Jakie zmiany w statucie przedszkola należy uwzględnić, tworząc nowy oddział przedszkolny ukraiński i czy będzie to weryfikowane podczas kontroli wydawania dotacji? Z jakiego źródła finansować rozbudowę struktury albo remont pomieszczeń – ze środków gminy czy przedszkola?
Przepisy dotyczące niepublicznych placówek oświatowych, w tym przedszkoli, są zgrupowane w art. 168 i nast. prawa oświatowego. Z punktu widzenia konstrukcji statutu na uwagę zasługuje art. 172, w którym podano, że szkoła lub inna placówka edukacyjna działa na podstawie statutu nadanego przez osobę prowadzącą. W kolejnych ustępach tego przepisu określono zaś części składowe statutu [ramka] oraz wyraźnie wskazano, że odnoszą się one także do przedszkoli niepublicznych i oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych – z tym zastrzeżeniem, że czas pracy tych placówek ustala ich organ prowadzący (art. 172 ust. 3).
Niezbędne elementy składowe
Zgodnie z art. 102 prawa oświatowego statut przedszkola zawiera w szczególności:
• nazwę i rodzaj przedszkola,
• jego siedzibę,
• nazwę i siedzibę organu prowadzącego,
• sposób realizacji zadań przedszkola, z uwzględnieniem wspomagania indywidualnego rozwoju dziecka oraz wspomagania rodziny w wychowaniu dziecka i przygotowaniu go do nauki w szkole, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych – ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności,
• sposób sprawowania opieki nad dziećmi w czasie zajęć w przedszkolu oraz w czasie zajęć poza przedszkolem. ©℗
Rozwiązania ze specustawy
W tym miejscu warto odnotować, że szczególne możliwości związane z tworzeniem dodatkowych struktur przedszkolnych na rzecz dzieci narodowości ukraińskiej przewidziano w specustawie ukraińskiej. W art. 51 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa postanowiono, że osoba prawna inna niż jednostka samorządu terytorialnego lub osoba fizyczna prowadząca publiczne lub niepubliczne przedszkole albo publiczną lub niepubliczną szkołę może utworzyć inną lokalizację prowadzenia zajęć podporządkowaną organizacyjnie odpowiednio temu przedszkolu lub tej szkole po zawarciu porozumienia z jednostką samorządu terytorialnego, która jest dla niego organem rejestrującym, o którym mowa w art. 2 pkt 16 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Porozumienie to powinno zawierać w szczególności:
- okres funkcjonowania innej lokalizacji prowadzenia zajęć,
- nazwę i adres siedziby odpowiednio przedszkola lub szkoły, której będzie podporządkowana organizacyjnie inna lokalizacja prowadzenia zajęć,
- adres innej lokalizacji prowadzenia zajęć; w przypadku innej lokalizacji prowadzenia zajęć podporządkowanej organizacyjnie szkole podstawowej – informację o funkcjonowaniu oddziałów przedszkolnych.
Oko ma nie tylko kurator
Abstrahując od tego, czy zmiany w strukturze przedszkola będą następstwem wykorzystania dotychczasowych możliwości z prawa oświatowego, czy też będą odwoływać się do specustawy ukraińskiej, to weryfikacja statutu przedszkola może być prowadzona przez różne podmioty, w zależności od zakresu realizowanych przez nie zadań.
Co do zasady organem uprawnionym do kontroli funkcjonowania placówek przedszkolnych jest właściwy miejscowo kurator oświaty. Ustala on w szczególności zakres kontroli, którym może być np. realizacja zadań statutowych niepublicznego przedszkola, również w kontekście funkcjonowania nowego oddziału przedszkolnego. Należy bowiem zauważyć, że statut musi określać sposób realizacji zadań przedszkola, więc sposób ten powinien być odzwierciedlony m.in. poprzez wykazanie pełnej struktury danego przedszkola.
Statut przedszkola może być również przedmiotem kontroli ze strony jednostki samorządu terytorialnego, która dotuje daną niepubliczną placówkę. Jak już wspomniano, statut zawiera wiele kluczowych regulacji prawnych, w tym związanych ze strukturą organizacyjną placówki czy dotyczących sposobu realizacji zadań. W konsekwencji może być jednym z wielu dokumentów weryfikowanych przez podmioty dotujące, czyli w praktyce przez gminy. Oczywiście same zapisy w statucie nie przesądzają o legalności wydatkowania środków dotacyjnych, jednak mogą taką role spełniać pomocniczo wraz z dokumentacją stricte finansową związaną z wydatkowaniem środków.
Skoro zaś mowa o aspekcie kontroli wykorzystania dotacji, to warto przypomnieć o art. 36 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Postanowiono w nim, że organ dotujący ma prawo do kontroli prawidłowości pobrania i wykorzystania dotacji, a osoby upoważnione do jej przeprowadzenia mają prawo wstępu do przedszkoli, wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu nauczania w związku z przekazaną dotacją. Przedszkole musi te dokumenty udostępnić w terminie 14 dni od dnia zwrócenia się o to przez osobę upoważnioną do przeprowadzenia kontroli.
