Ustawa o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych została zgłoszona przez prezydenta Andrzeja Dudę. Inicjatywa to efekt prac Narodowej Rady Rozwoju, wspartych przez funkcjonujący w ramach Kancelarii Prezydenta RP Zespół ds. Przeglądu Prawa Samorządowego, a koordynowanych przez doradcę prezydenta Marka Rymszę. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 2020 r.
Konkurs na przeprowadzenie pilotażu centrów usług społecznych resort rodziny ogłosił pod koniec ubiegłego roku.
"Chodzi o wypracowanie i przetestowanie funkcjonowania 30 modelowych rozwiązań w zakresie integracji i rozwoju usług społecznych adresowanych zarówno do ogółu mieszkańców, jak i do grup o szczególnych potrzebach, np. osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, rodzin wielodzietnych. Pozwoli to gminom na dostosowanie świadczonych usług i do potrzeb mieszkańców gminy, i do własnych możliwości finansowych" – mówiła szefowa MRPiPS Marlena Maląg podczas konferencji zapowiadającej konkurs.
Na konkurs przeznaczono 100 mln zł w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. Pieniądze zostaną podzielone na cztery typy projektów, zależnie od wielkości gminy i rodzaju centrum usług społecznych przewidzianego w ustawie.
Wsparcie na utworzenie i funkcjonowanie centrów usług społecznych otrzyma łącznie 30 samorządów gminnych, w tym: gminy wiejskie, miasta na prawach powiatu, miasta średniej wielkości, aglomeracje i gminy, które zdecydują się utworzyć wspólne centrum usług społecznych, zawierając w tym celu odpowiednie porozumienie.
Wnioski o dofinansowanie realizacji projektu będą przyjmowane drogą elektroniczną od 31 stycznia 2020 r. (od północy) do 28 lutego 2020 r. (do godziny 12.00).
Według ustawy usługi społeczne oznaczają m.in. działania z zakresu polityki prorodzinnej, wspierania rodziny, systemu pieczy zastępczej, promocji i ochrony zdrowia, wspierania osób niepełnosprawnych, edukacji publicznej, przeciwdziałania bezrobociu i kultury.
Utworzenie centrum będzie możliwością, a nie obowiązkiem samorządów. Gminy będą mogły je otworzyć według dwóch trybów. Pierwszy zakłada przekształcenie ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych, wówczas centrum będzie funkcjonowało na obszarze jednej gminy, przejmując przy tym obecne zadania ośrodka pomocy społecznej.
Drugi tryb zakłada utworzenie centrum na podstawie porozumienia władz gminnych dla dwóch lub większej liczby gmin. Wówczas centrum będzie funkcjonowało obok gminnych ośrodków pomocy społecznej, współpracując z nimi.