Subskrybuj nas na Youtube
Z kolei nowi wójtowie, burmistrzowie czy prezydenci miast powinni niezwłocznie dowiedzieć się, jaka jest sytuacja finansowa jednostki, którą kierują. Pomocą merytoryczną mogą im służyć skarbnicy, którzy zazwyczaj pozostali w urzędzie na dotychczasowym stanowisku. Nie do pozazdroszczenia jest natomiast sytuacja tych włodarzy, którzy w spadku po starych władzach dostali kłopoty finansowe. Tak jest np. w gminie Jedwabno. Nowy wójt musi zwrócić 1,6 mln zł dotacji, którą poprzednik przekazał do fundacji współprowadzonej przez byłego posła PiS Tomasza Kaczmarka (znany szerzej jako agent Tomek). Służby skarbowe uznały bowiem, że z tej kwoty prawidłowo wydano tylko 300 zł, a żadne prace remontowe, na które była dotacja, nie zostały przeprowadzone. Z niejednej urzędniczej szafy mogą wypaść takie „trupy” i lepiej o nich wiedzieć już w trakcie rozmów o przyszłym budżecie. A te trzeba rozpocząć jak najwcześniej, bowiem obowiązujące terminy oraz kompetencje organów jednostki samorządu terytorialnego w procesie przygotowania, uchwalania i realizacji budżetu określa prawo, przede wszystkim ustawa o finansach publicznych i ustawy samorządowe.
I tak, co do zasady organ stanowiący JST podejmuje uchwałę budżetową przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach nie później niż do 31 stycznia. Na przełomie 2018 i 2019 r. takie przesunięcia ostatecznego terminu uchwalenia budżetu mogą być bardzo częste z uwagi na wybory, które odbyły się w 21 października (do rad, pierwsza tura dla włodarzy) i 4 listopada (druga tura dla włodarzy, którzy nie zdobyli ponad 50-proc. poparcia dwa tygodnie wcześniej). W efekcie pierwsze sesje poszczególnych rad gmin mogły najwcześniej się odbyć 17 listopada. Dopiero teraz, po spełnieniu formalności związanych z nową kadencją – zaprzysiężenie rajców i włodarzy oraz wybór przewodniczących i wiceprzewodniczących rad – można przystąpić do konkretnej pracy, a w pierwszej kolejności – nad przyszłorocznym budżetem. Niestety, nie każda rada jest już na to gotowa. Dla przykładu w Kwidzynie radni nie wyłonili ze swojego składu przewodniczącego oraz jego zastępców, nie zostały też powołane komisje. Efekt? Uchwalenie budżetu do końca roku stoi tam pod znakiem zapytania.
O problemach, które niesie za sobą nieukonstytuowanie się rady, ostrzegała radnych skarbnik miasta Elżbieta Mankiewicz. – W przedłożonym radnym projekcie w sprawie uchwalenia budżetu miasta i wieloletniej prognozy finansowej przyjęliśmy założenia zwiększenia stawek podatku od nieruchomości o wskaźnik inflacji. Skutek finansowy, jaki się znalazł w projekcie budżetu na 2019 r., to kwota ponad 500 tys. zł. Niepodjęcie w terminie uchwał podatkowych spowoduje, że trzeba będzie dokonać korekty przed uchwaleniem budżetu – wyjaśniała (Serwis Samorządowy PAP z 22 listopada). Przypomniała też, że uchwała w sprawie podatku od nieruchomości powinna być podjęta najpóźniej w listopadzie, ewentualnie w pierwszych dniach grudnia, żeby nowe stawki mogły obowiązywać od 1 stycznia 2019 r. Radni mają się zebrać jutro. Przyszłość pokaże, czy ze wszystkim zdążą.
Jak dobrze przygotować uchwałę
Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem jej dochodów, wydatków oraz przychodów i rozchodów.
Prace nad projektem budżetu na dany rok, który stanowi podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym, zaczynają się z reguły po wakacjach roku poprzedzającego. Przy czym uchwała budżetowa powinna zostać podjęta – zgodnie z zasadą uprzedniości – do końca roku budżetowego poprzedzającego rok budżetowy, w którym ma obowiązywać. Zasada ta nie ma jednak charakteru bezwzględnie wiążącego.
Rozdział kompetencji
W procedurze planowania i uchwalania budżetu w jednostce samorządu terytorialnego (dalej JST) uczestniczy:
1) organ stanowiący (rada gminy, rada powiatu, sejmik),
2) organ wykonawczy (wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu, zarząd województwa),
3) regionalna izba obrachunkowa (RIO).
Podział zadań między tymi podmiotami regulują ustawy samorządowe i ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077, dalej u.f.p.).