Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął postępowanie wobec spółki Cefetra Polska, jednego z głównych graczy na rynku handlu zbożem.
Zdaniem UOKiK spółka, korzystając z przewagi kontraktowej, zawiera z rolnikami niekorzystne umowy. Obligują one rolników do dostaw np. zboża, rzepaku i roślin strączkowych w zakontraktowanych ilościach, niezależnie od wielkości rzeczywistych zbiorów.
– Przedsiębiorca zobowiązuje swoich kontrahentów do dostaw w umówionych ilościach także wówczas, gdy ze względu na skutki siły wyższej i z przyczyn niezależnych od rolników nie są oni w stanie zrealizować zobowiązań. Wcześniej podobny zarzut postawiłem spółce Polish Agri. Duże podmioty zgodnie z prawem muszą w umowach kontraktacyjnych uwzględniać to, że działalność rolnicza jest szczególnie uzależniona od wpływu sił przyrody – mówi Tomasz Chróstny, prezes UOKiK.
Urząd podkreśla, że firmy kupujące produkty rolne bezpośrednio z gospodarstw powinny w umowach przewidywać zwolnienie z części lub całości dostaw w przypadku wystąpienia okoliczności, na które rolnik nie ma wpływu i nie może zapobiec ich skutkom. Problem w tym, że zamiast umowy kontraktacji, która ze swej istoty przewiduje takie zabezpieczenie, część przedsiębiorców próbuje obejść przepisy, stosując inne nazwy – np. umowa sprzedaży, dostawy lub współpracy. Dzięki temu rolnik w każdych okolicznościach jest zobowiązany dostarczyć umówioną ilość produktu.
Zdaniem UOKiK wymuszanie na producencie rolnym pełnej realizacji zobowiązania niezależnie od okoliczności zewnętrznych nie jest zgodne z charakterem tego rodzaju umów, gdyż nie uwzględnia ryzyka wiążącego się z działalnością rolniczą. Za stosowanie takich praktyk urząd może nałożyć karę w wysokości nawet 3 proc. rocznego obrotu.
Problem wykorzystywania asymetrii w relacjach między podmiotami skupującymi płody rolne a indywidualnymi dostawcami nie jest nowy. Rozwiązanie ma stanowić implementacja unijnej dyrektywy 2019/633 w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych. Projekt nowej ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (zajmuje się nią obecnie Komitet ds. Europejskich) zawiera katalog nieuczciwych praktyk rynkowych, ale wprowadza też możliwość obniżenia kary, jeśli przedsiębiorca podda się jej dobrowolnie. Zakazane będzie m.in. tzw. rabatowanie wsteczne, polegające na tym, że odbiorca narzuca rabat już po dokonanej transakcji ze wsteczną mocą obowiązywania.
