W szkołach obowiązkowo pojawią się pedagodzy specjalni i inni specjaliści do pomocy uczniom w sytuacjach kryzysowych. A nauczycieli czekają reforma ścieżki awansu zawodowego i prawdopodobnie podwyżki.

Zwykle wraz z początkiem roku szkolnego wchodzą w życie nowe regulacje oświatowe. Tak będzie również 1 września 2022 r. Tego dnia zacznie obowiązywać większa część ustawy z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 116). Jej regulacje dotyczące zmian w egzaminach ósmoklasistów i maturzystów weszły w życie 27 maja 2022 r. i będą miały zastosowanie również w roku szkolnym 2022/2023. Szeroko na temat tych przepisów już pisaliśmy (M. Łyszczarz, P. Kuzior, „Zmiany w systemie oświaty. Egzaminy, rekrutacja i nowi specjaliści”, Poradnik GP z 20 maja 2022 r., DGP nr 97). Teraz przypomnimy najważniejsze kwestie wprowadzone tą nowelizacją w ustawach:
  • z 26 czerwca 1982 r. - Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 116),
  • z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079).
Najistotniejszą nowością jest ustalenie minimalnych pułapów zatrudniania w placówkach oświatowych specjalistów, w tym pedagogów specjalnych, którzy mają pomóc dzieciom i młodzieży w sytuacjach kryzysowych będących następstwem długotrwałej izolacji i zmiany sposobu edukacji. Osiągnięcie pułapów zatrudnienia specjalistów zostało jednak rozciągnięte na lata, poczynając od 1 września br. Tego dnia wejdzie też w życie nowy art. 106a prawa oświatowego obligujący szkoły podstawowe do zapewnienia uczniom jednego gorącego posiłku w ciągu dnia.
W dalszej części artykułu przedstawimy procedowane jeszcze w parlamencie zamiany w Karcie nauczyciela. Nowela została uchwalona przez Sejm 23 czerwca 2022 r., a na 5 sierpnia zaplanowano głosowanie poprawek wniesionych przez Senat. Te głównie dotyczą zwiększenia podwyżek średnich wynagrodzeń. Warto ten akt prawny omówić już teraz, gdyż dokonuje on radykalnych zmian w awansie zawodowym nauczycieli. Zmniejsza np. liczbę stopni w karierze zawodowej z czterech do dwóch. Kolejna istotna nowość to likwidacja staży, których odbycie warunkuje osiąganie kolejnych awansów.
Na końcu omówimy najważniejsze wyroki sądów administracyjnych odnoszące się do oświaty, które zostały wydane w ostatnich miesiącach. [tabela s. C2-3]

ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

(Dz.U. poz. 1116); stan prawny: po publikacji w Dzienniku Ustaw
Wsparcie psychologiczne w szkole jest konieczne
Wsparcie psychologiczne w szkole jest konieczne

Zobacz również
Zmiany w Karcie nauczyciela (dalej: KN)
► W szkołach pojawią się pedagodzy specjalni, którzy będą stanowić wsparcie dla pozostałych nauczycieli prowadzących zajęcia z dziećmi i uczniami w sposób uwzględniający zróżnicowanie ich potrzeb, a także realizować specjalistyczne zajęcia bezpośrednio z uczniami i udzielać porad i konsultacji rodzicom uczniów.
► Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć pedagogów specjalnych będzie określony przez organ prowadzący placówkę, z tym że nie będzie mógł przekraczać 22 godzin tygodniowo (zmiana art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. b KN).
► Zgodnie z nowo dodanym art. 42d KN od 1 września 2022 r. do 31 sierpnia 2024 r. łączny wymiar etatów nauczycieli specjalistów będzie wynosił:
  • 1,5 etatu, który powiększany będzie o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów - jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekraczać będzie 100;
  • 1 etat - jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekraczać będzie 50 i nie będzie przekraczać 100;
  • 0,5 etatu - jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekraczać będzie 30 i nie będzie przekraczać 50;
  • 0,25 etatu - jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosić będzie od 1 do 30.
Uwaga! W przypadku przedszkola, szkoły lub zespołu, w których liczba dzieci lub uczniów przekracza 50, liczba etatów nauczycieli:
  • pedagogów specjalnych - nie będzie mogła być niższa niż 25 proc. łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów;
  • psychologów - nie może być niższa niż 25 proc. łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów.
