Ostatni moment na zmiany uchwał samorządowych w sprawie pomocy de minimis

Unijne rozporządzenie nr 1407/2013 obowiązuje tylko do końca roku, ale pomoc dla przedsiębiorców na jego podstawie może być przyznawana do 30 czerwca 2024 r. Trzeba to jednak odpowiednio zapisać w aktach prawa lokalnego. UOKiK podpowiedział gminom, co powinny zrobić jeszcze przed 31 grudnia br.

Okres obowiązywania rozporządzenia Komisji (UE) nr 1407/2013 z 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (dalej: rozporządzenie 1407/2013) dobiega końca. Zgodnie z jego art. 8 stosuje się je do 31 grudnia 2023 r. (data ta została przesunięta w 2020 r.; pierwotnie akt ten miał mieć zastosowanie do pomocy przyznawanej do 31 grudnia 2020 r.). Co jednak istotne, postanowiono przy tym, że po zakończeniu obowiązywania rozporządzenia programy pomocy de minimis spełniające określone w nim warunki pozostaną objęte tym aktem przez kolejne sześć miesięcy, a więc do 30 czerwca 2024 r. Ponieważ na regulacjach rozporządzenia 1407/2013 opiera się wiele uchwał podjętych przez gminy, [ramka 1]

Ramka 1

mają one wątpliwości co do dalszego stosowania przyjętych rozwiązań lub konieczności ich zmodyfikowania. Mnogość pytań od gmin spowodowała, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów postanowił podpowiedzieć im, jakie powinny podjąć działania. Wskazówki zawarł w dokumencie „Wyjaśnienia dotyczące możliwych wariantów postępowania w odniesieniu do czasu obowiązywania uchwał przewidujących udzielanie pomocy de minimis zgodnie z rozporządzeniem KE nr 1407/2013” (uokik.gov.pl/wyjasnienia2.php).

Czas obowiązywania

Wiele uchwał lokalnych określa maksymalny czas ich obowiązywania w sposób uwzględniający regulacje rozporządzenia 1407/2013. Jak już wskazano, mimo że rozporządzenie stosuje się do 31 grudnia 2023 r., to zgodnie z jego art. 7 ust. 4 „Po upływie okresu stosowania niniejszego rozporządzenia wszelkie programy pomocy de minimis spełniające warunki określone w tym rozporządzeniu pozostają objęte niniejszym rozporządzeniem przez kolejne sześć miesięcy”. Przywołany przepis należy interpretować wespół z motywem 23 rozporządzenia 1407/2013, zgodnie z którym „na wypadek gdyby niniejsze rozporządzenie wygasło i nie zostało przedłużone, państwa członkowskie powinny dysponować sześciomiesięcznym okresem dostosowawczym w odniesieniu do pomocy de minimis objętej niniejszym rozporządzeniem”. Wspomniany półroczny okres ma charakter buforowy, by uchylić negatywne konsekwencje związane z ewentualnym nieustanowieniem nowych reguł dotyczących pomocy de minimis. Obecnie Komisja Europejska planuje przyjęcie nowego rozporządzenia regulującego udzielanie pomocy de minimis w okresie 2024‒2027. Uwzględniając, że rozporządzenie 1407/2013 zostało ustanowione 18 grudnia 2013 r., zasadne jest przyjęcie, że również nowe rozporządzenie zostanie ustanowione na ostatnią chwilę.

UOKiK przypomina, że pomoc de minimis na dotychczasowych zasadach może być udzielana do 30 czerwca 2024 r., o ile:

1) okres obowiązywania danego programu pomocowego (uchwały) nie został ograniczony do wcześniejszej daty (np. do 31 grudnia 2023 r.),

2) dany program pomocowy (uchwała) przewiduje wprost taką datę obowiązywania (tj. 30 czerwca 2024 r.),

3) dany program pomocowy (uchwała) w ogóle nie określa daty obowiązywania pomocy.

Z konkretnej uchwały musi wprost wynikać wydłużony okres stosowania regulacji wynikających z rozporządzenia 1407/2013.

