TEZA: Nie jest prawidłowe stanowisko, że w sprawach dotyczących odszkodowań prowadzonych w trybie specustawy drogowej nie znajdują zastosowania przepisy ustawy z 21 sierpnia 1997 r o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 518 ze zm.) regulujące zasady wywłaszczania nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.
Sygn. akt I OSK 1225/13
WYROK NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO
z 5 lutego 2012 r.
STAN FAKTYCZNY
Wojewoda świętokrzyski ustalił odszkodowanie za przejęcie z mocy prawa przez województwo świętokrzyskie prawa własności działki o nieuregulowanym stanie prawnym o wartości 80 395 zł. Decyzja ta została wydana na podstawie art. 12 ust. 4a i 4f ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 687 ze zm.; dalej: specustawa). Zobowiązał też Zarząd Województwa Świętokrzyskiego do wystąpienia do sądu z wnioskiem o zezwolenie na złożenie odszkodowania za tę nieruchomość do depozytu sądowego w terminie 14 dni od dnia, w którym niniejsza decyzja stanie się ostateczna, a następnie przekazanie do niego odszkodowania.
Od tej decyzji odwołanie wniósł zarząd województwa, kwestionując wysokość ustalonego odszkodowania i zarzucając, że odszkodowanie to ustalone zostało na podstawie nierzetelnie sporządzonego operatu szacunkowego. Minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej uchylił decyzję wojewody i przekazał mu sprawę do ponownego rozpatrzenia. Zdaniem tego organu wojewoda nie ustalił, kto był właścicielem działki, przyjmując, że nieruchomość ta ma nieuregulowany stan prawny. Ponadto wskazał, że obecnie obowiązujące zasady ustalania odszkodowania za nieruchomości nabyte z mocy prawa pod realizacje inwestycji drogowych nie regulują sytuacji, kiedy przejmowane nieruchomości mają nieuregulowany stan prawny. Ani tych, w których właściciel czy użytkownik nieruchomości nie żyje i nie przeprowadzono po nim postępowania spadkowego. Kwestii tej nie wyjaśnia – zdaniem ministra – również ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 518 ze zm.; dalej: u.g.n.). Artykuł 8 u.g.n. odnosi się bowiem do sytuacji, kiedy istnieje ustalony krąg stron postępowania, a jedynie nie są znane ich adresy. Z kolei art. 113 i 114 u.g.n. znajdują zastosowanie jedynie przy wywłaszczeniu nieruchomości. Zdaniem organu odwoławczego oznacza to, że brak jest możliwości prowadzenia postępowania odszkodowawczego w trybie nieuregulowanego stanu prawnego.
Na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosło województwo świętokrzyskie. WSA uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie. Dlatego stwierdził, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.
Skargę kasacyjną od wyroku złożył minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej. Naczelny Sąd Administracyjny ją oddalił.
UZASADNIENIE
Zarówno art. 23, jak i art. 12 ust. 5 specustawy mówi o stosowaniu u.g.n. Przepisy te nie zawężają tego do konkretnych przepisów czy konkretnego działu ustawy, tylko odsyłają do wszystkich jej regulacji. Zakres odesłania uwzględniać powinien cel ustawy. A zatem w sprawach dotyczących odszkodowań prowadzonych w trybie specustawy zastosowanie znajdą przepisy u.g.n. dotyczące wywłaszczeń.
Jak słusznie wskazał sąd I instancji, na gruncie specustawy drogowej mamy do czynienia ze złożoną sprawą administracyjną regulującą, oprócz sfery udzielenia zezwolenia na prowadzenie prac, również rozstrzyganie sprawy wywłaszczeniowo-odszkodowawczej. W sensie formalnym chodzi o konstytutywny akt administracyjny, który orzeka o nabyciu praw do nieruchomości przez podmiot publicznoprawny. A więc jest to szczególny rodzaj wywłaszczenia. Podkreślenia wymaga, że wywłaszczenie określone w specustawie rodzi po stronie wnioskodawcy obowiązek wypłaty odszkodowania. Jego ustalenie następuje w ramach tej samej sprawy administracyjnej, wobec tych samych podmiotów. Dlatego też przejęcie w trybie specustawy drogowej nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym oznacza konieczność wypłaty odszkodowania dla nieruchomości mającej nieuregulowany stan prawny. Tryb ustalenia i wypłaty odszkodowania w takiej sytuacji wynika wprost z art. 118a ust. 3 u.g.n., do którego jako przepisu regulującego wypłatę odszkodowania odsyła art. 12 ust. 5 specustawy. Nie można więc podzielić stanowiska ministra o braku możliwości zastosowania przepisów art. 113 ust. 6 i 7 u.g.n. wobec tego, że przepisy te regulują jedynie kwestie związane z wywłaszczaniem nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.