Zatem przytoczone wyżej regulacje prawne legalizują wgląd i kontrolę przez podmioty dotujące w dokumentację placówki, a taki charakter prawny ma m.in. statut przedszkola będący zestawieniem szczegółowych norm prawnych dotyczących jego funkcjonowania.
Na jakie cele dotacja
Kontrola przedszkola przez osoby z gminy jest zasadniczo związana z określeniem sposobu wydatkowania środków dotacyjnych. Chodzi o weryfikację, czy pieniądze zostały przeznaczone na ustawowo określone cele. Te zaś wynikają z art. 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, gdzie m.in. postanowiono, że dotacje są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na:
1) pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki, w tym na:
a) roczne wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej na podstawie umowy o pracę w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce w przeliczeniu na maksymalny wymiar czasu pracy ‒ w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich limitów,
b) sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 10 ust. 1 prawa oświatowego, oraz zadania, o którym mowa w art. 83 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami;
2) pokrycie wydatków na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmujących:
a) książki i inne zbiory biblioteczne,
b) środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu,
c) sprzęt rekreacyjny i sportowy dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych,
d) meble, pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości określonej w art. 16f ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100 proc. ich wartości w momencie oddania do używania.
Remonty z kasy samorządu możliwe
Wskazane regulacje wyznaczają spektrum możliwego przeznaczenia środków dotacyjnych. Co ciekawe, art. 35 ust. 1 pkt 1 lit. b prawa oświatowego odsyła do finansowania z dotacji zadań organu prowadzącego wymienionych w art. 10 ust. 1 tej ustawy. W tym przepisie podano z kolei, że:
„1. Organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy w szczególności:
1) zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;
2) zapewnienie warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym;
3) wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;
4) zapewnienie obsługi administracyjnej, w tym prawnej, obsługi finansowej, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2‒6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2021 r. poz. 217), i obsługi organizacyjnej szkoły lub placówki;
5) wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych, przeprowadzania egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych;
6) wykonywanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły lub placówki;
7) przekazanie do szkół dla dzieci i młodzieży oraz placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7, z wyjątkiem szkół artystycznych realizujących wyłącznie kształcenie artystyczne, informacji o podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia stomatologicznego dla dzieci i młodzieży, finansowanych ze środków publicznych”.
Z tego wynika, że pośrednio jest możliwe finansowanie z dotacji samorządowej remontów obiektów przedszkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie. Nie oznacza to jednak zupełnej dowolności. W przepisie jest bowiem jedynie mowa o wydatkach na remont obiektów i zadania z tym związane. Remont nie może być jednak utożsamiany np. z rozbudową czy dokonywaniem ulepszeń w danej nieruchomości. Jak wynika z art. 3 pkt 8 prawa budowlanego, remont to wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym. W konsekwencji nie można w sposób jednoznaczny opowiedzieć się za dopuszczalnością bądź brakiem dopuszczalności finansowania nakładów na nieruchomość służącą celom edukacyjnym. Decydujący będzie charakter prac, czyli faktyczny zakres robót. W przypadku remontu, czyli odtworzenia lokalu do stanu pierwotnego, można opowiedzieć się za dopuszczalnością finansowania dotacyjnego. Jednak w przypadku prac bardziej ingerujących w strukturę nieruchomości, w tym rozbudowę, brak będzie podstaw do takiego finansowania, co rzecz jasna oznacza konieczność poniesienia wydatków ze środków własnych podmiotu prowadzącego niepubliczną placówkę.
Reasumując, w statucie przedszkola należy uwzględniać wszelkie zmiany, które są związane ze zmianą jego struktury organizacyjnej. Weryfikacja tych kwestii może być zasadniczo dokonana przez kuratorium oświaty, aczkolwiek dokumentacja organizacyjna niepublicznego przedszkola może również zostać kontrolowana przez gminę dotującą w trakcie weryfikowania legalności wydatkowania środków dotacyjnych, np. w kontekście możliwego przeznaczenia dotacji na remonty w przedszkolu czy inne prace budowlane. Każdy przypadek będzie wymagał odrębnej analizy i oceny prawnej. ©℗
Podstawa prawna
art. 10, 35, 102, 168, 172 ustawy z 14 grudnia 2016 r. ‒ Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U z 2022 r. poz. 655)
art. 51 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 684)
art. 2 pkt 16, art. 35 i 36 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1930; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2445)
z art. 3 pkt 8 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 88)
art. 83 ust. 6 ustawy z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1212; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 16f ust. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 4 ust. 3 pkt 2‒6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106)
Zapraszamy do zadawania pytań
