Marcin Nagórek, radca prawny
Możliwość wyboru umożliwiła samorządom modyfikacja art. 9 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2500; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1927), której dokonała ustawa z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1927).
Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu: „Ustalana na lata 2022‒2025 relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym spłat i wykupów określonych w art. 243 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, do planowanych dochodów bieżących budżetu nie może przekroczyć średniej arytmetycznej z obliczonych dla ostatnich trzech albo siedmiu lat relacji dochodów bieżących powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące do dochodów bieżących budżetu”. Gdyby przepis nie został zmieniony, organy wykonawcze do wyliczania relacji długu do dochodów bieżących mogłyby zastosować tylko wskaźnik trzyletni, przejściowy. Okres siedmioletni, który dla niektórych gmin może być korzystniejszy, mogłyby zacząć stosować dopiero od 2026 r.
Warto dodać, że wspomniany wyżej art. 243 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1981) dotyczy obowiązkowego dla każdej jednostki samorządu terytorialnego tzw. indywidualnego wskaźnika zadłużenia. Nie limituje on wielkości długu, ale wielkości poziomu przypadających na dany rok spłat rat kredytów i pożyczek oraz wykupów papierów wartościowych. A więc w sposób pośredni redukuje poziom zadłużenia w podmiotach samorządowych sektora finansów publicznych (zob. uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 4 maja 2015 r. nr KI-412/150/15).
Porównując brzmienie art. 9 ust. 1 sprzed nowelizacji październikowej i po niej, można zauważyć, że ustawodawca stworzył jednostkom samorządu terytorialnego możliwość wyboru jednej z dwóch perspektyw czasowych dla obliczania wskaźnika zadłużenia i przyspieszył stosowanie docelowego rozwiązania wynikającego z ustawy z 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych. Wybór okresu, z którego liczony będzie limit, pozostaje w gestii organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego.
Każda JST obowiązkowo będzie jednak musiała powiadomić o wyborze:
  • właściwą regionalną izbę obrachunkową,
  • organ stanowiący danej JST.

    Zobacz również:

    Rząd inwestuje w służby mundurowe

Ustawodawca nie przesądził, jaka ma być forma tego powiadomienia. Możliwe więc będzie zarówno podjęcie przez organ wykonawczy zarządzenia, jak i wystosowanie pisma. W takim kontekście nie wydaje się możliwe, aby regionalna izba obrachunkowa mogła podważyć wybór jednej z opcji w trybie postępowania nadzorczego, wydając np. rozstrzygnięcie stwierdzające nieważność. Powiadomienie będzie miało znaczenie czysto techniczne, umożliwiając regionalnej izbie obrachunkowej dokonanie właściwej oceny kwestii zastosowania wskaźnika zadłużenia z podanego wyżej art. 243 ustawy o finansach publicznych.