Kiedy zbiórki odpadów przez PSZOK nie wolno ograniczyć jedynie do właścicieli nieruchomości zamieszkanych? Czy w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków można zobowiązać przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, by do umów dołączało aktualne taryfy? Dlaczego rada nie ma prawa ustalić, w jaki sposób komisja do opiniowania ofert w otwartych konkursach ma dokonywać rozstrzygnięć? Czy uchwała o podniesieniu wysokości diet radnym musi być opublikowana w dzienniku urzędowym województwa. Odpowiadamy na pytania.

Radni pracują nad zmianą regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Zebrane odpady komunalne będą odbierane przez punkt selektywnej zbiórki odpadów (PSZOK) wyłącznie od właścicieli nieruchomości zamieszkanych. Radni nie zamierzają jednak uchylić obowiązującej uchwały w sprawie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy. Czy regulamin będzie mógł być zmieniony we wskazany sposób?

Obowiązkiem gminy jest organizacja odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Tak stanowi art. 6c ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.). Fakultatywnie rada gminy w drodze uchwały może postanowić o odbieraniu części lub całości śmieci także od właścicieli nieruchomości niezamieszkanych. W przypadku jej podjęcia organizacja odbierania odpadów komunalnych od właścicieli takich nieruchomości również staje się obowiązkiem gminy. Przy czym rada stosownie do zakresu przejętych obowiązków zobowiązana jest też ustalić stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla tej grupy właścicieli nieruchomości.

Z pytania wynika, że radni zamierzają zmienić regulamin utrzymania czystości i porządku, który w nowym brzmieniu nie będzie spójny z obowiązującą uchwałą o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy. Zatem proponowana modyfikacja regulaminu będzie nieprawidłowa. Pogląd ten potwierdza rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody dolnośląskiego z 20 grudnia 2021 r. (nr NK-N.4131.14.7.2021.RB). Organ nadzoru uznał, że obowiązywanie na terenie gminy dwóch sprzecznych ze sobą aktów jest niedopuszczalne. Zdaniem wojewody pozbawienie właścicieli nieruchomości niezamieszkanych usługi przyjmowania selektywnie zebranych odpadów komunalnych przez punkt selektywnej zbiórki stanowi naruszenie spójności obowiązującego w gminie systemu prawa regulującego gospodarowanie odpadami komunalnymi, którego elementami są m.in. regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie oraz uchwała w sprawie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne.
Niejasność i brak wewnętrznej spójności przepisów nie może prowadzić do tego, że pewne osoby zrezygnują z korzystania z przysługujących im uprawnień tylko dlatego, że nie są pewne ich zakresu. W rozpatrywanym przypadku, wbrew obowiązującej uchwale, zmienione w regulaminie przepisy mogą doprowadzić do niewykonywania przez gminę usługi w postaci odbioru odpadów komunalnych w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkanych, mimo że będzie od tych osób pobierana opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi (por. art. 6r ust. 2d u.c.p.g.).
Podstawa prawna
art. 6c ust. 1 i 2, art. 6r ust. 2d ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 888; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1648)
W regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków określa się m.in. warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług. Czy w tej części uchwały powinny być zawarte zapisy zobowiązujące przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne do dołączenia do umowy aktualnie obowiązującej taryfy?

Taki zapis przekracza delegację zawartą w art. 19 ust. 5 pkt 3 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Wymaga podkreślenia, że zgodnie z art. 6 ust. 1 u.z.z.w. dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków odbywa się na podstawie pisemnej umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków zawartej między przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług. Natomiast obligatoryjne elementy umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków zostały określone w art. 6 ust. 3 pkt 1–6 u.z.z.w. Wobec tego zapis regulaminu odnoszący się do załącznika do umowy wykracza poza zakres delegacji ustawowej i narusza określoną prawem cywilnym zasadę swobody kształtowania stosunków umownych. Ponadto rada gminy nie posiada kompetencji do nakładania bądź zwalniania przedsiębiorstwa z obowiązku informowania odbiorców usług o zmianie taryf. Obowiązek podania tej informacji do publicznej wiadomości wynika wprost z przepisów (art. 24e u.z.z.w.), a zatem rada gminy nie jest upoważniona, by powtarzać czy modyfikować w akcie prawa miejscowego tę kwestię. Pogląd ten potwierdza rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody śląskiego z 10 grudnia 2021 r. (nr NPII.4131.1.1133.2021).

Warto dodać, że wojewoda w swoim orzeczeniu zakwestionował zapis regulaminu, w którym rada zobowiązywała przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne do udostępnienia wszystkim zainteresowanym w swojej siedzibie oraz na swojej stronie internetowej informacji o aktualnie obowiązujących taryfach cen i stawkach opłat obowiązujących na terenie gminy oraz ujednoliconego tekstu regulaminu. W ocenie organu nadzoru rada gminy nie posiada kompetencji do nakładania na przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne takich obowiązków. Na podstawie art. 19 ust. 5 pkt 8 u.z.z.w. organ stanowiący gminy był obowiązany określić standardy obsługi odbiorców usług, w tym sposoby załatwiania reklamacji oraz wymiany informacji dotyczących w szczególności zakłóceń w dostawie wody i odprowadzaniu ścieków, a nie wskazywać obowiązki przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych dotyczące treści i formy udostępniania tych dokumentów.
Podstawa prawna
art. 6 ust. 1 i ust. 3 pkt 1–6, art. 19 ust. 5 pkt 3 i 8, art. 24e ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2028)
Jednym z elementów rocznego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi jest ustalenie trybu powoływania i zasad działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach. Czy rada może określić sposób, w jaki komisja dokonuje swoich rozstrzygnięć?

