Subskrybuj nas na Youtube
Przerzucane na najemców nieruchomości komunalnych opłaty śmieciowe są objęte 23-procentową stawką podatku od towarów i usług. To może oznaczać dla nich wzrost czynszu.
To sedno wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 listopada 2018 r. (sygn. akt I FSK 1098/18). Uzasadniając go, sędzia Ewa Rojek wyjaśniła, że choć opłata za śmieci to danina publicznoprawna, nie oznacza to, że nie może być elementem wynagrodzenia za usługę najmu. Gmina, wynajmując lokale komunalne, działa bowiem jak ich właściciel.
Niekorzystny wyrok dotyczy Krakowa. Takie samo stanowisko zajął NSA również w sprawie Gdańska (wyrok z 7 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 1769/15). Wcześniej Kraków wygrał w NSA (wyrok z 16 czerwca 2016 r., sygn. akt I FSK 1653/14). Jeśli orzecznictwo będzie dalej rozbieżne, to NSA może rozstrzygnąć tę kwestię w uchwale siedmiu sędziów.
W praktyce problem, jak potwierdzają gminy, dotyczy jedynie najmu lokali użytkowych, bo najem lokali mieszkalnych jest zwolniony z VAT.
Gmina jest podatnikiem
Wyrok NSA z 28 listopada dotyczył VAT od opłaty śmieciowej w sytuacji, gdy gmina (dla której ta opłata to dochód) podpisała umowy najmu lokali mieszkalnych oraz użytkowych. Wynika z nich, że najemca musi zapłacić czynsz oraz koszty dostawy mediów i odbioru odpadów komunalnych. W praktyce Kraków rozróżnia sytuację, gdy nieruchomość jest wynajmowana przez jeden podmiot – wtedy najemca składa deklarację sam i reguluje opłatę śmieciową bez pośrednictwa Zarządu Budynków Komunalnych (ZBK), a więc bezpośrednio na rachunek gminy, oraz gdy jest wynajmowana przez kilka podmiotów – wtedy ZBK składa deklarację, reguluje opłatę i przenosi ją na najemców, a więc refakturuje ją bez podatku VAT.
/>
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, WSA w Krakowie, a ostatecznie również NSA uznały, że gmina w takiej sytuacji jest podatnikiem VAT. – Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest świadczeniem publicznoprawnym. Nie oznacza to jednak, że w przypadku zawieranych przez gminę, jako właściciela nieruchomości, umów najmu występuje ona wobec najemców jako organ podatkowy – wyjaśniła sędzia Ewa Rojek. Podkreśliła, że fakt przeniesienia tej opłaty na najemców wynika z umowy, a więc gmina występuje jako właściciel i wynajmujący.
Miasta stosują zwolnienie
Gdańsk w odpowiedzi na pytania DGP wyjaśnił, że do opłat śmieciowych stosuje przepisy ordynacji podatkowej, a podatki i opłaty lokalne nie są opodatkowane.
Kraków z kolei chce zapoznać się z ustnym uzasadnieniem wyroku. Do tego czasu nie chce komentować rozstrzygnięcia NSA.
Natomiast w Katowicach zakład gospodarki mieszkaniowej składa deklaracje o wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi za nieruchomości mieszkalne (za wszystkie, którymi zarządza). Miasto/zakład opodatkowuje koszt opłaty śmieciowej tak samo jak najem, czyli dla lokali mieszkalnych jest to zwolnienie z VAT.
Od czego VAT
Eksperci nie są zgodni, czy wyrok NSA dotyczy jedynie refakturowania opłaty śmieciowej przez gminę na najemców czy również sytuacji, gdy najemca sam uiszcza opłatę.
Zdaniem Agnieszki Bieńkowskiej, partnera w Gekko Taxens, w świetle wyroku VAT powinien być naliczany w obu przypadkach.
Innego zdania jest Paweł Buda, doradca podatkowy w Cabaj Kotala Doradztwo Podatkowe.
Jego zdaniem VAT od opłaty śmieciowej jest tylko w przypadku, gdy gmina refakturuje ją na najemcę. – Jeżeli korzystający z lokalu sam uiszcza opłatę śmieciową na podstawie złożonej przez siebie deklaracji, to VAT nie jest naliczany – mówi. Ekspert wskazuje, że większość JST już dziś rozlicza VAT od opłaty śmieciowej przerzucanej na najemców lokali komunalnych. Gminy stosują się bowiem do interpretacji indywidualnych wydawanych przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (przykładowo dyrektor KIS zajmował takie stanowisko w interpretacjach z 7 czerwca 2017 r., nr 115-KDIT1-1.4012.196.2017.1.BK oraz z 9 sierpnia 2017 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.225.2017.2.WN).
Agnieszka Bieńkowska zwraca jednak uwagę, że nie wszystkie gminy rozliczają VAT od opłaty śmieciowej w związku z najmem. – Praktyka gmin w tym zakresie nie była i ciągle nie jest jednolita – wskazuje.
Element najmu
Eksperci zgadzają się co do tego, że opłata śmieciowa powinna być traktowana jako element usługi zasadniczej, czyli najmu, i powinna być opodatkowana na takich zasadach jak najem.
Jak mówi Agnieszka Bieńkowska, dopiero w ostatnim czasie część gmin – pod wpływem stanowiska organów podatkowych i dotychczasowego orzecznictwa sądów – zdecydowała się zmienić swoje podejście w tym zakresie i uznawać, że opłata śmieciowa stanowi element czynszu. Potwierdza to stanowisko Katowic.
– Skoro więc lokale komunalne wykorzystywane są do najmu mieszkalnego, który jest zwolniony z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT, to również opłata jest zwolniona z daniny – mówi Paweł Buda.
Co innego, jeśli lokal jest wykorzystywany do celów użytkowych. Wtedy w grę wchodzi zapłata VAT (według stawki 23 proc.). – Jeśli gmina dotychczas nie uiszczała podatku, to może powstać u niej zaległość podatkowa – wyjaśnia Agnieszka Bieńkowska.
Ważna umowa
Eksperci przyznają, że istotne jest też to, jak skonstruowana jest umowa najmu lokali użytkowych. – Jeśli zgodnie z umową najemca ma zapłacić wskazaną w umowie kwotę netto plus należny podatek VAT, to każde zwiększenie kwoty należnego podatku zwiększa wartość należnego czynszu – podkreśla Agnieszka Bieńkowska.
Takie umowy zwykle są zawierane z najemcami lokali użytkowych. Jeśli więc gmina dotychczas nie naliczała VAT, a teraz zacznie go dodawać, to dodatkową kwotę podatku gminy powinny być w stanie bez problemu przenieść na najemcę. Jak tłumaczy ekspertka Gekko Taxens, nie powinien to być również problem dla najemcy prowadzącego działalność gospodarczą opodatkowaną VAT. Będzie on bowiem mógł sobie odliczyć ten dodatkowy VAT naliczony przez gminę.
Co innego, jeżeli w treści umowy nie wskazano, że opłata śmieciowa stanowi elementu czynszu. Zdaniem Pawła Budy w takim przypadku to gmina powinna rozliczyć VAT od opłaty z własnych środków. Jeśli chce przerzucić podatek na najemcę, to – według eksperta – powinna aneksować umowę najmu i wskazać w niej, że opłata śmieciowa również stanowi element czynszu.