz że jest utworzona w celu wykonywania zadań publicznych. Wątpliwości budzi natomiast jej utworzenie „na podstawie odrębnych ustaw”.

– Pogląd mówiący, że spółki komunalne stosują e-doręczenia dopiero od 1 stycznia 2025 r., opiera się bowiem na stwierdzeniu, że to wskazane określenie jest spełnione w przypadku samorządowej osoby prawnej wyłącznie wtedy, gdy mamy do czynienia z podmiotem wprost utworzonym na podstawie ustawy. Spółki komunalne są zaś tworzone zgodnie z upoważnieniem zawartym w przepisach ustawowych, nie zaś bezpośrednio przez ustawę – wskazuje Mateusz Karciarz.

Prawnik argumentuje, że w art. 155 ust. 5 u.d.e. nie ma jednak mowy o utworzeniu z mocy ustawy, ale na jej podstawie. Dodatkowo u.d.e. posługuje się analogicznym pojęciem samorządowej osoby prawnej, użytym w art. 9 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1270 ze zm.; dalej: u.f.p.). O ile jednak spółki prawa handlowego, a więc również spółki komunalne, są wyłączone z zakresu pojęciowego jednostki sektora finansów publicznych na gruncie ustawy o finansach publicznych (a to podstawowa grupa podmiotów uznawanych w u.d.e. za publiczne), o tyle takiego wyłączenia nie ma w art. 155 ust. 5 u.d.e., dla którego obowiązuje termin 30 grudnia br. ©℗