Przepisy techniczno-budowlane dotyczące dróg publicznych, które wejdą w życie już we wrześniu, to również rosnące wymagania stawiane infrastrukturze przeznaczonej dla jednośladów. Szczególny nacisk w rozporządzeniu ministra infrastruktury jest stawiany na widoczność.
Wymogi, do których trzeba się dostosować, wynikają z rozporządzenia ministra infrastruktury z 24 czerwca 2022 r. w sprawie przepisów techniczno -budowlanych dotyczących dróg publicznych (Dz.U. poz. 1518; dalej: rozporządzenie) i wejdą w życie 21 września 2022 r. Postawiono w nim szczególny nacisk na narzędzia kształtowania bezpieczeństwa na drogach publicznych, co ma być jednym z głównych założeń nowych wymagań technicznych w drogownictwie.
Widoczność
W dziale III rozdziale 6 rozporządzenia ujęto wszystkie wymagania dotyczące widoczności. Postanowiono jednak odejść od wskazania konkretnych wartości (np. kiedy koniecznie trzeba się zatrzymać) na rzecz szczegółowego opisu rodzajów widoczności, jakie powinny być zapewnione trzem grupom użytkowników dróg, tj.:
1) kierującemu pojazdem innym niż rower, hulajnoga elektryczna i urządzenie transportu osobistego (UTO),
2) kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną i UTO,
3) pieszemu oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch (UWR).
Pierwszej grupie zapewnia się np. na skrzyżowaniu wolne od przeszkód pole widoczności przy zbliżaniu się do skrzyżowania z obowiązkiem ustąpienia pierwszeństwa – dzięki zapewnieniu co najmniej takiej odległości widoczności, która umożliwia bezpieczne zatrzymanie pojazdu przed krawędzią jezdni drogi z pierwszeństwem przejazdu, a także ‒ przy zbliżaniu się do przejścia dla pieszych lub przejazdu dla rowerów ‒ widoczność przejścia lub przejazdu i strefy oczekiwania pieszych lub rowerów co najmniej z odległości, która umożliwia bezpieczne zatrzymanie pojazdu przed przejściem lub przejazdem (par. 81 ust. 1 pkt 2 lit. a oraz pkt 8 rozporządzenia).
Z kolei kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną i UTO zapewnia się m.in. odległość widoczności umożliwiającą bezpieczne zatrzymanie się roweru, hulajnogi elektrycznej i UTO przed przeszkodą, jeżeli porusza się po jezdni, drodze dla rowerów lub drodze dla pieszych i rowerów (par. 81 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia). Wreszcie pieszemu oraz osobie poruszającej się przy użyciu UWR zapewnia się wolne od przeszkód pole widoczności pojazdów podczas zbliżania się do urządzeń alternatywnych (par. 81 ust. 4 rozporządzenia), czyli przejścia sugerowanego, chodnika poprzecznego i pasa neutralnego, które ułatwiają pieszym przekraczanie jezdni, drogi dla rowerów lub torowiska tramwajowego, ale nie są przejściami dla pieszych (par. 4 pkt 25 rozporządzenia).
W par. 82 ust. 1 rozporządzenia wyjaśniono, że odległość widoczności, która umożliwia bezpieczne zatrzymanie pojazdu przed przeszkodą na jezdni lub torowisku tramwajowym, oraz wolne od przeszkód pole widoczności projektuje się w zależności od prędkości do projektowania albo prędkości dopuszczalnej, jeżeli jest niższa niż prędkość do projektowania, a także w zależności od położenia i wysokości punktu obserwacyjnego oraz położenia i wysokości celu obserwacji. Jednocześnie w par. 82 ust. 2 i 3 wskazano precyzyjnie na wysokość usytuowania punktu obserwacyjnego i celu obserwacji.
Dzięki powyższym regulacjom zawartym w nowych warunkach technicznych projektant drogi będzie miał możliwość oceny, czy warunki widoczności, które zostały zawarte w projekcie, są wystarczające do zapewnienia niezbędnego poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego lub czy muszą zostać zastosowane np. dodatkowe rozwiązania (na podstawie posiadanej wiedzy, doświadczenia, wzorców i standardów oraz Polskich Norm).
Uwaga! Przeszkodami w polu widoczności nie są pojedyncze drzewa, konstrukcje wsporcze urządzeń drogi czy podpórki lub poręcze dla rowerów itp., jeżeli potwierdza to analiza widoczności, którą dołącza się do dokumentacji projektowej.
