Dwa tryby kontroli: zwykły – nie rzadziej niż raz na trzy lata – i uproszczony przewiduje nowe rozporządzenie ministra pracy. Jednostki muszą się o wizycie dowiedzieć tydzień wcześniej.
Po roku od rozszerzenia obowiązków kontrolnych wojewodów w zakresie tego, jak samorządy oraz podmioty działające na ich zlecenie realizują zadania wynikające z ustawy o pieczy zastępczej, wydane zostały przepisy wykonawcze. Zawarto je w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz.U. z 2015 r. poz. 1477).
Zacznie ono obowiązywać 10 października, a czynnościami nadzorczymi będą objęte JST oraz jednostki organizacyjne systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej. Zalicza się do nich ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki adopcyjne, placówki wsparcia dziennego oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze. Będą one kontrolowane pod kątem wywiązywania się z obowiązków związanych ze wspieraniem rodziny, pieczą zastępczą, usamodzielnianiem pełnoletnich wychowanków oraz adopcją. Dodatkowo sprawdzana będzie zgodność zatrudnienia pracowników ze wskazanymi w przepisach kwalifikacjami.
Co do zasady kontrola jest prowadzona zgodnie z rocznym planem, który opracowuje dyrektor właściwego wydziału urzędu wojewódzkiego, chociaż dopuszczalne jest też jej podjęcie poza nim. Rozporządzenie przewiduje dwa tryby wykonywania czynności nadzorczych: zwykły i uproszczony. W pierwszym z nich kontrola ma miejsce w danej jednostce nie rzadziej niż raz na trzy lata i konieczne jest stworzenie jej programu. Przepisy określają, w jaki sposób powinien zostać skonstruowany i jakie elementy ma zawierać. Kontrola jest przeprowadzana przez upoważnionych inspektorów. Musi on też powiadomić o niej co najmniej na 7 dni wcześniej.
Kolejna kwestia, którą reguluje rozporządzenie, to obowiązki kierowników nadzorowanych jednostek, przebieg kontroli, przekazywanie wystąpienia pokontrolnego oraz wykonywanie dodatkowych czynności. Będą one miały miejsce, gdy w trakcie rozpatrywania uwag nadzoru zaistnieje potrzeba ich przeprowadzenia. Po ich zakończeniu sporządzany będzie protokół.
Kontrola w trybie uproszczonym ma być przeprowadzana w przypadkach uzasadnionych charakterem sprawy lub potrzebą przygotowania sporządzenia informacji dla wojewody, dokonania analizy dokumentów otrzymanych ze sprawdzanych jednostek oraz informacji zawartych w skargach i wnioskach. Czynności nadzorcze w tym trybie są wykonywane zgodnie z tymi samymi zasadami, które dotyczą procedury zwykłej. Wyjątek dotyczy braku wymogu przygotowania planu takiej kontroli oraz możliwej nieobecności kierownika sprawdzanej jednostki lub wyznaczonej przez niego osoby w trakcie wykonywania działań nadzorczych.
