► Gmina podjęła uchwałę budżetową i równolegle wymaganą uchwałę w sprawie wieloletniej prognozy finansowej. Okazało się jednak, że źródła pokrycia deficytu są różne w obu tych dokumentach, np. w budżecie są kredyty, a w WPF pożyczki, albo w budżecie są wolne środki, a WPF nadwyżka budżetowa. Czy takie rozbieżności są dopuszczalne?
Skoro przedmiotowe zapytanie dotyczy uchwały budżetowej i uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, warto wstępnie wspomnieć, że są to podstawowe dokumenty w zakresie gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego. Oba są równie ważne i w perspektywie nowego roku kalendarzowego powinny być uchwalone niemal równocześnie. Świadczy o tym art. 230 ust. 6 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), z którego wynika, że uchwałę w sprawie wieloletniej prognozy finansowej organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje nie później niż uchwałę budżetową.
Odnośnie do wskazanych w zapytaniu dokumentów należy też odnotować, że każdy z nich powinien zawierać pozycje składające się na tzw. źródła pokrycia deficytu budżetowego. Dotyczy to zarówno uchwały budżetowej, jak i wieloletniej prognozy finansowej. Od strony formalno-prawnej w aspekcie uchwały budżetowej na uwagę zasługuje art. 212 ust. 1 pkt 3 u.f.p., gdzie postanowiono, że uchwała budżetowa określa kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast wymóg wykazania źródeł pokrycie planowanego deficytu w wieloletniej prognozie finansowej ma podstawę w art. 226 ust. 1 pkt 4 u.f.p., gdzie postanowiono, że wieloletnia prognoza finansowa powinna być nie tylko realistyczna, lecz także musi określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu.
Zgodnie z art. 217 ust. 2 u.f.p. deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany przychodami pochodzącymi z:
1) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;
2) kredytów;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego;
5) nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych, pomniejszonej o środki określone w pkt 8;
6) wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych;
7) spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych;
8) niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu, określonymi w odrębnych ustawach, oraz wynikających z rozliczenia środków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 i dotacji na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem tych środków.
Z kolei przepisem, który stwarza wymóg zachowania spójności między danymi w uchwale budżetowej a danymi w uchwale w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, jest art. 229 ww. ustawy. Zgodnie z jego treścią wartości przyjęte w wieloletniej prognozie finansowej i budżecie jednostki samorządu terytorialnego powinny być zgodne co najmniej w zakresie wyniku budżetu i związanych z nim kwot przychodów i rozchodów oraz długu jednostki samorządu terytorialnego.
W tym miejscu warto odnotować stanowisko z uchwały Składu Orzekającego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 13 grudnia 2021 r. (nr 281/g260/P/I/21), gdzie podkreślono, że: „(….) ustawodawca stawia wymóg pełnej zgodności w zakresie danych ujmowanych w budżecie i w wieloletniej prognozie finansowej – w chwili uchwalania tych dokumentów, przy możliwym braku tej zgodności w toku wykonywania budżetu. Z racji zaś faktu, że wspomnianej zgodności brak w ww. zakresie źródeł pokrycia deficytu, Skład Orzekający uznał, że naruszono wyżej przywołane regulacje prawne”.
W konsekwencji z powyższego należy wnioskować, że wskazane rozbieżności w kwotach składających się na źródła pokrycia deficytu budżetu w podanych dokumentach stanowią o naruszeniu art. 212 ust. 1 pkt 3 i art. 226 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 229 ustawy o finansach publicznych.
Reasumując, źródła pokrycia deficytu powinny być spójne ze sobą w uchwale budżetowej i w uchwale w sprawie wieloletniej prognozy finansowej. Spójność dotyczy zarówno rodzaju źródła pokrycia deficytu – mogą to być np. wolne środki czy kredyty (muszą jednak być tożsame w obu dokumentach) – jak i kwot składających się na dane źródło pokrycia deficytu w obu ww. dokumentach. W razie niezachowania tej równowagi RIO z pewnością dokona wszczęcia postępowania nadzorczego wobec uchwały budżetowej.
