Wójt zamierza wydać decyzję o przeniesieniu odpowiedzialności na rzecz dzierżawcy z powodu braku zapłaty podatku od nieruchomości. Czy w decyzji należy także ująć należności uboczne – odsetki?
Tak, wójt powinien wydać taką decyzję, ale nie należy w niej zawierać zadłużenia z tytułu naliczonych odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. Argumenty celowościowe, jak np. stan budżetu, nie mogą uzasadniać takich rozwiązań, organy władzy publicznej powinny bowiem działać na podstawie i w granicach prawa. Pozostaje więc dochodzenie zadłużenia podatkowego w części odsetkowej od właściciela nieruchomości.
Podatek od nieruchomości ma normatywne źródło w ustawie z podatkach i opłatach lokalnych, z której wynika zarówno przedmiotowy i podmiotowy zakres opodatkowania. Ze względu na zakres podmiotowy podatnikami są m.in. właściciele nieruchomości lub obiektów budowlanych oraz posiadacze samoistni nieruchomości lub obiektów budowlanych. Ponieważ, co akcentuje się w orzecznictwie sądowym, ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie zawiera definicji pojęcia „posiadanie”, należy odwołać się do definicji cywilnoprawnej. Zgodnie z nią posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada, jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 7 marca 2019 r., sygn. akt I SA/Ol 51/19).
Niewątpliwie dzierżawa jest stosunkiem prawnym o charakterze cywilnoprawnym, a została uregulowana w art. 659 i nast. kodeksu cywilnego. W określonych uwarunkowaniach faktycznych zaległość z tytułu podatku od nieruchomości może spoczywać zarówno na właścicielu, jak i dzierżawcy. W art. 114a par. 1 ordynacji podatkowej postanowiono, że: „Dzierżawca lub użytkownik nieruchomości odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem będącym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem samoistnym nieruchomości za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych wynikających z opodatkowania nieruchomości, powstałych podczas trwania dzierżawy lub użytkowania”.
Jak wynika z art. 108 par. 1 ordynacji podatkowej, o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w decyzji. W orzecznictwie sądowym podkreśla się jednocześnie, że osoby trzecie odpowiadają za zaległości podatkowe całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem. Jednak odpowiedzialność podatkowa osoby trzeciej wymaga wydania przez organ podatkowy decyzji (por. np. wyrok WSA w Szczecinie z 1 grudnia 2016 r., sygn. akt I SA/Sz 893/16).
Wspomniana decyzja ma charakter konstytutywny, w jej wyniku powstaje dopiero zobowiązanie solidarne i możliwość wyboru dłużnika, od którego dochodzić będzie jego wykonania. Obowiązkiem organu podatkowego, w przypadku stwierdzenia, że zachodzi stan faktyczny uzasadniający orzeczenie o odpowiedzialności osoby trzeciej, jest wydanie decyzji przenoszącej tę odpowiedzialność na wszystkie osoby, które ponosić mogą taką odpowiedzialność (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2223/10).
W art. 114a par. 2 ordynacji podatkowej postanowiono, że: „Zakres odpowiedzialności dzierżawcy lub użytkownika nieruchomości nie obejmuje należności wymienionych w art. 107 § 2”. Z kolei z art. 107 par. 2 wynika, że:
„Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za:
1) podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów;
2) odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych;
3) niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za oprocentowanie tych zaliczek;
4) koszty postępowania egzekucyjnego”.
Zatem z zestawienia ww. regulacji prawnych wnioskować należy, że wydanie decyzji o odpowiedzialności dzierżawcy co do zasady jest słuszne i uzasadnione, z tym jednak zastrzeżeniem, że decyzja ta nie powinna zawierać danych dotyczących odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. W tym bowiem zakresie ustawodawca wprost wyłączył obciążenie odsetkami osoby trzeciej, czyli np. dzierżawcy.
Podstawa prawna
ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 401)
art. 107 par. 2, art. 108 par. 1, art. 114a par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. ‒ Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 802)
art. 659 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320)