Istotne definicje
Nowe rozporządzenie nie tylko aktualizuje wymagania techniczne dotyczące dróg dla pieszych i rowerów, lecz także uwzględnia wymagania dla infrastruktury przeznaczonej do ruchu hulajnóg elektrycznych i UTO. Przepisy dotyczące części drogi przeznaczonej do ruchu rowerów, hulajnóg elektrycznych, UTO lub osób poruszających się przy użyciu UWR zawarto w rozdziale 2 oddziale 3 rozporządzenia (par. 39–46).
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na definicje zawarte w ustawie z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 988; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1002; dalej: p.r.d.), w tym nowe, choć obowiązujące już od ponad roku (od maja 2021 r.), definicje terminów „hulajnoga elektryczna”, „UTO” i „UWR”. I tak:
- rower to pojazd o szerokości nieprzekraczającej 0,9 m poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem (może być wyposażony w uruchamiany naciskiem na pedały pomocniczy napęd elektryczny zasilany prądem o napięciu nie wyższym niż 48 V o znamionowej mocy ciągłej nie większej niż 250 W, którego moc wyjściowa zmniejsza się stopniowo i spada do zera po przekroczeniu prędkości 25 km/h);
- hulajnoga elektryczna to pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe;
- urządzenie transportu osobistego (UTO) to pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe (np. monocykl lub segway);
- urządzenie wspomagające ruch (UWR) to urządzenie lub sprzęt sportowo-rekreacyjny przeznaczony do poruszania się osoby w pozycji stojącej, napędzane siłą mięśni (np. wrotki, deskorolka).
Główne zasady
Nowe warunki techniczne wskazują, że podstawową częścią drogi przeznaczoną do ruchu rowerów, hulajnóg elektrycznych i UTO jest droga dla rowerów. Jest to, jak wskazuje ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1693), droga przeznaczona do ruchu rowerów albo rowerów i pieszych, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem. Podobnie stanowi p.r.d. – droga dla rowerów to droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, oddzielona od innych dróg lub jezdni tej samej drogi konstrukcyjnie lub za pomocą urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. W nawiązaniu do powyższych definicji należy projektować drogi do poszczególnych uczestników ruchu. Co jednak ważne, drogę dla pieszych i rowerów należy opracować, nawet jeżeli ze względu na warunki terenowe nie jest możliwe wprowadzenie segregacji ruchu lub nie jest to uzasadnione ze względu na małe natężenie ruchu pieszych, osób poruszających się przy użyciu UWR, rowerów, hulajnóg elektrycznych i UTO.
Poruszanie się po jezdni
Zgodnie z nowymi przepisami możliwe będzie prowadzenie ruchu rowerów i hulajnóg elektrycznych po jezdni bez segregacji od ruchu innych pojazdów, jeżeli prędkość dopuszczalna wynosi nie więcej niż 30 km/h. Z kolei po jezdni z segregacją od ruchu innych pojazdów, przez wyznaczenie pasa lub kontrapasa ruchu dla rowerów, dopuszcza się prowadzenie ruchu rowerów i hulajnóg elektrycznych, jeżeli prędkość dopuszczalna wynosi więcej niż 30 km/h, ale nie więcej niż 50 km/h. Co ważne, w warunkach trudnych – np. wynikających z ukształtowania lub zagospodarowania terenu, stopnia złożoności warunków gruntowo-wodnych lub z konieczności ograniczenia oddziaływania drogi na środowisko i gdy nie można zastosować standardowych rozwiązań lub ma to uzasadnienie ekonomiczne – dopuszcza się projektowanie wspólnego pasa ruchu dla autobusów lub trolejbusów i rowerów (przy czym przepis ten nie mówi o hulajnogach). Ponadto drogi dla pieszych, drogi dla rowerów lub drogi dla pieszych i rowerów, a także innych części drogi, obiektów i urządzeń, które mogłyby stwarzać zagrożenie dla użytkowników, nie trzeba projektować na obszarze przylegającym do jezdni, którego ukształtowanie i zagospodarowanie ograniczają negatywne skutki wypadków i kolizji drogowych związanych z niekontrolowanym zjechaniem pojazdu z jezdni (par. 26 ust. 3 rozporządzenia). Jest to tzw. strefa bez przeszkód.
Uwaga! Nie dopuszcza się projektowania bezpośrednich wyjazdów z jezdni na drogę dla pieszych i rowerów oraz wjazdów na jezdnię z drogi dla pieszych i rowerów.