► Liczbę dzieci i uczniów, będącą podstawą określania łącznej liczby etatów nauczycieli, będzie się obliczać według stanu na 1 września danego roku szkolnego, a środki finansowe związane z zatrudnieniem specjalistów będą pochodziły ze zwiększonej wysokości subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w części oświatowej.
Zmiany w prawie oświatowym (dalej: u.p.o.)
► Dodany art. 125a określa przesłanki zawieszenia zajęć przez dyrektora szkoły lub przedszkola. Będzie mogło to nastąpić w razie wystąpienia na danym terenie:
  • zagrożenia bezpieczeństwa uczniów w związku z organizacją i przebiegiem imprez ogólnopolskich lub międzynarodowych,
  • temperatury zewnętrznej lub w pomieszczeniach, w których są prowadzone zajęcia z uczniami, zagrażającej zdrowiu uczniów,
  • zagrożenia związanego z sytuacją epidemiologiczną,
  • innego niż ww. nadzwyczajnego zdarzenia zagrażającego bezpieczeństwu lub zdrowiu.
► W przypadku zawieszenia zajęć na okres powyżej dwóch dni dyrektor szkoły/przedszkola będzie organizował zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Przy czym zajęcia te będą organizowane nie później niż od trzeciego dnia zawieszenia zajęć.
► Zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość będą realizowane:
  • z wykorzystaniem narzędzia informatycznego udostępnionego przez ministra edukacji i nauki, lub
  • z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej zapewniających wymianę informacji między nauczycielem, uczniem i rodzicem, lub
  • przez podejmowanie przez ucznia aktywności określonych przez nauczyciela potwierdzających zapoznanie się ze wskazanym materiałem lub wykonanie określonych działań, lub
  • w inny niż wyżej określony sposób, umożliwiający kontynuowanie procesu kształcenia i wychowania.
Uwaga! O sposobie lub sposobach realizacji zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość dyrektor szkoły/przedszkola będzie informował organ prowadzący i organ sprawujący nadzór pedagogiczny.
► W szczególnie uzasadnionych przypadkach dyrektor szkoły/przedszkola, za zgodą organu prowadzącego i po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, będzie mógł odstąpić od organizowania dla uczniów zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.
►W statucie szkoły/przedszkola musi się znaleźć szczegółowa organizacja zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w tym technologie informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane przez nauczycieli, sposób przekazywania uczniom materiałów, warunki bezpiecznego uczestnictwa w tych zajęciach. Statut ma też określać sposób potwierdzania uczestnictwa uczniów w zajęciach realizowanych online, uwzględniając konieczność poszanowania sfery prywatności ucznia oraz warunki techniczne i oprogramowanie sprzętu służącego do nauki.
Uwaga! Zmiany w statucie trzeba wprowadzić przed rozpoczęciem roku szkolnego 2022/2023, tak by od 1 września 2022 r. mogły obowiązywać.
►Dyrektor szkoły, na wniosek rodziców ucznia, a w przypadku uczniów pełnoletnich - tych uczniów, i w porozumieniu z organem prowadzącym, będzie musiał umożliwić uczniowi, który posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, realizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w indywidualnym kontakcie z nauczycielem lub nauczycielami, uwzględniając zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania. Taki obowiązek będzie dotyczył także dyrektora przedszkola (podstawówki z oddziałami przedszkolnymi). Będzie on musiał umożliwić w tym samym trybie realizację zajęć indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego.
► Niektóre czynności komisji rekrutacyjnej będą mogły być podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub za pomocą innych środków łączności, a także w trybie obiegowym. Treść podjętej w ten sposób czynności powinna być utrwalona w formie odpowiednio protokołu, notatki, adnotacji lub w inny sposób. Decyzję w tej sprawie podejmuje organ prowadzący.

ustawa z 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy - prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

(Dz.U. poz. 2245); stan prawny: po publikacji w Dzienniku Ustaw i vacatio legis
► Zgodnie z art. 106a szkoła podstawowa, z wyjątkiem szkoły podstawowej dla dorosłych, oraz szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, będzie musiała zapewnić uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia i umożliwić im jego spożycie w czasie pobytu w szkole. Korzystanie z posiłku będzie dobrowolne i odpłatne.

