Zdalne sesje rady
Wyrok WSA w Gdańsku z 22 lipca 2021 r., sygn. akt III SA/Gd 76/21 Głosowanie nad uchwałami jedynie podczas sesji musi być bezwzględnie respektowane i nie może być od tego żadnych odstępstw. Zgodnie z art. 15zzx ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; ost.zm. Dz.U. poz. 2262) możliwe jest przeprowadzenia sesji rady organu stanowiącego JST, a także podejmowanie uchwał z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość lub korespondencyjnie. W omawianym orzeczeniu gdański WSA wyjaśnił, że nie wyłącza to jednak art. 15 ust. 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 920; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834), który mówi, że rada powiatu obraduje na sesjach i tylko na nich może podejmować uchwały. Reguły tej nie zmienia wybrany tryb. Tym samym jeśli rada powiatu obraduje w trybie zdalnym z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość lub korespondencyjnie, to jest zobowiązana do podejmowania uchwał na sesji. W rozstrzyganej sprawie uchwała została podjęta poza sesją, w momencie przeprowadzenia czynności związaniem z wykorzystaniem trybu korespondencyjnego (otwarcie kopert zawierających karty do głosowania i przeliczenie głosów). W trakcie sesji wiceprzewodnicząca ograniczyła się jedynie do podania wyników głosowania, które już się odbyło. Tymczasem głosy powinny zaś być policzone dopiero po otwarciu sesji, tym bardziej że harmonogram zawierał taki punkt.
Dowóz uczniów z niepełnosprawnościami
Wyrok WSA w Poznaniu z 3 marca 2021 r., sygn. akt II SA/Po 853/20 Na gminie ciąży obowiązek zapewnienia uczniowi o określonym typie niepełnosprawności bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego wypełnienie obowiązku szkolnego. Nie musi to być ośrodek położony najbliżej miejsca zamieszkania dziecka ani placówka publiczne. Wybór ośrodka nie stanowi uprawnienia gminy. W sprawie, która trafiła przed sąd, prezydent miasta odmówił rodzicom niepełnosprawnego dziecka zapewnienia mu bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu z miejsca zamieszkania do ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego. Włodarz podjął taką decyzję z dwóch powodów: po pierwsze stwierdził, że art. 39 ust. 4 pkt 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. poz. 762; dalej: u.p.o.) znajduje zastosowanie tylko do publicznych ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych, a ośrodek wskazany przez rodziców jest placówką niepubliczną. Po drugie wskazał, że istnieje możliwość realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego syna skarżącej w zespole szkół specjalnych, czyli szkole położonej bliżej miejsca zamieszkania dziecka. Poznański WSA nie zgodził się z argumentacją włodarza. Podał, że art. 39 ust. 4 pkt 2 u.p.o. nie formułuje warunku, aby bezpłatny transport dotyczył wyłącznie najbliższego ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego. Ustawodawca bowiem wyraźnie wskazuje sytuacje, w których obowiązek dotyczy ośrodka najbliższego (tak w art. 39 ust. 4 pkt 1 u.p.o., jeśli chodzi o bezpłatny transport uczniów niepełnosprawnych do najbliższej szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej). Warunku odległości nie sformułowano natomiast w art. 39 ust. 4 pkt 2 u.p.o. (dotyczy dowozu dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jednąz niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna).Poznański WSA wyjaśnił, że realizacja obowiązku gminy w zakresie zapewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego nie jest uzależniona od odległości ośrodka od miejsca zamieszkania niepełnosprawnego dziecka. A zatem nie musi to być ośrodek najbliższy. Ponadto sąd nie zgodził się z poglądem włodarza, że art. 39 ust. 4 pkt 2 u.p.o. dotyczy wyłącznie publicznych placówek. Miernik „publiczny” w ogóle nie został użyty w tym przepisie. W ocenie sądu sensem przywołanych regulacji jest to, aby dzieciom niepełnosprawnym zapewnić możliwość kształcenia stosownie do wymagań i zaleceń wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego w dedykowanych do tego ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych. Po stronie gminy zaś ustanowiono obowiązek organizacji dowozu do tych placówek, nie wprowadzając ani kryterium bliskości, ani kryterium publicznego charakteru ośrodka.
Uzasadnianie uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania
Wyrok WSA w Gdańsku z 18 lutego 2021 r., sygn. akt III SA/Gd 829/20 Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wotum zaufania (przy czym nie tylko dlatego, że w głosowaniu nad uchwałą oddano więcej głosów „przeciw” niż „za”, lecz z uwagi na nieuzyskanie wymaganej dla uchwały pozytywnej bezwzględnej większości głosów ustawowego składu rady gminy) jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania. Gdański WSA wyjaśnił, że rozwiązanie polegające na dorozumianym przyjęciu uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania powoduje, że procedowanie nad pierwszą z uchwał wyczerpuje w istocie procedurę dla drugiej. Oznacza to, że w pełni procedowana, łącznie z raportem o stanie gminy, ma być uchwała w przedmiocie udzielenia wójtowi wotum zaufania. Zgodnie z art. 28aa ust. 9 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. poz. 1834; dalej: u.s.g.) „po zakończeniu debaty nad raportem o stanie gminy rada gminy przeprowadza głosowanie nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania. Uchwałę tę rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy. Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania”.Gdański WSA wyjaśnił, że rada gminy nie ma obowiązku niejako odrębnego uzasadniania uchwały, której podjęcie jest konsekwencją niepodjęcia innej. Podał także, że nie zachodzi w tym przypadku konieczność odrębnego procedowania nad uchwałą o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania łącznie z jej odrębnym głosowaniem i sporządzeniem uzasadnienia, gdyż takie postępowanie byłoby istotnym naruszeniem prawa. Z wyroku wynika, że każdy z radnych może dokonać swobodnej oceny przedstawionego raportu i na podstawie powyższego dokonać pozytywnej bądź negatywnej oceny działania wójta. Istotną kwestią, którą omówił gdański WSA, jest to, że z u.s.g. nie wynika adresowany do każdego z radnych (którzy głosowali przeciwko udzieleniu wotum zaufania czy wstrzymali się od głosu) obowiązek uzasadniania powodów swojego stanowiska i jego oficjalnego przedstawiania. Co więcej, nie istnieją również regulacje, które nakazywały przewodniczącemu rady gminy sporządzenie swoistego „zbiorczego” uzasadnienia stanowisk radnych, którzy głosowali przeciwko uchwale w sprawie udzielenia wotum zaufania czy głosując nad taką uchwałą, wstrzymali się od głosu.
