Burmistrz opracował projekt uchwały w sprawie dotowania klubów sportowych. Dotacje mają być na zakup sprzętu sportowego oraz pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach. Planowany jest zapis o utworzeniu rezerwy celowej na poziomie 20‒30 proc. na wszelki wypadek, bo po okresie COVID-19 wiele klubów wznawia działalność i możliwe, że będą potrzebne większe środki, niż pierwotnie założono w budżecie. Czy to właściwe zapisy?
Nie, w uchwale dotacyjnej dla klubów sportowych nie można ujmować zapisów dotyczących utworzenia rezerwy celowej na ewentualne, przyszłe dotacje w trakcie roku budżetowego. Rezerwy celowe są bowiem ujmowane w budżecie danej jednostki samorządu terytorialnego. Jeśli takie zapisy zostaną przyjęte, to z dużym prawdopodobieństwem zakwestionuje je regionalna izba obrachunkowa.
Punktem wyjścia do analizy prawnej pytania są art. 27 i 28 ustawy o sporcie. W pierwszym z artykułów podano m.in., że tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu stanowi zadanie własne JST. Organ stanowiący JST może określić, w drodze uchwały, warunki i tryb finansowania zadania własnego, o którym mowa w ust. 1, wskazując w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka ta zamierza osiągnąć.
W funkcjonalnym związku z ww. regulacjami pozostaje art. 28. W ust. 1 postanowiono, że klub sportowy, działający na obszarze danego samorządu, którego celem nie jest osiągnięcia zysku, może otrzymywać dotację celową z budżetu JST na podstawie uchwały, o której mowa w art. 27 ust. 2, z zastosowaniem przepisów ustawy o finansach publicznych – w zakresie udzielania dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku. Dotacja ma służyć realizacji celu publicznego i może być przeznaczona w szczególności na:
1) realizację programów szkolenia sportowego,
2) zakup sprzętu sportowego,
3) pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach,
4) pokrycie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego,
5) sfinansowanie stypendiów sportowych i wynagrodzenia kadry szkoleniowej,
– jeżeli wpłynie to na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację, lub zwiększy dostępność społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez ten klub.
Tworzenie rezerw
W dotychczasowym orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych akcentowano, że organ stanowiący JST jest uprawniony wyłącznie do określenia warunków i trybu finansowania zadania własnego, o którym mowa w art. 27 ustawy o sporcie, wskazując w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka ta zamierza osiągnąć, sposób rozliczania dotacji oraz kontroli wykonywania zleconego zadania, mając na uwadze zapewnienie jawności postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia (por. np. uchwała Kolegium RIO w Gdańsku z 19 lipca 2018 r., nr 129/g267/D/18).
W powyższym kontekście należałoby więc ocenić opisane w pytaniu zamierzenie legislacyjne burmistrza, który chce ująć w uchwale dotacyjnej zapis przewidujący utworzenie tzw. rezerwy celowej. W tym miejscu warto zauważyć, że co do zasady formy rezerw celowych są określone w postanowieniach ustawy o finansach publicznych. Mowa o nich w art. 222, w którym postanowiono, że w budżecie JST mogą być tworzone rezerwy celowe:
1) na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
2) na wydatki związane z realizacją programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2;
3) gdy odrębne ustawy tak stanowią.
Co na to RIO
Wskazane regulacje prawne wyznaczają możliwości tworzenia rezerw celowych, przy czym w kontekście konstrukcji uchwały budżetowej, a nie w kontekście uchwały dotacyjnej np. w zakresie dotowania klubów sportowych.
Z punktu widzenia poruszonej problematyki szczególnie pomocne będzie stanowisko zawarte w niedawnej uchwale Kolegium RIO w Gdańsku z 25 maja 2022 r. (nr 039/g329/D/22). Organ nadzoru zakwestionował w nim zapisy o treści:
„1. Tworzy się rezerwę celową, która nie może przekroczyć 10% dotacji zaplanowanej w roku budżetowym na realizację zadań publicznych przez kluby sportowe.
2. Uruchomienie rezerwy celowej w danym roku budżetowym następuje na wniosek klubu sportowego, po wcześniejszym uzyskaniu pozytywnej opinii Rady Sportu Gminy (...).
3. Wnioski o udzielenie dotacji ze środków rezerwy celowej można składać w ciągu roku budżetowego, w którym będzie realizowane zadanie, ale nie później niż do dnia 31 października danego roku.
4. Warunki otrzymania wsparcia z rezerwy celowej oraz jej rozliczenia, o którym mowa w niniejszym paragrafie, określa niniejsza uchwala z wyłączeniem zapisów §5 ust. 2, 3, 6, 9 i §6 ust. 1 i 2”.
Organ nadzoru wskazał m.in., że te zapisy naruszają art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie. Jak podkreślono: „(…) przepisy te jednoznacznie wskazują na obowiązek uregulowania w tego rodzaju uchwale warunków i trybu finansowania zadania własnego, o którym mowa w ust. 1, wskazując w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka ta zamierza osiągnąć, ale nie upoważniają organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego do zawierania w treści uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego postanowień dotyczących utworzenia rezerwy celowej na realizację zadań publicznych przez kluby sportowe oraz zasad jej rozdysponowania, odmiennych od określonego trybu udzielania dotacji na finansowanie rozwoju sportu na terenie gminy”. ©℗
Podstawa prawna
art. 27 i 28 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2141)
art. 5 ust. 1 pkt 2, art. 222 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079)