ustawa z 23 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy - karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw

Stan prawny: uchwalona przez Sejm, przed poprawkami Senatu
ETAPY KARIERY
► Likwidacja stopnia nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego, co oznacza, że ścieżka zawodowa pedagoga skróci się do trzech stopni, tj. nauczyciela: początkującego, mianowanego i dyplomowanego. Dzięki temu osoby podejmujące pracę w szkole zyskają odpowiedni czas na nabycie umiejętności praktycznych przed dokonaniem ich weryfikacji oraz będą miały szansę na podwyższenie wynagrodzenia.
►Okres przygotowania zawodowego dla nauczyciela początkującego wyniesie 3 lata i 9 miesięcy lub nawet o rok krócej, jeśli ma on tytuł naukowy lub przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w kraju prowadził zajęcia za granicą.
► Nie po 6 latach, tylko po 4 latach pracy będzie można uzyskać stopień nauczyciela mianowanego, a co najmniej po 5 latach i 9 miesiącach - status nauczyciela dyplomowanego (w niektórych przypadkach krócej o rok).
► W czasie przygotowania do zawodu nauczyciel poczatkujący będzie korzystał z pomocy mentora. Wskaże go dyrektor szkoły spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych. Mentorem co do zasady nie będzie mógł zostać nauczyciel zajmujący w danej placówce stanowisko kierownicze. Zadaniem mentora będzie udzielanie pomocy nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela.
► W drugim roku odbywania przygotowania nauczyciel będzie musiał przeprowadzić zajęcia, w wymiarze co najmniej jednej godziny, w obecności: dyrektora szkoły, mentora oraz doradcy metodycznego albo nauczyciela konsultanta, albo przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny, albo nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły.
► W ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciel, który w tym okresie uzyska co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie musiał przeprowadzić zajęcia, w wymiarze jednej godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Ta będzie wydawała opinię. Pozytywna opinia będzie jednym z warunków uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.
►W ciągu 14 dni od otrzymania negatywnej opinii nauczyciel będzie mógł złożyć do dyrektora szkoły wniosek o ponowne przeprowadzenie zajęć, w wymiarze jednej godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Nauczyciel, który uzyskał negatywną opinię i nie złoży tego wniosku, oraz ten, który po ponownym przeprowadzeniu zajęć uzyska ponownie ocenę negatywną, będzie obowiązany odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu w wymiarze 1 roku i 9 miesięcy, w trakcie którego ponownie będzie prowadził zajęcia, w wymiarze jednej godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły.
► Warunkiem awansu nauczyciela początkującego na stanowisko nauczyciela mianowanego będzie:
  • spełnienie wymagań kwalifikacyjnych;
  • odbycie (dodatkowego) przygotowania do zawodu nauczyciela, podczas którego nauczyciel doskonali umiejętności praktyczne oraz pogłębia wiedzę teoretyczną niezbędną do wykonywania zawodu nauczyciela;
  • posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku odbywania (dodatkowego) przygotowania do zawodu nauczyciela - w ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu;
  • uzyskanie pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach;
  • zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną, podczas którego sprawdzać się będzie spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela.
► W przypadku awansu na nauczyciela dyplomowanego nie trzeba będzie odbywać stażu. Wymogiem jednak będzie przepracowanie w szkole co najmniej 5 lat i 9 miesięcy od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Do tego okresu będzie wliczane zatrudnienie w szkole w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami. Natomiast do okresu tego nie będą wliczane okresy nieobecności nauczyciela w pracy trwające nieprzerwanie dłużej niż 30 dni, z wyjątkiem okresów urlopu wypoczynkowego. Konieczne też będzie posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku pracy przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego oraz uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej, która na podstawie dokonanej analizy dorobku zawodowego i przeprowadzonej rozmowy sprawdzi spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów.
► Wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego będzie musiał zawierać następujące dane: imię (imiona) i nazwisko, datę urodzenia oraz adres do korespondencji nauczyciela, miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko oraz podpis nauczyciela. Do wniosku trzeba będzie dołączyć oryginały lub kopie dokumentów potwierdzających spełnianie warunków niezbędnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego, a w przypadku wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego - także opis i analizę sposobu spełniania wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów.
Podwyżki w budżetówce na różnych zasadach
Podwyżki w budżetówce na różnych zasadach

Zobacz również
OCENA
►Ocena pracy zostanie powiązana z awansem nauczyciela. Będzie dokonywana obligatoryjnie w drugim oraz ostatnim roku przygotowania do zawodu.
► Uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy będzie warunkiem zatrudnienia na czas nieokreślony oraz uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Natomiast warunkiem uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy. Ocena pracy nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego będzie dokonywana na jego wniosek.
► Ocena pracy nauczyciela będzie mogła być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej, z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek: nauczyciela, organu sprawującego nadzór pedagogiczny (a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli - kuratora oświaty), organu prowadzącego szkołę, rady szkoły lub rady rodziców.
►W przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu dyrektor szkoły będzie obowiązany zasięgnąć opinii mentora. Jej nieprzedstawienie nie wstrzyma jednak dokonywania oceny pracy.
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
► Do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2022 r. stosowane będą przepisy dotychczasowe.
► Ocena pracy nauczyciela będzie mogła być dokonana nie wcześniej niż po upływie roku od dnia dokonania dotychczasowej oceny dorobku zawodowego.
► Wnioski o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela kontraktowego złożone i nierozpatrzone przed 1 września 2022 r. pozostawia się bez rozpatrzenia.
► Nauczyciele, którzy do 31 sierpnia 2022 r. uzyskają stopień nauczyciela kontraktowego, lecz nie będą mieli stopnia nauczyciela mianowanego, stopień ten uzyskują według przepisów dotychczasowych.
► W przypadku nauczycieli, którzy przed 1 września 2021 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego, wymiar stażu na ten obowiązujący przed 1 września 2022 r. skróci się o rok.
► Dla nauczycieli, którzy odbyli staż na stopień nauczyciela kontraktowego w wymiarze 12 miesięcy, ale nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego przed 1 września 2022 r., staż na stopień nauczyciela mianowanego potrwa 9 miesięcy.
► Od 1 stycznia 2023 r. nauczyciele, którzy do 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do tego dnia nie uzyskali stopnia nauczyciela mianowanego, mogą złożyć wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego o awans na stopień nauczyciela mianowanego po upływie czterech lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego, jeżeli ich okres urlopowania lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy trwa nieprzerwanie co najmniej dwa lata. Nauczyciele ci będą mogli ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych nie dłużej niż do 31 sierpnia 2027 r.
► Nauczyciele, którzy przed 1 września 2022 r. rozpoczęli staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, lecz do tego dnia nie uzyskali tego stopnia, będą go uzyskiwać według przepisów dotychczasowych.
► Nauczycielom, którzy stopień nauczyciela mianowanego uzyskali lub uzyskają według przepisów dotychczasowych i do 1 września 2022 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego, okres pracy w szkole skraca się o:
1) 2 lata - jeżeli:
a) odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze obowiązującym przed 1 września 2022 r. albo
b) uzyskali przed 1 września 2022 r. stopień nauczyciela mianowanego z mocy, albo
c) uzyskali stopień nauczyciela mianowanego będąc nauczycielem-związkowcem, po upływie 5 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego;
2) 1 rok - jeżeli odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze skróconym, po upływie 4 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego.
NAWIĄZANIE I ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY
► W związku z wprowadzeniem okresu przygotowania do zawodu nauczyciela zmianie ulegną również zasady nawiązywania stosunku pracy z nauczycielem podejmującym pracę w szkole:
  • przez pierwsze dwa lata pracy w szkole - umowa o pracę na czas określony;
  • po przepracowaniu w szkole co najmniej dwóch lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy - umowa o pracę na czas nieokreślony.
► Nauczyciel, który w ciągu sześciu lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego, będzie mógł być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny. Umowa taka będzie mogła zostać zawarta więcej niż jeden raz.
► Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony ulegnie rozwiązaniu, jeżeli w ciągu sześciu lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego. Do sześcioletniego okresu będą wliczane okresy zatrudnienia w szkole w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami. Do okresu tego nie będą natomiast wliczane okresy nieobecności nauczyciela w pracy trwającej nieprzerwanie dłużej niż 30 dni, z wyjątkiem okresów urlopu wypoczynkowego. Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem z ww. przyczyny będzie następowało z końcem roku szkolnego, w którym upłynie sześć lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela.
PODWYŻSZENIE WYNAGRODZENIA
► Wymiar wynagrodzenia wyniesie:
  • dla nauczyciela nieposiadającego stopnia awansu zawodowego - 120 proc.,
  • dla nauczyciela mianowanego - 144 proc.,
  • dla nauczyciela dyplomowanego - 184 proc.
