Subskrybuj nas na Youtube
Nasz powiat dofinansowuje różne niepubliczne placówki oświatowe (szkoły). Niektóre z nich są tradycyjne, jest w nich realizowany obowiązek szkolny. Inne zaś prowadzą kursy zawodowe, które nie są obowiązkowe. Czy w obu rodzajach szkół możliwe jest rozliczanie dotacji nie tylko pod kątem podmiotowym, lecz także celowym? Jest to dla nas istotne, bo chodzi o kontrolę nad tymi wydatkami, a dotacje podmiotowe nie mogą być weryfikowane pod kątem konkretnych wydatków tak jak celowe
Sprawa nie jest prosta. W zależności od rodzaju dotacji przekazywanej dla danej szkoły, będzie ona podlegać odpowiednim regulacjom przewidującym bądź rozliczenie podmiotowo-celowe (dotyczy szkół realizujących obowiązek szkolny) bądź tylko podmiotowe (chodzi o szkoły prowadzące kwalifikacyjne kursy zawodowe). Z czego to wynika?
Szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych
Przede wszystkim należy się odnieść do ustawy o systemie oświaty (dalej: u.s.o.). W kwestii dotacji dla niepublicznych szkół, w których jest realizowany obowiązek szkolny, kluczowe znaczenie ma art. 90 ust. 3d ww. ustawy, w powiązaniu w tym przypadku z art. 90 ust. 2a ww. ustawy. W pierwszym ze wskazanych przepisów określono, że dotacje, o których mowa w ust. 1a–3b, są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań szkoły, przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Dotacje te mogą być wykorzystane wyłącznie na:
1) pokrycie wydatków bieżących ww. placówek obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele ich działalności, w tym na:
wynagrodzenie osoby fizycznej prowadzącej ww. placówkę, jeżeli pełni funkcję dyrektora szkoły, przedszkola lub placówki albo prowadzi zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego,
sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 5 ust. 7, z wyjątkiem wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, zakup i objęcie akcji i udziałów lub wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego;
2) zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, enumeratywnie tam wskazanych. Druga norma stanowi zaś, że szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu JST zobowiązanej do prowadzenia danego typu i rodzaju szkół w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla JST (....).
Jakkolwiek z korelacji ww. norm prawnych jednoznacznie nie wynika charakter prawny przekazywanych dotacji, to przesądza o tym jednak pogłębiona ich analiza poparta orzecznictwem. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 listopada 2016 r. (sygn. akt II GSK 911/15) wskazano, że: w orzecznictwie i doktrynie nie budzi wątpliwości, że dotacja, o której mowa w art. 90 w ust. 1a–3b u.s.o., ma charakter dotacji podmiotowo-celowej, gdyż „udziela się jej jednostkom spoza sektora finansów publicznych na cel ogólnego dofinansowania ich bieżącej działalności statutowej (zob. M. Pilich, „Ustawa o systemie oświaty. Komentarz”, System Informacji Prawej LEX 2015 – komentarz do art. 80 oraz wyrok NSA z 3 rześnia 2015 r., sygn. akt II GSK 1593/14, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Podkreślono tam również, że dotacja przysługuje na każdego ucznia i z tej perspektywy ma charakter podmiotowy, jednak przeznaczona jest na dofinansowanie realizacji konkretnych zadań szkoły o ściśle określonym zakresie, tj. kształcenie, wychowanie i opiekę, w tym profilaktykę społeczną i pod tym względem dotacja ta ma charakter celowy. Przy czym NSA w wyroku z 17 listopada 2016 r. stwierdził, że jak wynika z art. 90 ust. 3d u.s.o., wydatkowanie dotacji jest ograniczone przez wskazanie celów, którym ma ona służyć, a przy tym mogą być one wykorzystywane wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących szkoły lub placówki. Rola dotacji oświatowej nie polega zatem na subsydiowaniu wszelkiej działalności prowadzonej przez szkołę bądź jednostkę prowadzącą szkoły, czy też pokrywaniu wszelkich ich wydatków. Zbieżny z ww. orzeczeniem jest też wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 18 stycznia 2017 r. (sygn. akt I SA/Gd 458/16). Zatem prowadzi to do jednoznacznego wniosku, że dotacje, o których mowa w art. 90 w ust. 2a ustawy o systemie oświaty (czyli dla szkół realizujących obowiązek szkolny), mają charakter dotacji podmiotowo-celowych. W konsekwencji ich wydatkowanie powinno następować z uwzględnieniem wskazanego założenia.
Kursy kwalifikacyjne
Jednak zupełnie inaczej wygląda kwestia dotacji dla szkół prowadzących kursy zawodowe (te nie są obowiązkowe). Stosowne regulacje zawarte są w art. 90 ust. 8–9 ustawy o systemie oświaty. Tam w ust. 8 wskazano, że niepubliczne szkoły ponadgimnazjalne prowadzące kwalifikacyjne kursy zawodowe otrzymują na każdego słuchacza, który zdał egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji, dotację z budżetu powiatu w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego słuchacza w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu (choć w ust. 8a dopuszcza się też możliwość przyznania wyższej dotacji). Warunkiem jest, że osoba prowadząca szkołę:
1) poda organowi właściwemu do udzielenia dotacji informację o planowanej liczbie słuchaczy kursu nie później niż do 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji;
2) udokumentuje zdanie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji przez słuchaczy w terminie 30 dni od daty ogłoszenia wyników tego egzaminu przez okręgową komisję egzaminacyjną.
Natomiast w ust. 9 ustawodawca stwierdził, że powyższa dotacja jest wypłacana jednorazowo w terminie 30 dni od złożenia przez osobę prowadzącą szkołę zaświadczenia odpowiednio o wydaniu dyplomów lub zdaniu egzaminu potwierdzających kwalifikacje w zawodzie wydanych przez okręgową komisję egzaminacyjną na wniosek osoby prowadzącej szkołę.
Z korelacji ww. norm prawnych można wyprowadzić wniosek, że dotacja dla szkół prowadzących kursy zawodowe posiada cechy typowe dla dotacji podmiotowej. Konsekwencją tego jest z kolei założenie, że wyłącznie dopuszczalną formą kontroli przyznania ww. dotacji może być rozliczenie faktycznej liczby słuchaczy kursu, na który przyznano dotację (podmiotowość dotacji). Sposób sformułowania art. 90 ust. 8–9 ustawy o systemie oświaty sugeruje więc, że wspomniana dotacja nie podlega rozliczeniu w zakresie kierunków jej wykorzystania, czyli celowości. To rzecz jasna ogranicza możliwość realnej weryfikacji wydatków czynionych przez taką niepubliczną szkołę. Jak dotąd sądy nie zajęły jeszcze stanowiska w ww. zakresie przedmiotowym.
Jak więc z tego wynika, pod względem podmiotowo-celowym powinny być rozliczane jedynie dotacje dla szkół realizujących obowiązek szkolny. Nie ma zaś możliwości weryfikowania dotacji pod względem celowości w przypadku szkół prowadzących kursy zawodowe.
Podstawa prawna
Art. 90 ust. 2a, 3d, 8–9 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.).
