Waloryzacja emerytur i rent, zgodnie z ustawą z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), jest przeprowadzana corocznie od 1 marca. Uwzględnia się przy niej procentowy wskaźnik, którego główną podstawą obliczenia jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym. Oznacza to, że świadczenia te są podwyższane o ten sam procent, w związku z tym im niższe świadczenie, tym niższa kwota podwyżki. Również minimalne emerytury i renty wzrastają w tym samym tempie.
13 stycznia 2012 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która przewiduje waloryzację kwotową. Wszystkie świadczenia mają być podwyższone o tę samą kwotę – 71 zł.
Taka regulacja będzie jednak rozwiązaniem przejściowym. Ma obowiązywać od marca 2012 roku do końca lutego 2013 roku. Potem, czyli od marca 2013 roku, ma nastąpić powrót do waloryzacji procentowej.

Wyższe emerytury i...

Zgodnie z nowelizacją od 1 marca 2012 r. zostaną podwyższone:
● emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym renta szkoleniowa), renty rodzinne,
● emerytury rolnicze, renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy, rolnicze renty szkoleniowe, renty rodzinne, emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
● świadczenia i zasiłki przedemerytalne,
● renty z tytułu niezdolności do pracy, szkoleniowe, rodzinne, przyznane w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (również świadczenia przyznane w związku z wypadkiem w szczególnych okolicznościach),
● renta socjalna,
● emerytury wojskowe i policyjne, wojskowe i policyjne renty inwalidzkie oraz wojskowe i policyjne renty rodzinne (świadczenia policyjne należne funkcjonariuszom Policji, ABW, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, CBA, Straży Granicznej, BOR, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej),
● emerytury pomostowe,
● nauczycielskie świadczenia kompensacyjne,
● okresowe emerytury kapitałowe (przy czym jeżeli emerytura kapitałowa przysługuje łącznie z emeryturą z FUS, każde z tych świadczeń podwyższa się równo o połowę kwoty waloryzacji).

...wyższe dodatki

Nowelizacja przewiduje również zwiększenie dodatków do emerytur i rent, o których mowa w ustawie o emeryturach i rentach z FUS oraz w innych ustawach. Przysługujące dodatki do świadczeń zostaną podwyższone zgodnie z nowelizacją o wskaźnik procentowy waloryzacji, zapisany w projekcie ustawy budżetowej na rok 2012, który wynosi 104,8 proc.
Tak więc od marca bieżącego roku wzrośnie dodatek pielęgnacyjny, za tajne nauczanie (z 186,71 zł do 195,67 zł), dodatek dla sieroty zupełnej (z 350,94 zł do 367,79 zł), dodatek kombatancki, świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego (z 186,71 zł do 195,67 zł), świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych – w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy (w granicach 9,36 zł – 186,71 zł do 9,81 zł – 195,67 zł), świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR – w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy (od 9,36 zł do 186,71 zł, od 9,81 zł do 195,67 zł).

Dorabianie emerytów

Wskaźnik (104,8 proc.) będzie miał też zastosowanie do obliczenia maksymalnych kwot zmniejszających świadczenie w przypadku osiągania przez emeryta lub rencistę dochodu z pracy.
Gdy przychód osiągany przez świadczeniobiorcę przekroczy 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie będzie wyższy niż 130 proc. – emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna dla jednej osoby zostaną zmniejszone o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia (ustalaną przy kolejnych waloryzacjach), tj. od 1 marca 2012 roku:
● 528 zł (obecnie 503,82 zł) – emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
● 396 zł (obecnie 377,89 zł) – renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
● 448,83 (obecnie 428,27 zł) – renta rodzinna dla jednej osoby.
Trzeba pamiętać, że limity dorabiania i zmniejszeń świadczeń dotyczą emerytów, którzy pobierają świadczenie przed osiągnięciem wieku ustawowego, czyli kobiet, które nie ukończyły 60 lat, i mężczyzn mających mniej niż 65 lat.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych zmniejsza lub zawiesza ich świadczenie, jeśli osiągną dodatkowy przychód przekraczający 70 proc. średniej płacy. Gdy dorobią ponad 130 proc. tej wartości, ZUS w ogóle zawiesza wypłatę.
Odrębna regulacja dotyczy osób, które mają prawo do emerytury pomostowej i wykonują pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Jeśli takie osoby dorabiają, to ZUS zawiesza im wypłatę świadczenia bez względu na wysokość zarobku.
Przed marcową waloryzacją i po niej:
świadczenie do 29.02.2012 od 1.03.2012
emerytura  728,18 zł  799,18 zł
renta rodzinna  728,18 zł 799,18 zł
renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy  728,18 zł  799,18 zł
renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy  560,13 zł  631,13 zł
renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa  873,82 zł 944,82 zł
renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową  672,16 zł  743,16
Podstawa prawna
Art. 1, 3, 4 oraz 5 ustawy z 13 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw; obecnie zajmuje się nią Senat.