- kwoty bazowej, określanej
corocznie w ustawie budżetowej.
►W pierwszym roku pracy nauczyciela w szkole jego pensja wzrośnie ze 100 proc. do 120 proc. kwoty bazowej, a w drugim, trzecim i czwartym roku - ze 111 proc. do 120 proc. kwoty bazowej.
► W związku ze skróceniem okresu, po którego przepracowaniu pedagog będzie mógł uzyskać stopień nauczyciela mianowanego, o dwa lata zostanie również przyspieszone jego przeszeregowanie płacowe. Nauczyciel, który po odbyciu przygotowania do zawodu nauczyciela w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy uzyska stopień nauczyciela mianowanego, w piątym i szóstym roku pracy będzie już otrzymywał średnie wynagrodzenie nauczyciela mianowanego, a nie jak dotychczas kontraktowego. Jego średnie wynagrodzenie w tych latach pracy wzrośnie zatem ze 111 proc. do 144 proc. kwoty bazowej.
ZMIANY W PENSUM
► W ramach pensum nieprzekraczającego 40 godzin na tydzień oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany będzie realizować inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.
► Obowiązujące regulacje nie wyszczególniają wszystkich zajęć realizowanych przez nauczyciela w ramach tej części czasu pracy, lecz wskazują tylko niektóre z nich. W związku z potrzebą zagwarantowania uczniom i ich rodzicom możliwości konsultacji z nauczycielem ta część czasu pracy nauczyciela zostanie doprecyzowana w art. 42 ust. 2f KN przez wskazanie, że w jej ramach nauczyciel obowiązany jest do dostępności w szkole w wymiarze jednej godziny tygodniowo, a w przypadku nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć - w wymiarze jednej godziny w ciągu dwóch tygodni. W czasie dostępności w szkole, odpowiednio do potrzeb, nauczyciel będzie prowadził konsultacje dla uczniów lub wychowanków lub ich rodziców. ©℗
Sąd, data i sygnatura sprawy Teza Opis
Bezpłatny transport do szkoły
Wyrok WSA w Gdańsku z 7 lipca 2022 r., sygn. akt III SA/Gd 1104/21 Sposób zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki nie został gruntownie uregulowany w u.p.o. Ustawodawca wskazał jedynie, że gmina ma obowiązek go zapewnić, jeżeli odległość między domem ucznia a placówką wynosi co najmniej 3 km (art. 39 ust. 1‒3 u.p.o.). Prawo oświatowe nie określa sposobu mierzenia i techniki pomiaru tej odległości. Nie precyzuje też parametrów technicznych, jakie powinna spełniać droga pokonywana przez dziecko. Rodzicie zwrócili się do wójta o zapewnienie bezpłatnego transportu dzieci do szkoły. W piśmie podali, że najkrótsza droga z miejsca zamieszkania uczniów do placówki wynosi 3,1 km. Wójt zgody nie wyraził, bo jego zdaniem najkrótsza gminna droga, która dzieci mogły iść do szkoły, nie przekraczała ustawowych 3 km.Rodzice uczniów zaskarżyli odmowę do gdańskiego WSA. Według nich droga wskazana przez włodarza to najkrótsza droga gruntowa, nieutwardzona, która tylko w części stanowi własność gminy. Jest to droga niebezpieczna i w złym stanie technicznym, prowadzi przez las, w oddaleniu od siedlisk ludzkich. Zdaniem rodziców dzieci droga ta nie spełnia też wymogów bezpiecznego poruszania się zarówno dla pieszych, jak i pojazdów, nie ma pobocza. Nie widnieje jako droga dojazdowa na cyfrowej mapie Polski. Gdański sąd przyznał rację rodzicom, dlatego nakazał włodarzowi ponowne rozpatrzenie ich wniosku.