Gminy uwzględniając ww. okoliczność, powinny przeprowadzić audyt podjętych uchwał i dokonać ich nowelizacji w zakresie wydłużenia okresu ich obowiązywania albo przygotować nowe regulacje, które zaczną obowiązywać w przyszłości. [ramka 2]

Ramka 2

Muszą przy tym pamiętać, że zmiana uchwał polegająca na ich wydłużeniu może nastąpić do końca okresu obowiązywania tychże uchwał. Z kolei nowelizacja uchwał mająca na celu dostosowanie ich do nowego rozporządzenia nie może skutkować obowiązywaniem nowych regulacji przed 1 stycznia 2024 r. Co jeszcze gminy powinny wziąć pod uwagę, planując rozwiązania lokalne? Powinny uwzględnić, że z projektu nowego rozporządzenia wynika, iż dotychczasowe regulacje dotyczące pomocy de minimis będą mniej korzystne dla podmiotu z niej korzystającego. [ramka 3]

Ramka 3

Jakie reguły będą obowiązywać

Należy zwrócić uwagę na art. 3 ust. 4 rozporządzenia 1407/2013, zgodnie z którym „Pomoc de minimis uznaje się za przyznaną w dniu, w którym przedsiębiorstwo uzyskuje prawo otrzymania takiej pomocy zgodnie z obowiązującym krajowym systemem prawnym, niezależnie od terminu wypłacenia pomocy de minimis temu przedsiębiorstwu”. W konsekwencji, jeżeli pomoc zostanie przyznania do końca niniejszego roku, względem niej obowiązywać będą regulacje wspomnianego aktu. „Oznacza to przykładowo, że jeśli do dnia 31 grudnia 2023 r., przedsiębiorca nabędzie prawo do pomocy w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości na warunkach wynikających z rozporządzenia KE nr 1407/2013, to właśnie te warunki będą stosowane przez cały okres korzystania z pomocy (np. przez 5 lat zwolnienia) i to niezależnie od tego, że od dnia 1 stycznia 2024 r. zacznie obowiązywać nowe rozporządzenie KE (z warunkami zmienionymi)” – wyjaśnia UOKiK.

Co do reguł obowiązujących w przypadku udzielenia pomocy w pierwszej połowie przyszłego roku, zasadnicze znaczenie będzie miała treść uchwał gmin. Jeżeli pomoc zostanie przyznana w okresie buforowym, o którym mowa w art. 7 ust. 4 rozporządzenia 1407/2013 r., to właściwe będą reguły wskazanego aktu, np. jeżeli podstawą przyznania pomocy de minimis będą już nowe regulacje (odpowiednio wdrożone uchwałą) – to one będą w tym zakresie właściwe.

Jeśli uchwała wygaśnie

A co z obowiązywaniem pomocy po wygaszeniu uchwał? UOKiK przypomniał zasadę, zgodnie z którą prawo do pomocy (np. prawo do zwolnienia z podatku od nieruchomości), jakie zostało nabyte w trakcie obowiązywania uchwały, ma zastosowanie przez cały okres w niej przewidziany bądź do momentu osiągnięcia limitu pomocy de minimis (o ile nastąpi to wcześniej). Nie ma przy tym znaczenia, że uchwała, na podstawie której przedsiębiorca nabył prawo do pomocy (np. w latach poprzednich), formalnie wygasła (np. z 31 grudnia 2023 r.). Niniejszą zasadę ochrony praw nabytych potwierdza ukształtowane orzecznictwo sądowo-administracyjne (np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 czerwca 2023 r., sygn. akt III FSK 2183/21, oraz z 9 maja 2017 r., sygn. akt II GSK 2386/15).

Jak liczyć trzy lata

W perspektywie planowanej modyfikacji reguł przyznawania pomocy de minimis zasadne jest przywołanie motywu 10 rozporządzenia nr 1407/2013, zgodnie z którym „okres trzech lat brany pod uwagę do celów niniejszego rozporządzenia należy oceniać w sposób ciągły, zatem dla każdego przypadku nowej pomocy de minimis należy uwzględnić całkowitą kwotę pomocy de minimis przyznaną w ciągu danego roku podatkowego oraz dwóch poprzedzających lat podatkowych”. Tożsama reguła ma zostać zachowana na gruncie nowego rozporządzenia. W konsekwencji, mimo że nowe reguły pomocowe będą obowiązywać mocą poszczególnych uchwał najpóźniej od 1 lipca 2024 r., to uprzednio uzyskana pomoc de minimis ma wpływ zarówno na możliwość pozyskania kolejnego wsparcia pomocowego, jak i jego wymiar kwotowy.

Zgłoszenie prezesowi UOKiK

Podejmując się zmian uchwał, należy pamiętać o art. 7 ust. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Zgodnie z nim projekt uchwały przewidujący udzielanie pomocy de minimis podlega zgłoszeniu prezesowi UOKiK, który w terminie 14 dni może przedstawić zastrzeżenia dotyczące przejrzystości zasad udzielania pomocy. Dotyczy to zarówno całkowicie nowych uchwał, jak i modyfikacji aktów dotychczasowych, w tym poprzez wydłużenie okresu ich obowiązywania do 30 czerwca 2024 r. ©℗