Podstawa prawna
art. 212 ust. 1 pkt 3, art. 217 ust. 2, art. 226 ust. 1 pkt 4, art. 229 i 230 ust. 6 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270)
► W uchwale budżetowej ustalono limit zobowiązań z tytułu emisji papierów na łączną kwotę 2 mln zł. Rada gminy nie wyodrębniła jednak dwóch pozycji składających się na ten limit – kwot na pokrycie planowanego deficytu (1,5 mln zł) oraz kwot na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań (500 tys. zł). Dano jedynie ogólne upoważnienie w tym zakresie dla wójta na 2 mln zł. Czy należy to skorygować, czy może zostać łączny limit?
W art. 89 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) postanowiono, że jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:
1) pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
2) finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
3) spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;
4) wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
Zatem w kontekście możliwości zaciągania zobowiązań JST mają niewątpliwie możliwość emitowania papierów wartościowych. Wątpliwości dotyczą zaś samego sposobu ustalania limitu zobowiązań na emisję wspomnianych papierów wartościowych. W art. 91 u.f.p. postanowiono, że suma zaciągniętych kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, oraz zobowiązań z wyemitowanych papierów wartościowych nie może przekroczyć kwot określonych w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego. Przepis ten pozostaje w funkcjonalnym związku z art. 212 ust. 1 pkt 6 u.f.p., który stanowi, że uchwała budżetowa określa limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90.
Jakkolwiek nie wynika to wprost z ww. regulacji prawnych, to wskazany limit zobowiązań związany z emisją papierów wartościowych powinien być „podzielony” pomiędzy cele, na które emisja jest ukierunkowana. Sprowadza się to do wniosku, że w sytuacji gdy celem emisji jest:
  • finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
  • spłata wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów
– to w uchwale budżetowej powinny być przyjęte adekwatne kwoty limitów na te cele.
To nie wszystko, otóż należy też pamiętać, że wraz z limitami zobowiązań powinny współgrać upoważnienia dla organu wykonawczego do ich zaciągania. Zresztą na ten aspekt zwracano uwagę w orzecznictwie regionalnych izb obrachunkowych. Przykładem może być uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 6 lutego 2020 r. (nr 064/p126/B/20), gdzie podano, że „z art. 212 ust. 2 pkt 1 ustawy o finansach publicznych wynika, iż w uchwale budżetowej organ stanowiący JST może upoważnić zarząd do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90 wskazanej ustawy. Określenie w uchwale budżetowej przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego limitu zaciąganych zobowiązań długoterminowych zobowiązuje radę do udzielenia upoważnienia wskazanego w art. 212 ust. 2 pkt 1 u.f.p. – odpowiedniego do zaciąganych zobowiązań – w celu umożliwienia realizacji przez organ wykonawczy zapisu określającego w uchwale budżetowej limit zaciąganych zobowiązań”.
Zestawienie przywołanych argumentów prawnych daje podstawy do wniosku, że ustalenie jednej kwoty limitu zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych w wysokości 2 mln zł bez wyodrębnienia kwoty limitu, do jakiej można emitować papiery wartościowe na pokrycie planowanego deficytu budżetu, oraz bez wyodrębnienia kwoty limitu, do jakiej można emitować papiery wartościowe przeznaczone na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań, jest rozwiązaniem prawnie wadliwym. Zapewne regionalna izba obrachunkowa zakwestionuje takie określenie limitu zobowiązań i wezwie gminę do skorygowania tych kwot.
Podstawa prawna
art. 72 ust. 1 pkt 2, art. 89 ust. 1, art. 91, art. 212 ust. 1 pkt 6 i ust. 2 pkt 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270)
► W uchwale budżetowej przewidziano limit zobowiązań z kredytów i pożyczek (1 mln zł) z przeznaczeniem na pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu. Burmistrzowi miasta nie udzielono jednak upoważnienia do zaciągnięcia takiego zobowiązania, bo uznano, że można to zrobić później, np. w lutym albo w marcu, kiedy będzie już potrzeba zaciągnięcia kredytu. Czy koncepcja jest trafna?
Jak już wyżej wskazano, jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu. Co jednak istotne, podlegają one spłacie lub wykupowi w tym samym roku, w którym zostały zaciągnięte lub wyemitowane. Przychody i rozchody z ww. kredytów nie są planowane w budżecie jednostki (art. 89 ust. 2 u.f.p.).