Wyrok WSA w Gliwicach z 2 lutego 2022 r., sygn. akt III SA/Gl 908/21 Jeśli organ odmawia transportu osoby z niepełnosprawnością do konkretnej, wybranej przez rodzica szkoły i twierdzi, że realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego zostanie zapewniona przez inną placówkę, która jest położona bliżej miejsca zamieszkania dziecka, powinien wykazać, iż może ona zapewnić dziecku odpowiednie metody pracy i nauki, dostosowane do stopnia jego niepełnosprawności, dokonując w tym zakresie indywidualnej oceny w świetle w szczególności orzeczenia o niepełnosprawności i orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka. Mieszkanka gminy wystąpiła do wójta o zapewnienie transportu jej niepełnosprawnej córki, z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, do konkretnej szkoły podstawowej. Włodarz odmówił zapewnienia transportu, twierdząc, że najbliższą szkołą podstawową jest inna placówka i tylko do niej zapewni uczennicy transport.Kobieta złożyła skargę do WSA w Gliwicach. Jej zdaniem wójt zaniechał wnikliwego zapoznania się z orzeczeniem o niepełnosprawności oraz orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, które potwierdzają, że decyzja o rozpoczęciu kształcenia dziewczynki w konkretnej, wskazanej przez nią szkole podstawowej była słuszna. Wskazała, że w razie wątpliwości włodarz mógł zwrócić się do poradni pedagogiczno-psychologicznej z pytaniem, która placówka w obecnej sytuacji jest najbardziej optymalnym miejscem uczenia dla dziecka. Gliwicki WSA nakazał wójtowi ponowne rozpatrzenie wniosku. Zaznaczył, że włodarz powinien rozważyć, czy warunki gwarantowane w jednej i drugiej placówce są porównywalne, i odpowiedzieć sobie na pytanie, która z nich będzie dla dziewczynki lepszym rozwiązaniem.Sąd stał na stanowisku, że dobrem nadrzędnym jest dobro dziecka. Włodarz powinien więc przede wszystkim skoncentrować się na ocenie potrzeb uczennicy z niepełnosprawnością i możliwości zapewnienia jej odpowiednich warunków nauki. Tylko te względy powinny determinować sposób wykonywania określonego w art. 39 ust. 4 pkt 1 u.p.o. obowiązku gminy. Nie mogą ich przysłaniać ewentualne problemy związane z organizacją zapewnienia bezpłatnego dowozu dziecka do szkoły.
Dodatek motywacyjny
Wyrok WSA w Szczecinie z 15 czerwca 2022 r., sygn. akt II SA/Sz 109/22 Wprowadzenie przesłanki warunkującej otrzymanie dodatku motywacyjnego od długości zatrudnienia w danej placówce nie mieści się wśród ogólnych warunków przyznawania nauczycielom tego dodatku, określonych w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. i wykracza poza upoważnienie ustawowe do uszczegółowienia przez radę gminy zapisów ustawowych w zakresie wysokości stawek dodatków oraz szczegółowych warunków ich przyznawania. Celem i istotą przyznawania dodatku motywacyjnego jest zachęcanie każdego nauczyciela do działania, podnoszenie efektywności pracy, nie zaś różnicowanie pod kątem przepracowanego okresu, na który nauczyciele nie mają wpływu. Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie ustalenia regulaminu określającego wysokość stawek i szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków: motywacyjnego, funkcyjnego, za warunki pracy, godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz za wysługę lat. Z jednego z zapisów wynikało, że prawa do dodatków nie mają nauczyciele, którzy wrócili do pracy po zakończeniu urlopu dla poratowania zdrowia, rodzicielskiego, macierzyńskiego i wychowawczego, a ich staż pracy wynosi mniej niż sześć miesięcy.Uchwałę tę do szczecińskiego WSA zaskarżyła organizacja związkowa. Zarzuciła ona radzie, że przekroczyła delegację ustawową zawartą w art. 30 KN, ograniczając krąg uprawnionych do świadczenia i modyfikując przepis. Organizacja związkowa podniosła, że uzależnienie przyznania dodatku motywacyjnego od stażu pracy stoi w sprzeczności z celem, dla którego taki dodatek jest przyznany, jak również godzi w zasadę równości wobec prawa, wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP. Szczeciński WSA zgodził się z argumentacją organizacji związkowej, dlatego stwierdził nieważność kwestionowanych zapisów uchwały.