Inne ważne regulacje
Nowa regulacja nakazuje również, by droga dla rowerów, dla pieszych i rowerów w tunelu lub w innych miejscach istotnych ze względu na bezpieczeństwo ruchu (rozporządzenie nie definiuje tego pojęcia) oraz przejazd dla rowerów były oświetlone. Dodatkowo stosuje się na nich urządzenia zabezpieczające pieszych, osoby poruszające się przy użyciu UWR, kierujące rowerem, hulajnogą elektryczną lub UTO, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo ich upadku z wysokości, wtargnięcia pod pojazd, najechania na nich pojazdem lub porażenia ich prądem elektrycznym, które mogą skutkować utratą życia lub trwałym uszkodzeniem ciała. ©℗
wAŻNE Nowe rozporządzenie nakazuje m.in., by droga dla rowerów, dla pieszych i rowerów w tunelu lub w innych miejscach istotnych ze względu na bezpieczeństwo ruchu oraz przejazd dla rowerów były oświetlone.
Projektowanie ciągów komunikacyjnych dla rowerów ©℗
1. Prędkość
Rozporządzenie stanowi, że drogi dla rowerów należy projektować, przyjmując konkretne prędkości, zależne od rodzaju trasy. I tak dla drogi dla rowerów przyjęta prędkość będzie wynosiła 20, 30 lub 40 km/h; w przypadku ciągu dla pieszych i rowerów ‒ 20 km/h. W trudnych warunkach dopuszcza się przyjęcie prędkości do projektowania wynoszącej 12 km/h.
2. Szerokość
Odnośnie do szerokości drogi dla rowerów nowe przepisy mówią, że projektuje się je, uwzględniając miarodajne natężenie ruchu rowerów, hulajnóg elektrycznych, UTO i osób poruszających się przy użyciu UWR. Jednocześnie rozporządzenie wskazuje, że:
• szerokość jednokierunkowej drogi dla rowerów powinna być nie mniejsza niż 1,5 m (przy czym dopuszcza się szerokość nie mniejszą niż 1,2 m – jeżeli różnica wysokości pomiędzy nawierzchnią drogi dla rowerów a jej wyniesionym otoczeniem jest nie większa niż 0,05 m, w trudnych warunkach albo na moście lub wiadukcie, lub 1 m na odcinku nie dłuższym niż 20 m – jeżeli ograniczenie ruchu do jednego kierunku wynika z konieczności zapewnienia segregacji kierunków ruchu);
• szerokość dwukierunkowej drogi dla rowerów powinna być nie mniejsza niż 2,5 m (przy czym dopuszcza się szerokość nie mniejszą niż 2 m, jeżeli różnica wysokości pomiędzy nawierzchnią drogi dla rowerów a jej wyniesionym otoczeniem jest nie większa niż 0,05 m, w trudnych warunkach albo na moście lub wiadukcie);
• szerokość drogi dla pieszych i rowerów powinna być nie mniejsza niż 3 m (przy czym dopuszcza się szerokość nie mniejszą niż 2,5 m w trudnych warunkach albo na moście lub wiadukcie);
• szerokość pasa lub kontrapasa ruchu dla rowerów powinna być mniejsza niż 2,25 m, ale nie mniejsza niż 1,5 m (przy czym dopuszcza się szerokość nie mniejszą niż 1,25 m – jeżeli pas lub kontrapas ruchu dla rowerów nie są ograniczone krawężnikiem, wysokość krawężnika wynosi nie więcej niż 0,05 m albo na moście lub wiadukcie, lub 1 m – w trudnych warunkach na odcinku nie dłuższym niż 20 m, jeżeli wzdłuż tego pasa nie jest możliwy postój pojazdów innych niż rowery, hulajnogi elektryczne i UTO).
3. Przejazdy
Do przekraczania drogi przez rowery, hulajnogi elektryczne, UTO lub osoby poruszające się przy użyciu UWR należy zaprojektować przejazd dla rowerów, tunel lub wiadukt dla rowerów albo pieszych i rowerów. Co ciekawe, przed przejazdem dla rowerów należy przygotować strefę oczekiwania mającą szerokość równą szerokości przejazdu i długość nie mniejszą niż 2,5 m. W trudnych warunkach dopuszcza się zmniejszenie długości do 2 m.
4. Zjazdy
Zgodnie z par. 56 ust. 2 rozporządzenia parametry geometryczne zjazdu, wyjazdu lub wjazdu powinny umożliwiać przejazd pojazdu miarodajnego oraz uwzględniać uwarunkowania wynikające z ruchu pieszych, osób poruszających się przy użyciu UWR, rowerów, hulajnóg elektrycznych lub UTO.