Rada gminy nie może w rocznym programie współpracy z organizacjami pozarządowymi regulować sposobu rozstrzygnięcia konkursu ofert przez komisję. Należy wskazać, że na podstawie art. 5a ust. 4 pkt 11 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: u.d.p.p.) rada gminy została upoważniona jedynie do określenia trybu powoływania i zasad działania komisji konkursowej do opiniowania ofert w otwartych konkursach. Dlatego też – jak zauważył wojewoda warmińsko-mazurski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 23 grudnia 2021 r., nr PN.4131.481.2021 – umieszczenie w programie postanowień dotyczących rozstrzygania konkursu jest niedopuszczalne. Stwierdził on, że norma upoważniająca do określenia trybu powoływania i zasad działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert, która jest zawarta w art. 5a ust. 4 pkt 11 u.d.p.p., nie przyznaje też takich kompetencji komisji konkursowej do rozstrzygania konkursu ofert. Poza tym takie działanie rady w sposób istotny narusza art. 15 ust. 1 i ust. 2a, dalej: u.d.p.p., z których to regulacji jednoznacznie wynika, że uprawnienia komisji konkursowej mają wyłącznie charakter opiniodawczy, zaś rozpatrywanie ofert należy do kompetencji organu administracji publicznej, a w tym przypadku do burmistrza (tak też WSA we Wrocławiu w wyroku z 25 czerwca 2014 r., sygn. akt III SA/Wr 180/14).

Z kolei WSA we Wrocławiu w wyroku z 10 czerwca 2014 r. (sygn. akt III SA/Wr 232/14) podał, że „zgodnie z art. 5a ust. 4 pkt 11 u.d.p.p. program winien określać tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert. Wskazany przepis należy interpretować w powiązaniu z art. 15 ust. 2a u.d.p.p., wedle którego organ administracji publicznej ogłaszający otwarty konkurs ofert powołuje komisję konkursową w celu opiniowania złożonych ofert”. Zdaniem wrocławskiego WSA z kompilacji obu ww. przepisów ustawy należy wnioskować, że komisja konkursowa ma charakter doraźny, a jej powoływanie powinno następować każdorazowo w przypadku ogłoszenia otwartego konkursu ofert. Ponadto to nie organ stanowiący, lecz organ ogłaszający konkurs powołuje komisję konkursową.
Ponadto rada nie może ustalać w programie kwestii składu komisji konkursowej do opiniowania złożonych ofert w otwartych konkursach, gdyż to zostało już uregulowane w art. 15 ust. 2b‒2e u.d.p.p. (wyrok WSA w Łodzi z 10 listopada 2020 r., sygn. akt III SA/Łd 360/20 i rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody warmińsko-mazurskiego z 29 listopada 2021 r., nr PN.4131.429.2021). Organ stanowiący nie ma kompetencji do wprowadzenia w programie zapisu dotyczącego określenia zasad, na których poszczególni członkowie komisji będą uczestniczyć w jej pracach, a tak należy interpretować znaczenie przepisu decydującego o pracy społecznej komisji. Zapis taki oznacza, że członkom komisji nie przysługuje wynagrodzenie za udział w jej pracach (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody łódzkiego z 17 grudnia 2021 r., nr PNIK-I.4131.899.2021). Przekroczeniem delegacji zawartej w art. art. 5a ust. 4 pkt 11 u.d.p.p. jest też zapis programu dotyczący rozwiązania komisji konkursowej (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody łódzkiego z16 grudnia 2021 r., nr PNIK-I.4131.900.2021). Ponadto zawarta w art. 5a ust. 4 pkt 11 u.d.p.p. kompetencja do określenia trybu powoływania i zasad działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert nie obejmuje upoważnienia do zamieszczania w uchwale programowej przesłanek czy kryteriów, na podstawie których komisja konkursowa będzie dokonywać oceny złożonych ofert (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody lubuskiego z 23 listopada 2021 r., nr NK-I.4131.180.2021.ASZC).
Podstawa prawna
art. 5a ust. 4 pkt 11 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1535)
Rada gminy podniosła diety radnym. Czy uchwałę w tej sprawie należy opublikować w dzienniku urzędowym województwa?

Uchwała ta nie podlega publikacji w dzienniku urzędowym województwa. Stanowi ona akt kierownictwa wewnętrznego mający moc wiążącą jedynie wewnątrz danej jednostki. Jego zapisy dotyczą bowiem radnych i regulują jedną z kwestii związanych z wykonywaniem mandatu, tj. przyznawanie diet. Adresatem uchwały nie jest społeczność lokalna gminy. Co więcej, regulując sprawy z zakresu stosunków wewnętrznych w strukturze organizacyjnej gminy, uchwała nie ma żadnego wpływu na sferę praw i obowiązków mieszkańców. Wobec tego nie zawiera ona norm powszechnie obowiązujących i nie może być uznana za akt prawa miejscowego. Publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym tego rodzaju uchwały nie nakazuje również żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego. W konsekwencji brak jest podstaw prawnych do ogłoszenia przedmiotowej uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym (tak też wojewoda lubelski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 15 grudnia 2021 r., nr PN-II.4131.355.2021).

Na koniec warto przypomnieć, że katalog aktów prawnych ogłaszanych w wojewódzkim dzienniku urzędowym zawarty jest w art. 13 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Wśród wskazanych tam aktów nie ma dokumentu, który by należał do kategorii pokrywającej się z omawianą uchwałą.
Podstawa prawna
art. 13 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1461)