Na problem ten zwracaliśmy uwagę w tekście „Nie ma PESEL-u? Nie będzie 40 zł za zakwaterowanie uchodźcy” (DGP nr 89/2022). Nowelizacja z 27 kwietnia 2022 r. ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 930), która weszła w życie 30 kwietnia, wprowadziła bowiem konieczność podania we wniosku o świadczenie pieniężne numeru PESEL goszczonego uchodźcy.
– Osoby zwracające się do rzecznika podnoszą, iż taka regulacja pozbawia je możliwości ubiegania się o świadczenie pieniężne, a tym samym zwrotu poniesionych kosztów. Część obywateli Ukrainy, którzy schronili się na terytorium Polski przed rosyjską agresją, nie ubiegała się o nadanie numeru PESEL. Niektórzy opuścili terytorium naszego kraju, a osoby udzielające im schronienia, nieposiadające ich numerów, nie mogą od 30 kwietnia 2022 r. skutecznie ubiegać się o świadczenie pieniężne z tytułu ich zakwaterowania i wyżywienia – wyjaśnia Stanisław Trociuk, zastępca RPO.
W ocenie rzecznika zmiana dokonana nowelizacją, w odniesieniu do wniosków dotyczących okresu przed datą jej wejścia w życie, ale złożonych po tej dacie, może budzić wątpliwości co do zgodności z konstytucją. – Zmiana prawa, która pociąga za sobą negatywne skutki dla jego adresatów, powinna być dokonywana z poprawnym zastosowaniem przepisów przejściowych i odpowiedniej vacatio legis, po to, aby adresaci ci mieli czas na zapoznanie się z nowymi przepisami, dostosowanie się do nich – podkreśla Trociuk. Dodaje, że nowelizacja specustawy w omawianym zakresie nie spełnia wymagań wynikających z zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.