Dzięki regionalnym programom operacyjnym możliwa będzie rewitalizacja wymagających tego miejsc. Pierwszy konkurs ogłosiło już Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
Nowa perspektywa finansowa ponownie stwarza szansę na zmianę naszego otoczenia dzięki rewitalizacji obszarów zdegradowanych. To, co ją odróżnia od starej siedmiolatki, to jeszcze bardziej kompleksowe podejście do zagadnienia. Osobom zamieszkującym zdegradowane tereny bardzo często grozi wykluczenie społeczne. Nie wystarczy zmienić ich miejsca zamieszkania na ładniejsze, trzeba dać im również szansę zmiany swojego statusu. Rewitalizacja współfinansowana z nowego budżetu unijnego ma mieć wymiar zarówno fizyczny, społeczny, jak i gospodarczy. Jej część fizyczna w regionach finansowana będzie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), zmiany społeczne wsparte zaś zostaną środkami Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
Różne nazwy
W opisach regionalnych programów działania dotyczące rewitalizacji nie zawsze są nazywane wprost rewitalizacją. W województwie lubuskim np. w ramach osi priorytetowej IX będzie Działanie 9.2 Rozwój obszarów zmarginalizowanych. Ponadto warto zauważyć, że w nowej perspektywie rewitalizacja najczęściej będzie realizowana z wykorzystaniem nowej formuły, tj. Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (choć pojawiają się także zapowiedzi konkursów poza formułą ZIT).
Największe szanse uzyskania wsparcia mają projekty dotyczące rewitalizacji zdegradowanych terenów poprzemysłowych, powojskowych, wiejskich (w tym popegeerowskich) i miejskich. Inwestycje mogą dotyczyć przebudowy lub adaptacji zdegradowanych budynków, obiektów, terenów i przestrzeni. Chodzi o nadanie i przywracanie tym obszarom funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych. Podstawą wyboru do dofinansowania projektów określonego obszaru będzie zestaw kryteriów, ze szczególnym uwzględnieniem stopnia nasilenia problemów społecznych na danym obszarze. Efektem działań w projektach rewitalizacyjnych musi być nie tylko zmiana wizualna otoczenia, lecz także towarzyszące jej ożywienie gospodarcze i społeczne danego obszaru.
O środki finansowe w regionach ubiegać się będą mogły jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki, stowarzyszenia i porozumienia. W przypadku konkursów niewymagających formuły ZIT wnioskodawcami mogą być również inne jednostki, np. kościoły, związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, a także organizacje pozarządowe niedziałające w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia i fundacje. Należy również dodać, że niejednokrotnie w regionach o środki na rewitalizację będzie można się ubiegać pod warunkiem, iż obszar, jaki zamierzamy zmienić, znajdować się będzie w lokalnym programie rewitalizacji. Projekty dotyczące rewitalizacji powinny w sposób szczególny przyczyniać się do przywrócenia ładu przestrzennego. Dlatego w regionach premiowane będą inwestycje, przy realizacji których beneficjenci zastosują formułę konkursów architektonicznych, architektoniczno-urbanistycznych i urbanistycznych.
Pomysłów nie brakuje
Są miasta, które za wszelką cenę chcą się zmienić z pomocą unijnego wsparcia. Pomysłów, jak to zrobić, nie brakuje.
W Bytomiu, który w regionie znany jest z licznych terenów wymagających rewitalizacji, władze postanowiły stworzyć Bytomski Klaster Rewitalizacji. Do podpisania Inicjatywy Klastrowej prezydent miasta zaprosił przedstawicieli bytomskich przedsiębiorców, m.in. Bytomską Izbę Przemysłowo-Handlową, Bytomską Radę Biznesu, Cech Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorczości czy Związek Pracodawców Aglomeracji Górnośląskiej. Dokument podpisali też przedstawiciele organizacji pozarządowych, ekspertów, a także miejskich instytucji, takich jak Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie i Powiatowy Urząd Pracy. W procesie rewitalizacji miasto chce kłaść nacisk na innowacyjność w każdej płaszczyźnie, od inteligentnych budynków i nowoczesnych technologii po innowacje w zakresie włączenia społecznego i walki z ubóstwem.
Bytomski Klaster Rewitalizacji będzie się skupiać na trzech sektorach:
– obywatelski i publiczny – wskazanie potrzeb infrastrukturalnych (np. lokale udostępnione na preferencyjnych warunkach ludziom/organizacjom z pomysłem i pasją),
– kreatywny i publiczny – projektowanie przestrzeni publicznej z uwzględnieniem potrzeb lokalnej społeczności
– biznesu i publiczny – projekty inwestycyjne zgodne z filozofią społecznej odpowiedzialności biznesu (tj. z udziałem lub za akceptacją lokalnej społeczności).
Wzorcowe rozwiązania
Pod koniec kwietnia Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ogłosiło konkurs dotacji „Modelowa rewitalizacja miast” skierowany do jednostek samorządu terytorialnego. Konkurs ma na celu wsparcie gmin mających status miasta w procesie opracowania programów rewitalizacji i modelowych działań w tym zakresie. Efekty dofinansowanych projektów mają stanowić wzór dla innych JST w zakresie rewitalizacji. Wnioskodawcami w konkursie mogą być pojedyncze gminy miejskie lub miejsko-wiejskie.
Konkurs jest dwuetapowy: w I etapie wnioskodawcy składają fiszkę projektową, czyli syntetyczny opis pomysłu na projekt i proponowanych działań w celu jego wdrożenia. Na tym etapie zostanie wybranych 50 najlepszych propozycji projektów, które przejdą do II etapu. Wraz z jego ogłoszeniem rozpocznie się bieg okresu kwalifikowalności kosztów w konkursie. Gminy, których fiszki zostały wybrane w I etapie konkursu, zostaną zaproszone do złożenia pełnej dokumentacji. W II etapie zostanie wybranych nie więcej niż 20 najlepszych modelowych rewitalizacji i tylko te gminy otrzymają wsparcie finansowe na ich realizację.
Termin składania fiszek mija 1 czerwca 2015 r. (wnioski składane są do MIR). Projekty wybrane do dofinansowania w tym konkursie będą mogły być realizowane maksymalnie do końca 2018 roku. Gminy zobowiązane są do wniesienia 10 proc. wkładu własnego kosztów kwalifikowalnych. Wartość minimalna budżetów projektów wynosi 100 tys. zł, wartość maksymalna zaś to 5 mln zł. Regulamin konkursu dostępny jest na stronie: http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/2224/Regulamin_konkursu_popt_23042015.pdf