Z kontekstu zapytania wynika, że w uchwale budżetowej przewidziano tzw. limit zobowiązań na przejściowy deficyt, jednakże nie ustalono adekwatnego upoważniania dla organu wykonawczego, w tym przypadku dla burmistrza miasta. W tych okolicznościach doszło więc do naruszenia art. 212 ust. 2 pkt 1 u.f.p., z którego wynika, że w uchwale budżetowej organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90.
Jakkolwiek zdawać by się mogło, że przepis powyższy przewiduje jedynie możliwość udzielenia upoważnienia dla organu wykonawczego, to w praktyce udzielenie tego upoważnienia będzie obligatoryjne, bowiem to ten organ zaciąga zobowiązanie w imieniu gminy. Zresztą ma to normatywne potwierdzenie w art. 262 u.f.p. Tamże postanowiono, po pierwsze, że czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, z zastrzeżeniem ust. 2. Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego. Po drugie, czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta.
Mając na uwadze ww. regulacje prawne ustawy o finansach publicznych, należy stwierdzić, że nieustalenie dla burmistrza upoważnienia do zaciągania zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek (1 mln zł) na przejściowy deficyt stanowi naruszenie art. 212 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy. Trudno jednak w sposób jednoznaczny ocenić, czy naruszenie to ma charakter istotny czy nieistotny. Możliwe, że można mu przypisać charakter nieistotny, bowiem teoretycznie burmistrz nie musi skorzystywać z upoważnienia już w styczniu, a przykładowo w innym miesiącu danego roku budżetowego. Ostateczna ocena prawna tego zagadnienia należy już do właściwej miejscowo dla danej jednostki samorządowej – regionalnej izby obrachunkowej.
Przy czym należy podkreślić, że ustalenie limitu na zaciąganie zobowiązań na przejściowy deficyt przy braku ustalenia upoważnienia w tym zakresie dla organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego stanowi naruszenie przepisów ustawy o finansach publicznych. Kwestią indywidualnej oceny danego przypadku jest to, czy regionalna izba obrachunkowa uzna powyższe naruszenie prawa jako istotne czy nieistotne.
Podstawa prawna
art. 89 ust. 2, art. 212 ust. 2 pkt 1, art. 262 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270)
► W uchwale budżetowej w ramach funduszu sołeckiego zaplanowano wydatki m.in. na budowę chodnika przy drodze powiatowej. Czy taki wydatek jest prawidłowo zaplanowany?
W art. 2 ustawy o funduszu sołeckim (dalej: u.f.s.) postanowiono, że rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków na ten cel, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu. Wskazane środki przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy.
Zadania własne gminy zostały zaś dookreślone w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gdzie postanowiono, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
3a) działalności w zakresie telekomunikacji;
4) lokalnego transportu zbiorowego;
5) ochrony zdrowia;
i innych zadań enumeratywnie wymienionych we wskazanym przepisie.
W kontekście ww. regulacji prawnych należy wnioskować, że środki grupowane w ramach wspomnianego funduszu sołeckiego mogą być planowane tylko na zadania własne gminy, a nie na zadania innych jednostek samorządu terytorialnego, w tym powiatu czy województwa. Zadania własne gminy zostały wymienione w ww. art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym i nie ma wśród nich zadań dotyczących dróg powiatowych. W konsekwencji wydatki planowane na inwestycje przy drogach powiatowych, np. na chodniki, nie mogą być finansowane ze środków funduszu sołeckiego.
Zresztą ww. aspekt był przedmiotem oceny w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 14 stycznia 2020 r. (nr 66/2020). W stanie faktycznym tej sprawy organ nadzoru weryfikował zapis uchwały budżetowej przewidujący w ramach środków funduszu sołeckiego wydatki na przedsięwzięcie w postaci budowy chodnika przy drodze powiatowej. W tych okoliczności organ nadzoru po pierwsze wszczął formalne postępowanie nadzorcze w celu stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej, a po drugie nakazał usunięcie stwierdzonych naruszeń prawa w uchwale budżetowej poprzez zmianę przedsięwzięć realizowanych ze środków funduszu sołeckiego na inne, mieszczące się w kategorii zadań własnych gminy, z zastosowaniem procedury wynikającej z ustawy o funduszu sołeckim, w drodze uchwały zmieniającej uchwałę budżetową, w określonym dla gminy terminie.
