Urząd gminy ma zaległości wobec mojej firmy. Chciałem sprawę zakończyć i wniosłem o próbę ugodową do sądu, ale sąd zwrócił wniosek z przyczyn formalnych, bo nie dotrzymałem terminu na wniesienie opłaty – po prostu przegapiłem go. Czy można złożyć zażalenie od postanowienia sądu albo w inny sposób interweniować?
Zgodnie z art. 184 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane w drodze ugody zawartej przed wniesieniem pozwu. Sąd uzna ugodę za niedopuszczalną, jeżeli jej treść jest niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Natomiast z art. 185 k.p.c. wynika m.in., że o zawezwanie do próby ugodowej – bez względu na właściwość rzeczową – można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika, a w przypadku braku podstaw do ustalenia tej właściwości – do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania albo siedziby wzywającego. W wezwaniu należy zwięźle oznaczyć sprawę i przedstawić propozycje ugodowe. W wyroku Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2019 r. (sygn. akt III CSK 122/17) podano m.in., że w treści wezwania powinna się znaleźć argumentacja uzasadniająca żądanie i przytoczone dowody na jego poparcie. Innymi słowy, chodzi o wskazanie przedmiotu proponowanej ugody, aby druga strona sporu miała wystarczającą podstawę do stwierdzenia, że zawarcie ugody leży w jej interesie, spełniając przynajmniej minimum jej oczekiwań.
Do wezwania niespełniającego tych wymogów stosuje się odpowiednio art. 130 k.p.c. Przewiduje on zaś specjalny tryb naprawczy różnych pism sądowych, przy czym w razie zaniechania naprawy – sąd zwraca pismo. Zapewne więc sąd zastosował ten tryb do wniosku przedsiębiorcy, wydając postanowienie o zwrocie wniosku.

Brak możliwości zaskarżenia

Oceny podanego zapytania należy dokonać jednak przez pryzmat art. 394 par. 1 k.p.c., skoro przedsiębiorca upatruje swojej szansy w zaskarżeniu postanowienia. Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji, kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu I instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:
  • zwrot pisma wniesionego jako pozew, z którego nie wynika żądanie rozpoznania sprawy,
  • zwrot pozwu,
  • odmowa odrzucenia pozwu,
  • przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie,
  • zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania,
  • zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, zwrot opłaty lub obciążenie kosztami sądowymi – jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy.
Niestety ani z tego przepisu, ani z żadnego innego z k.p.c. nie wynika prawna dopuszczalność zaskarżenia takiego negatywnego postanowienia sądu poprzez zażalenie. Zresztą koncepcja ta ma potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, czego przykładem może być m.in. postanowienie Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 13 maja 2015 r. (sygn. akt II Cz 294/15).

Alternatywne rozwiązanie

Warto jednak dodać, że przedsiębiorca może skorzystać z alternatywnego sposobu rozwiązania problemu. Skoro bowiem dłużnikiem jest gmina, to do rozważenie pozostaje skarga na wójta – bądź do rady gminy, bądź do właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej, która jest organem nadzoru nad gospodarką finansową jednostek samorządu terytorialnego.
Możliwość wniesienia skargi na wójta do rady gminy przewiduje art. 229 pkt 3 kodeksu postępowania administracyjnego, gdzie postanowiono, że organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych jest co do zasady rada gminy. Z kolei regionalna izba obrachunkowa może interweniować w danej gminie, choćby wskutek kontroli jej gospodarki finansowej i terminowości opłacania zobowiązań.
Podstawa prawna
• art. 184‒186, art. 394 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818).
• art. 229 pkt 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2196).