Sporządzenie kserokopii akt sprawy
Wyrok NSA z 25 stycznia 2021 r., sygn. akt I OSK 3898/18 Odmowa uwzględnienia wniosku strony o sporządzenie kserokopii z akt może nastąpić wyłącznie w sytuacjach wymagających większego organizacyjnego zaangażowania ze strony organu, np. braku potrzebnego sprzętu lub dużej liczby dokumentów przewidzianych do kopiowania albo oczywistym i świadomym nadużywaniem prawa przez stronę. Wnioskodawca musi się też liczyć z poniesieniem kosztów sporządzenia kopii dokumentacji. W wyroku NSA podzielił pogląd, wyrażony w uchwale składu siedmiu sędziów NSA z 8 października 2018 r. (sygn. akt I OPS 1/18), w której wskazano, że w ramach udostępnienia akt stronie mieści się sporządzenie przez organ – w sposób wynikający z jego możliwości technicznych i organizacyjnych – na wniosek strony kopii dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy. Dodał, że nie każda ze stron ma możliwość samodzielnego zapisania zawartości akt za pomocą najnowocześniejszych urządzeń technicznych, bo albo ich nie posiada, albo nie umie się nimi posługiwać. Powszechna dostępność kserokopiarek w urzędach i łatwość ich używania nakazuje rozwiązać tę sytuację w zgodzie z gwarancjami konstytucyjnymi. NSA podkreślił, że art. 73 par. 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; dalej: k.p.a.), dotyczący prawa strony do wglądu w akta sprawy i sporządzania odpisów, powinien być odczytywany szeroko, w sposób odpowiadający postępowi technologicznemu. Sąd zauważył, że odmowa żądaniu strony stawiałaby w gorszym położeniu osoby o niższym statusie materialnym, których na takie urządzenia nie stać, bądź też osoby, które z racji wieku lub ułomności (np. fizycznych) nie mogą samodzielnie z nich skorzystać. Dlatego literalna wykładnia tego przepisu jest niewystarczająca. Nie oznacza jednak bezwzględnego związania organu żądaniem strony o wydanie kserokopii dokumentów. Zdaniem NSA odmowa uwzględnienia wniosku strony o sporządzenie kserokopii z akt może nastąpić jedynie wtedy, gdy organ wykaże konkretne utrudnienia wynikające z braku potrzebnego sprzętu lub dużej liczby dokumentów przewidzianych do kopiowania. Zatem tylko w sytuacjach wymagających większego organizacyjnego zaangażowania ze strony organu dopuszczalne pozostaje wyznaczenie stronie określonych warunków realizacji wniosku o sporządzenie kserokopii dokumentów. Sąd też dodał, że odmowa wydania kopii z akt sprawy może być usprawiedliwiona oczywistym i świadomym nadużywaniem prawa wynikającego z art. 73 par. 1 k.p.a.
Powołanie komisji skarg, wniosków i petycji
Wyrok WSA w Poznaniu z 17 stycznia 2021 r., sygn. akt IV SA/Po 1593/20 W składzie komisji skarg, wniosków i petycji powinni się znaleźć przedstawiciele wszystkich klubów radnych. Zatem uznać należy, że minimalna liczba członków komisji musi co najmniej pokrywać się z liczbą klubów funkcjonujących w radzie. Poznański WSA wyjaśnił, że funkcjonowanie komisji rady skarg, wniosków i petycji jest obowiązkowe. Celem jej działania jest usprawnienie rozpatrywania tych pism przez kolegialny organ stanowiący samorządu terytorialnego, a zasadniczym jej zadaniem jest rekomendowanie określonego stanowiska organowi stanowiącemu, który ostatecznie rozstrzygnie o sposobie rozpoznania skargi, wniosku czy petycji. Zdaniem poznańskiego WSA uchwała, która uniemożliwia powołanie i funkcjonowanie tej stałej komisji, jest sprzeczna z prawem, a tym samym nieważna. Konsekwentnie, skoro powołanie składu komisji wbrew art. l6a ust. 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 920; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834; dalej: u.s.p.) stanowi naruszenie prawa określone w art. 79 ust. 1 u.s.p. (np. pominięcie członków jednego klubu radnych), to tym bardziej niezgodne z prawem jest jej niepowołanie. Poznański WSA podkreślił, że również niezgodne z prawem jest takie działanie rady, które prowadzi do braku powołania komisji, zdolnej do wykonywania zadań, w ustawowo określonym składzie. Wyrok zapadł w kontekście uchylenia przez wojewodę uchwały o powołaniu powiatowej komisji skarg, wniosków i petycji, po rezygnacji niektórych jej członków. Unieważnienie tej uchwały de facto doprowadziło do tego, że komisja w ogóle nie funkcjonowała. ©℗
©℗Oprac. Leszek Jaworski