Nie, uchwała dotycząca dotacji nie może być podjęta przez radę gminy z mocą wsteczną, czyli dostosowaną do daty zawarcia umowy gminy z powiatem. Powinna być uprzednia wobec umowy dotacji. Taki wniosek płynie z analizy przepisów.

Można wesprzeć inną jednostkę

Z art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) wynika, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego (JST) są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:
1) zadania własne JST;
2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone JST ustawami;
3) zadania przejęte przez JST do realizacji w drodze umowy lub porozumienia;
4) zadania realizowane wspólnie z innymi JST;
5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący JST.
W art. 220 u.f.p. postanowiono zaś, że z budżetu JST może być udzielona innym jednostkom pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą jej udzielenia jest umowa.
Znaczenie mają również przepisy zawarte w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej: u.d.j.s.t.). W art. 47 tego aktu prawnego bowiem postanowiono, że JST może udzielać dotacji innym jednostkom na dofinansowanie realizowanych przez nie zadań. Przy czym wysokość dofinansowania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący tej jednostki, która udziela dotacji.

Wymagana kolejność

W orzecznictwie sądowym także się akcentuje, że wysokość dofinansowania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący jednostki, która udziela dotacji (art. 47 ust. 2 u.d.j.s.t.). Przepis w sposób jednoznaczny i kategoryczny zobowiązuje radę gminy do określenia w uchwale wysokości dotacji na realizowane przez inną jednostkę samorządu zadanie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 marca 2020 r., sygn. akt I GSK 89/20). Zatem to rada gminy winna określić kwotę dofinansowania.
W kontekście relacji zachodzących między gminą a powiatem znaczenie mają także przepisy zawarte w ustawie o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Zgodnie z art. 10 ust. 2 u.s.g. gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą sobie wzajemnie bądź innym JST udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej. Przy czym uchwała podejmowana w trybie art. 10 ust. 2 u.s.g. nie kreuje bezpośrednio zobowiązania, którego następstwem będzie wydatek. Źródłem takiego zobowiązania będzie dopiero zawarta przez wójta umowa z beneficjentem (por. wyrok NSA z 27 maja 2021 r., sygn. akt I GSK 1767/18).
Z zestawienia regulacji prawnych należy więc wnioskować, że gmina jak najbardziej może udzielić pomocy finansowej dla innej JST, w tym dla powiatu. Jednak prawidłowy wzorzec postępowania określony ww. przepisami nakazuje, że zgodę na to powinna w pierwszej kolejności wyrazić rada gminy – w drodze stosownej uchwały właśnie w przedmiocie udzielenia pomocy finansowej. Dopiero później, wtórnie, organ wykonawczy może zawrzeć z powiatem umowę dotacji. Wobec czego podjęcie uchwały rady gminy z mocą wsteczną byłoby próbą obejścia regulacji prawnych. Z pewnością taka koncepcja zostałaby podważona w trakcie kontroli gospodarki finansowej gminy przez regionalną izbę obrachunkową. Warto dodać, że usprawiedliwieniem nie może być też niedostateczna częstotliwość odbywania sesji organu stanowiącego gminy.

Rozwiązanie na przyszłość

Jeśli powiatowi zależy na zapewnieniu środków finansowych na jego zadanie, rozwiązaniem tymczasowym będzie udzielenie pożyczki z budżetu gminy dla powiatu. Byłoby to dopuszczalne, o ile rada gminy przyjęła uprzednio odpowiednie zapisy w uchwale budżetowej związane z udzielaniem pożyczek na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i u.s.g. Z tej regulacji bowiem wynika, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym. Wójt dysponując takim limitem, może w miarę szybko uruchomić środki finansowe.©℗
Podstawa prawna
art. 216 ust. 2 pkt 5, art. 220 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 163; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2414)
art. 10 ust. 2, art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40)
art. 47 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2267)