Przed podpisaniem porozumienia o przejęciu zadania od powiatu musi się wypowiedzieć rada gminy

Czy wójt może podpisać z powiatem porozumienie w sprawie przejęcia do realizacji zadania starostwa w postaci budowy chodnika przy ulicy powiatowej biegnącej przez teren gminy? Czy musi uzyskać na to zgodę rady gminy?

W pytaniu poruszono problem przejęcia przez gminę zadania powiatu. Sprawy związane z drogami publicznymi i infrastrukturą im towarzyszącą niewątpliwie – na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.) – wchodzą bowiem w zakres zadań własnych starostwa. Jednocześnie warto przypomnieć, że gmina posiada własny katalog zadań własnych, co ma potwierdzenie w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), gdzie m.in. postanowiono, że „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy”. W szczególności zadania własne gminy obejmują sprawy:

• ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami;
• ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
• gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych;
• zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
• działalności w zakresie telekomunikacji;
• lokalnego transportu zbiorowego.

Najpierw uchwała

W art. 8 ust. 2a u.s.p. postanowiono, że „gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego”. Z literalnego brzmienia tego przepisu więc wynika, że przejęcie przez gminę zadania powiatu wymaga zawarcia porozumienia z nim. Co jednak istotne, wójt nie może tego zrobić samowolnie – należy bowiem zwrócić uwagę na art. 18 ust. 2 pkt 11 u.s.g., gdzie postanowiono, że „do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art. 8 ust. 2 i 2a”. Co więcej, ten przepis wprost nawiązuje do przytoczonego wyżej art. 8 ust. 2a u.s.g. Warto dodać, że Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie w uchwale z 10 czerwca 2014 r. (nr 15.202.14) wskazało, że wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że gmina nie może przekazać powiatowi wykonywania zadań własnych, lecz może jedynie wykonywać zadania powiatu w związku z ich przekazaniem przez powiat. Innymi słowy: gmina może wykonywać zadania własne powiatu, natomiast powiat nie może wykonywać zadań własnych gminy. Ponadto art. 10 ust. 1 u.s.g. nie stanowi samodzielnej materialno-prawnej podstawy do wyrażenia przez radę gminy woli wykonywania (realizacji) określonego zadania własnego gminy w drodze określonego współdziałania z inną JST, np. powiatem. Przepis ten należy czytać razem z przepisem materialnym dopuszczającym wspólną realizację określonych zadań publicznych przez określone szczeble samorządu terytorialnego.

RIO potwierdza

Z korelacji norm prawnych należy wnioskować, że warunkiem zawarcia porozumienia przez wójta z powiatem jest uprzednie podjęcie przez radę gminy stosownej uchwały, w ramach której nastąpi formalne przejęcie zadania powiatu do realizacji przez gminę. Na to zwrócono również uwagę na wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 24 sierpnia 2023 r. (znak WK.6130.22.23). RIO stwierdziła wówczas nieprawidłowość, a mianowicie: „Zawarcie przez Wójta Gminy «Porozumienia Nr PZD.17.2022 Powiatu (…) i Gminy (…) w sprawie budowy chodników wzdłuż dróg powiatowych» w dniu 11.08.2022 r., bez upoważnienia Rady Gminy do przyjęcia przez Gminę zadania z zakresu właściwości powiatu na podstawie porozumienia z tą jednostką samorządu terytorialnego, wymaganego przepisem art. 18 ust. 2 pkt 11 w związku z art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym i było skutkiem nieprzygotowania przez Wójta Gminy stosownego projektu uchwały Rady Gminy, w oparciu o art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. (…)”. W ramach wniosku pokontrolnego nakazano, aby gmina wykonywała zadania należące do właściwości powiatu na podstawie porozumień z tymi JST po uprzednim przedłożeniu radzie gminy przez wójta stosownych projektów uchwał w sprawie przyjęcia zadań (stosownie do art. 30 ust. 2 pkt 1 u.s.g.) i uzyskaniu zgody rady w tym zakresie (wymaganej w art. 18 ust. 2 pkt 11, w związku z art. 8 ust. 2a u.s.g.).

A zatem w opisanej sytuacji wójt w pierwszej kolejności powinien przede wszystkim podjąć kroki związane z przygotowaniem projektu uchwały w sprawie przejęcia zadania powiatu w zakresie budowy chodnika przez gminę. Projekt ten musi zostać poddany głosowaniu na sesji rady gminy. Dopiero podjęcie uchwały da wójtowi podstawy do podejmowania dalszych czynności, w tym zawarcia porozumienia z przedstawicielami powiatu. ©℗