Ministerstwo rozwiało wątpliwości związane z tym, co – zgodnie z nowymi przepisami – stanowi sumę maksymalnego poziomu zarobków samorządowców zatrudnionych na podstawie wyboru. Jest to wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny i specjalny, ale już nie dodatek za wysługę lat
Od 1 listopada pułap maksymalnego wynagrodzenia osób zatrudnionych w samorządzie na podstawie wyboru nie może przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jest to 20 041, 50 zł brutto (1789,42 zł kwoty bazowej x 11,2). Limit ten wzrósł z 12 525,94 zł brutto za sprawą nowelizacji z 17 października 2021 r. ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). Nowela ta, czyli ustawa z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1834; dalej: nowelizacja), wprowadziła pojęcie minimalnego wynagrodzenia. Ustaliła, że jest to 80 proc. z sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a także dodatku specjalnego, gdy jest on obowiązkowy.
Nie wprowadzono podobnej definicji dla „wynagrodzenia maksymalnego”. Może więc w praktyce pojawić się wątpliwość, jakie składniki należy wziąć pod uwagę, obliczając pułap maksymalnej pensji. Czy należy doliczyć dodatek za wysługę lat? Wątpliwości w tej sprawie mieli m.in. samorządowcy z Unii Metropolii Polskich. Z udzielonej DGP odpowiedzi dyrektora departamentu prawa pracy Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej Marcina Staneckiego wynika jednoznacznie, że maksymalne wynagrodzenie włodarzy nie obejmuje dodatku za wieloletnią pracę. Stanowisko to zostało uzgodnione z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. [stanowisko]
Stanowisko MRiPS dla DGP z 22 listopada 2021 r.
„(…) Zgodnie z art. 37 ust. 3 ww. ustawy maksymalne wynagrodzenie osób, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, nie może przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1658).
Natomiast zdanie drugie art. 37 ust. 4 stanowi, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku osoby, o której mowa w art. 36 ust. 3, także kwoty dodatku specjalnego.
W opinii Departamentu maksymalne wynagrodzenie, o którym mowa w przywołanych regulacjach nie obejmuje dodatku za wieloletnią pracę. Stanowisko zostało uzgodnione z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji (…)”.
Elementy składowe
Zgodnie z art. 37 ust. 3 u.p.s. pułap maksymalnej pensji dotyczy samorządowców zatrudnionych na podstawie wyboru. Chodzi tu więc o: wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, starostów, marszałków województw i pozostałych członków zarządu powiatu/województwa.
Na ich wynagrodzenie składają się następujące składniki obligatoryjne:
- wynagrodzenie zasadnicze,
- dodatek za wieloletnią pracę,
- dodatek specjalny oraz
- fakultatywny dodatek funkcyjny.
Oprócz tego mają oni wypłacane świadczenia nieperiodyczne, takie jak dodatkowe wynagrodzenie roczne, nagrodę jubileuszową czy odprawę emerytalno-rentową.
Przypomnijmy, że wynagrodzenie osób zatrudnionych na podstawie wyboru, w tym jego poszczególne składniki, ustalane jest przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (radę gminy/powiatu lub sejmik województwa) w drodze uchwały - co wynika z przepisów samorządowych ustaw ustrojowych. Jeżeli chodzi o wynagrodzenie zasadnicze pracowników z wyboru, to ustalane jest ono stosownie do posiadanych kwalifikacji do wysokości maksymalnej stawki ustalonej w tabelach w załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (dalej: r.w.p.s.).
W przepisach ustawy brak jest szczegółowych wytycznych co do przesłanek ustalania konkretnych stawek. Oznacza to, że organy stanowiące JST (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa) mają prawo ustalić wynagrodzenie zasadnicze odpowiednio dla wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty czy marszałka województwa do maksymalnej stawki wyznaczonej w r.w.p.s.
Odmienna regulacja
Warto wskazać, że r.w.p.s. inaczej niż poprzednie rozporządzenie płacowe określa wysokość dodatku specjalnego dla włodarza. Obecnie to kwota wynosząca 30 proc. łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego. Dotychczas było to od 20 proc. do 40 proc. sumy tych składników. Zgodnie z art. 36 ust. 3 u.p.s. wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny. Składnikiem pensji włodarza jest też dodatek za wieloletnią pracę. Przysługuje on po pięciu latach pracy w wysokości wynoszącej 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Wzrasta on o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek wypłaca się w terminie wypłaty pensji:
- począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym pracownik samorządowy nabył prawo do dodatku lub wyższej stawki dodatku, jeżeli nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca;
- za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej stawki dodatku nastąpiło pierwszego dnia miesiąca.
Wyrównanie - jakie stawki zastosować
Na końcu warto jeszcze wyjaśnić inną kwestię, która również budzi wątpliwości.
Na początku listopada pisaliśmy, że wprowadzenie do u.p.s. minimalnego wynagrodzenia powoduje w praktyce, iż rady/sejmiki muszą podwyższyć pensje swoim włodarzom. Dotychczasowe zarobki były bowiem znacznie mniejsze niż obecne wynagrodzenie minimalne. Z art. 18 nowelizacji wynika, że podwyżka ma nastąpić z wyrównaniem zarobku od 1 sierpnia 2021 r. Dlatego eksperci przestrzegali, że opóźniając wydanie odpowiednich uchwał, rady wcale nie zaoszczędzą, gdyż trzeba będzie wypłacić wyrównanie. Jednak ani przepisy nowelizacji, ani r.w.p.s. nie określają, według jakich stawek ma być dokonywane wyrównanie. Inaczej mówiąc, czy do wyrównania pensji włodarzy za okres od 1 sierpnia do 31 października 2021 r. można stosować stawki wynikające z r.w.p.s., skoro akt ten obowiązuje od 1 listopada 2021 r.
Wyjaśniając tę kwestię, warto przytoczyć zamysł prawodawcy, czyli rządu. Uznał on, że r.w.p.s. będzie miało zastosowanie do wyliczenia wyrównania, gdyż taki zabieg jest korzystny dla pracownika. W uzasadnieniu projektu czytamy: „Termin wejścia w życie rozporządzenia nie narusza praw osób, do których jest kierowane, ani zasad demokratycznego państwa prawnego. W myśl art. 18 ustawy z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw przepisy ustaw zmienianych w art. 1, art. 2, art. 4‒6, art. 11 (dotyczący ustawy o pracownikach samorządowych upoważniającej do wydania projektowanego rozporządzenia) i art. 12 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą mają zastosowanie do ustalania wysokości wynagrodzeń, diet i uposażeń należnych od 1 sierpnia 2021 r. W związku z powyższym wynagrodzenia osób zatrudnionych na podstawie wyboru określone w rozporządzeniu będą miały zastosowanie od 1 sierpnia 2021 r.”. Uzasadnienie projektu obecnego rozporządzenia odnosi się zapewne do tego aktu, a nie do uchylonego rozporządzenia z 2018 r.
Podstawa prawna
art. 36, art. 37 ust. 3 i 4, art. 38 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 18 ustawy z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1834)
par. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960)