Jednocześnie organ nadzoru zwrócił uwagę na istotny aspekt umożliwiający gminie sfinansowanie ww. wydatków budżetowych. Otóż podano, że może ona wykonywać – w ramach własnych środków budżetowych – zadania niebędące jej zadaniami własnymi przy zastosowaniu pomocy rzeczowej bądź finansowej. Zatem w opisanym przypadku należy jedynie zmodyfikować podstawy wydatkowe w uchwale budżetowej. Wskazane wydatki na budową chodnika mogą być więc finansowe w oparciu o przepisy art. 10 ust. 2 ww. ustawy o samorządzie gminnym w zw. z art. 216 ust. 2 pkt 5 i art. 220 ustawy o finansach publicznych. Z korelacji tych przepisów wynika, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być udzielona innym JST pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa.
Reasumując, wskazany wydatek został zaplanowany nieprawidłowo, bowiem nie spełnia on podstawowej przesłanki dla wydatków ponoszonych z funduszu sołeckiego, tj. jest on przeznaczony na zadanie własne innej jednostki samorządu terytorialnego. W podanym przypadku jest to zadanie własne powiatu, o czym można wnioskować m.in. z art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, gdzie postanowiono, że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie transportu zbiorowego i dróg publicznych. Zatem wszelkie zadania, które nie są zadaniami własnymi gminy (nie tylko drogi powiatowe), nie mogą być finansowane środkami funduszu sołeckiego.
Podstawa prawna
art. 2 ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 301)
art. 7 oraz art. 10 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 216 ust. 2 pkt 5 i art. 220 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270)
art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 920; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
► Na początku stycznia podjęliśmy uchwałę w sprawie kredytu na sfinansowanie deficytu (z powołaniem się na art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. c i art. 58 ustawy o samorządzie gminnym). W uchwale podaliśmy, że spłata nastąpi w latach 2022–2025, ale nie wskazaliśmy, z jakich źródeł. Czy jest to błąd?
Zgodnie ze wspomnianym w zapytaniu przepisem do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy przekraczających zakres zwykłego zarządu, które dotyczą zaciągania długoterminowych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego. Z tym przepisem ustawy o samorządzie gminnym w funkcjonalnym związku pozostają art. 58 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym. Ustawodawca wskazał w nim, że:
  • uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych wskazują źródła, z których zobowiązania te zostaną pokryte;
  • uchwały rady gminy, o których mowa w ust. 1, zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.
Zatem ww. przepisy stanowią właściwe podstawy do podjęcia uchwały w sprawie zaciągnięcia zobowiązania kredytowego Jednocześnie należy zaznaczyć, że samo podjęcie ww. uchwały nie jest wystarczające dla sfinalizowania zaciągnięcia wspomnianego zobowiązania. Z perspektywy konstrukcji uchwały budżetowej istotne jest bowiem to, że zobowiązanie musi mieć umocowanie w uchwale budżetowej stanowiącej podstawę prowadzenia gospodarki finansowej w danym roku budżetowym – w limitach zobowiązań planowanych do zaciągnięcia, jak i planowanych przychodach z tytułu kredytów i pożyczek (por. np. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu z 29 czerwca 2016 r., nr 12/25/2016).
Abstrahując jednakże od aspektu budżetowego, w orzecznictwie regionalnych izb obrachunkowych wskazuje się, że uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych muszą wskazywać źródła dochodów, z których zobowiązania te zostaną pokryte. Podjęcie takiej uchwały bez równoczesnego wskazania źródeł, z których zobowiązanie to zostanie pokryte, stanowi istotne naruszenie prawa, czyli wymogów z art. 58 ustawy o samorządzie gminnym (por. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z 5 listopada 2019 r., znak XXV/2756/2019).
Reasumując, uchwała w sprawie zaciągnięcia zobowiązania podjęta przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego musi być precyzyjna. W konsekwencji musi określać w szczególności zapisy dotyczące źródeł spłat zaciąganego zobowiązania. W przeciwnym razie z dużym prawdopodobieństwem regionalna izba obrachunkowa zakwestionuje uchwałę z powodu sprzeczności z przytoczonymi wyżej regulacjami prawnymi ustawy o samorządzie gminnym.
Podstawa prawna
art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. c i art. 58 ust. 1 i 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 3 ust. 1–3 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1672)