Zastępca wójta nie jest wybierany w wyborach powszechnych. Mieszkańcy gminy w sposób bezpośredni nie mają wpływu na to, kto nim zostanie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami to wyłączna kompetencja wójta. Kwestię tę reguluje art. 26a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2018 r. poz. 2500). Zgodnie z nim to wójt, w drodze zarządzenia, powołuje oraz odwołuje swojego zastępcę lub zastępców i określa ich liczbę.
Jednocześnie przepisy ograniczają go w tym, ilu może powołać zastępców. Ich liczba nie może być większa niż jeden w gminach do 20 tys. mieszkańców, dwóch w gminach do 100 tys. mieszkańców, trzech w gminach do 200 tys. mieszkańców, czterech w gminach powyżej 200 tys. mieszkańców. W przypadku gdy określona przez wójta liczba jego zastępców jest większa niż jeden, w zarządzeniu o powołaniu wskazuje on imiennie pierwszego i kolejnych zastępców.
Zgodnie z ustawą z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1669) zastępca wójta jest pracownikiem samorządowym zatrudnianym na podstawie powołania.
Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez włodarza osobą.
Funkcji zastępcy wójta nie można łączyć z funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie, członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego (w tym w gminie, w której jest zastępcą wójta), zatrudnieniem w administracji rządowej ani mandatem posła lub senatora.
Zgodnie z art. 6 ustawy o pracownikach samorządowych zastępcą wójta może być osoba, która: jest obywatelem polskim, ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych, ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe, cieszy się nieposzlakowaną opinią, ma co najmniej trzyletni staż pracy lub wykonywała przez co najmniej trzy lata działalność gospodarczą o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku, ma wykształcenie wyższe pierwszego lub drugiego stopnia w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym.
Bartosz Bator adwokat