Komisja konkursowa
Wyrok WSA we Wrocławiu z 21 listopada 2021 r., sygn. akt IV SA/Wr 466/21 Powołanie do komisji konkursowej członków organu prowadzącego szkołę prowadzi do zaprzeczenia idei konkursu na stanowisko dyrektora szkoły.Zgodnie z art. 63 ust. 14 u.p.o. w celu przeprowadzenia konkursu na nowego dyrektora szkoły organ prowadzący powołuje komisję konkursową. W jej skład wchodzi m.in. trzech przedstawicieli organu prowadzącego placówkę. Jednak określenie „przedstawiciel organu” nie jest tożsame z określeniami „piastun organu”, „organ”. Zarząd powiatu powołał dwie osoby ze swojego pięcioosobowego składu (tj. starostę i wicestarostę) do udziału w komisji konkursowej, która następnie wybrała osobę na stanowisko dyrektora szkoły. Kandydat został zatwierdzony przez zarząd powiatu.Wybór ten zaskarżył do wrocławskiego WSA jeden ze startujących w konkursie. Według niego w sprawie doszło do zaburzenia zasady bezstronności, zasiadający w komisji członkowie zarządu powiatu sami bowiem zatwierdzili swoją decyzję. Z tą oceną w pełni zgodził się WSA. Stwierdził on, że wadliwość w zakresie powołania komisji konkursowej stanowi podstawę do wyeliminowania wszystkich aktów i czynności stanowiących konsekwencję niezgodnego z prawem i tym samym nieważnego aktu powołania komisji. Jednym z takich aktów była zaskarżona uchwała zarządu powiatu w sprawie zatwierdzenia konkursu na stanowisko dyrektora, który został przeprowadzony przez wadliwie powołaną komisję konkursową. Sąd wyjaśnił, że pod pojęciem organu administracji publicznej należy rozumieć element struktury organizacyjnej podmiotu realizującego zadania z zakresu administracji publicznej, posiadający swój substrat osobowy (w postaci osoby lub osób piastujących funkcję takiego organu), którego działania lub zaniechania przepisywane są danemu podmiotowi (np. państwu lub jednostce samorządu terytorialnego) jako dokonywane w jego imieniu i na jego rzecz. Z tej definicji jasno wynika, że piastun organu nie jest przedstawicielem tego organu, również w rozumieniu art. 63 ust. 14 pkt 1 lit. a u.p.o., bo jest osobą piastująca funkcję danego organu.
Stypendium sportowe dla uczniów
Wyrok WSA w Olsztynie z 30 czerwca 2022 r., sygn. akt II SA/Ol 340/22 Dyscyplinami sportowymi mającymi znaczenie dla jednostki samorządu terytorialnego mogą być dyscypliny o ugruntowanej tradycji lokalnej czy ponadlokalnej, cieszące się popularnością wśród mieszkańców.Intencją ustawodawcy, co wynika z art. 31 ust. 3 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2142; dalej: u.s.) było również powiązanie wysokości przyznawanego świadczenia ze znaczeniem danego sportu dla konkretnej jednostki samorządu terytorialnego. Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie określenia szczegółowych warunków udzielania pomocy w ramach lokalnego programu wspierania uczniów szczególnie uzdolnionych. Nie wzięła jednak pod uwagę art. 31 ust. 3 u.s., z którego wynika, że musi to powiązać ze znaczeniem danego sportu w swoim rejonie oraz z osiągniętym wynikiem sportowym. Prokurator zarzucił radzie gminy, że w uchwale wydanej na podstawie tego przepisu nie zrealizowała tej delegacji, ponieważ nie wskazała znaczenia danego sportu dla danej jednostki samorządu terytorialnego.Olsztyński WSA uznał, że zarzuty prokuratora są zasadne. W uzasadnieniu orzeczenia sąd podał, że lokalny prawodawca ograniczył się do wskazania, iż stypendium sportowe przysługuje za osiągnięcia w zawodach sportowych, tj. za zajęcie określonego miejsca na szczeblu wojewódzkim oraz ogólnopolskim i międzynarodowym. Takie sformułowanie - zdaniem olsztyńskiego WSA ‒ nie jest wystarczające i nie wypełnia delegacji ustawowej z art. 31 ust. 3 u.s. Rada gminy nie wskazała wprost ani nawet pośrednio dyscypliny sportowej (bądź dyscyplin sportowych), która miałaby dlań znaczenie, nie wspominając już o uzasadnieniu dokonanego w tym zakresie wyboru.WSA podkreślił, że wolą ustawodawcy było wskazanie znaczenia danego sportu w treści samej uchwały, a nie ewentualne późniejsze rozstrzyganie, chociażby przez komisję stypendialną, czy dana dyscyplina sportowa ma, czy też nie ma znaczenia dla jednostki samorządu terytorialnego.
Oprac. Leszek Jaworski

poleca